Εδώ και καιρό είναι παράδοξο το γεγονός ότι οι πλούσιες χώρες, των οποίων οιεταιρείες παροχής υπηρεσιών είναι υπεύθυνες για τις περισσότερες διασυνοριακές φορολογικές καταχρήσεις στον κόσμο, συντάσσουν τους παγκόσμιους φορολογικούς κανόνες. Ευτυχώς, αυτό μπορεί να μην ισχύει στο μέλλον.
Τον περασμένο μήνα οι αναπτυσσόμενες χώρες κέρδισαν ιστορική ψηφοφορία στον ΟΗΕ για να θεσπίσουν σώμα θέσπισης φορολογίας, παρά τις αντιρρήσεις από το σώμα που ασκεί την εξουσία σήμερα – τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), μια λέσχη πλούσιων χωρών συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, Βρετανίας και Ιαπωνίας. Αυτή είναι μια αλλαγή που έχει καθυστερήσει πολύ και πολύ αναγκαία. Η ικανότητα των φτωχών εθνών να ταΐζουν, να εκπαιδεύουν και να παρέχουν υγειονομική περίθαλψη στους λαούς τους παρακωλύεται κάθε χρόνο από παράνομες και κρυφές κινήσεις κεφαλαίων αξίας δισεκατομμυρίων.
Η ψήφος ήταν συντριπτική. Περισσότερες από120 κυρίως αναπτυσσόμενες χώρες, που αντιπροσωπεύουν το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού, ζήτησαν «σύμβαση-πλαίσιο για τη διεθνή φορολογική συνεργασία». Σύμφωνα με το Tax Justice Network, χώρες από όλο τον κόσμο χάνουν 480 δισεκατομμύρια δολάρια σε φόρους ετησίως λόγω ειδικών φορολογικών ρυθμίσεων, με τα δύο τρίτα να χάνονται από πολυεθνικές εταιρείες που μεταφέρουν τα κέρδη σε φορολογικούς παραδείσους και το ένα τρίτο να χάνονται σε πλούτο κρυμμένο σε υπεράκτιες εταιρείες. Οι χώρες με χαμηλότερο εισόδημα, οι οποίες ιστορικά είχαν ελάχιστο ή καθόλου λόγο για τους παγκόσμιους φορολογικούς κανόνες, υποφέρουν δυσανάλογα. Τα πλούσια έθνη χάνουν το ισοδύναμο του 9% των προϋπολογισμώντους για τη δημόσια υγεία λόγω τέτοιων φορολογικών πρακτικών, ενώ οι φτωχότερες χώρες βλέπουν τους μισούς προϋπολογισμούς τους για τη δημόσια υγεία να εξαφανίζονται από αυτό.
Μια τέτοια συνεργασία των Ηνωμένων Εθνών ανοίγει την πόρτα για περισσότερη διαφάνεια στη φορολογία. Σύμφωνα με τους οικονομολόγους Joseph Stiglitz και Jayati Ghosh, ο ΟΟΣΑ έχει από καιρό προωθήσει μεταρρυθμίσεις υπέρ των μελών του –προηγμένων χωρών– και των εταιρειών σε αυτές. Νωρίτερα φέτος, ο ΟΟΣΑ φέρεται να «έπεισε» την Αυστραλία να αποδυναμώσει νόμο που απαιτεί από τις πολυεθνικές να αποκαλύπτουν πού πληρώνουν φόρους. Επί του παρόντος, τα μέλη του ΟΟΣΑ μπορούν να ενεργήσουν με τον ίδιο επιζήμιο τρόπο όπως οι φορολογικοί παράδεισοι που καταδικάζουν. Το καθεστώς «μετατόπισης κερδών» της Ιρλανδίας βλέπει εταιρικό φορολογικό συντελεστή να ορίζεται στο αστεία χαμηλό 7%.
Η κατηγορία ότι οιφορολογικές πολιτικές του ΟΟΣΑ ευνοούν τις πλουσιότερες οικονομίες που αποτελούν τα μέλη του γίνεται όλο και πιο δύσκολο να αντικρουστεί. Μεγάλες δυνάμεις όπως η Βραζιλία και ηΙνδία εξέφρασαν «επιφυλάξεις» σχετικά με την αποτελεσματικότητα των προτάσεών της τον Οκτώβριο να υποχρεωθούν οι πολυεθνικές να πληρώνουν περισσότερους φόρους στις χώρες όπου δραστηριοποιούνται. Ο σχεδιαζόμενος παγκόσμιος ελάχιστος φορολογικός συντελεστής 15% του ΟΟΣΑυπολείπεται του 25% που υποστηρίζεται από πολλά φτωχά έθνη. Η ψηφοφορία των Ηνωμένων Εθνών ήταν μια αναγνώριση ότι, σε έναν ολοένα και πιο πολυπολικό κόσμο, η φορολογική πολιτική δεν μπορεί να είναι μόνο κτήμα των πλουσιότερων εθνών του.
