Αφορμή του άρθρου αυτού ήταν ένα πρόσφατο δημοσίευμα (https://www.stockwatch.com.cy/el/article/voyli-energeia/katakeraynosan-shedio-apothikeysis-energeias ) με τίτλο «Κατακεραύνωσαν το σχέδιο αποθήκευσης ενέργειας», με το οποίο παρουσιάστηκε τι διαμείφθηκε κατά τη συζήτηση του συγκεκριμένου θέματος στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ενέργειας.
Είχα γράψει πέρυσι τέτοιο καιρό, σχολιάζοντας το μετέωρο βήμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, την πιο κάτω παράγραφο για το θέμα της αποθήκευσης ενέργειας:
«Αποθήκευση! Η λέξη των τελευταίων μηνών. Θέλουμε την αποθήκευση; Βεβαίως και μάλιστα χθες. Προσοχή, όμως, γιατί ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Με ποια διαδικασία θα υλοποιηθεί η αποθήκευση; Θα γίνει μειοδοτικός διαγωνισμός και αν ναι, σε ποια βάση; Στο κόστος κατασκευής ή στην τιμή της ενέργειας που θα εκχέεται στο δίκτυο; Ποιος θα επωμιστεί το κόστος; Ποιος θα έχει τη δαπάνη λειτουργίας και συντήρησης; Πώς θα επιμεριστεί το κόστος απωλειών ενέργειας που έχει μια τέτοια διεργασία; Ποιος θα αποκομίσει το μεγαλύτερο όφελος και ποιο θα είναι το όφελος στην τιμή που πληρώνει ο μέσος καταναλωτής;».
Ήλπιζα η συζήτηση που έγινε στη Βουλή θα άγγιζε και θα έδινε κάποιες απαντήσεις επί των πιο πάνω. Δυστυχώς, δεν…
Γιατί να επιδοτηθούν;
Ενώ τα πιο πάνω ερωτήματα (στα εισαγωγικά) εξακολουθούν να ισχύουν, ας προσθέσουμε ακόμη μερικά ζητήματα τα οποία είναι χρήσιμα στη συζήτηση.
Ποιο είναι σήμερα το μεσοσταθμικό κόστος (levelized cost of electricity (LCOE)) ενός υβριδικού συστήματος; Δηλαδή ενός εμπορικού φωτοβολταϊκού πάρκου και μιας μπαταρίας ως πακέτο;
Είναι χαμηλότερο από το τρέχον κόστος της ΑΗΚ, το οποίο αναλόγως της τιμής του CO2 κυμαίνεται γύρω στα 20 σεντ την κιλοβατώρα…; Η απάντηση είναι πως πλέον είναι…
Εδώ να ανοίξουμε μια παρένθεση για να πω τη γνώμη μου ότι όσοι αναμένουν ότι η χρήση ΦΑ θα μειώσει σημαντικά το μεσοσταθμικό (LCOE) κόστος της ΑΗΚ, πρέπει να κρατούν μικρότερο καλάθι. Εδώ καλά-καλά δεν ξέρουμε πόσο θα φτάσει η κεφαλαιουχική επένδυση του FSRU…
Αν είναι χαμηλότερο το LCOE, γιατί να επιδοτηθούν τα υβριδικά συστήματα αποθήκευσης από δημόσιους πόρους; Αυτή είναι μια ερώτηση που μου κάνει η ιδιόμορφη πλην όμως επιστημονικά καταρτισμένη σε επίπεδο μεταπτυχιακού και άνω σε θέματα οικονομικών και μηχανικής παρέα, για την οποία δεν έχω απάντηση…
Οι αποκοπές ρεύματος από ΑΠΕ
Τώρα, ας πάμε στα συστήματα αποθήκευσης από μόνα τους. Έχουμε πλειστάκις ακούσει δηλώσεις «οι αποκοπές (curtailment) ηλεκτρικής ενέργειας που παράχθηκε από ΑΠΕ ξεπέρασε το 75%». Οπόταν, το δεύτερο ερώτημα της παρέας είναι αυτό και είναι εύλογο: Αν οι αποκοπές ενέργειας από ΑΠΕ είναι τόσο υψηλές, γιατί δεν προχωρούν οι ιδιοκτήτες των μεγάλων εμπορικών φ/β πάρκων στην υλοποίηση συστημάτων αποθήκευσης;
Καταρχάς, να ξεκαθαρίσουμε ποιο ήταν το μέγεθος των αποκοπών. Παρά το τι γράφτηκε ή ακούγεται, για το 2023 οι αποκοπές σε ποσοστό επί απόλυτων αριθμών ήταν 9.3% σε ό,τι αφορά τα μεγάλα εμπορικά συστήματα, τα οποία είναι ελεγχόμενα (αυτό είναι που μας ενδιαφέρει) και 6.1% επί του συνόλου των ΑΠΕ.
Η πρόβλεψη για το 2024 σε ό,τι αφορά τις αποκοπές για τα μεγάλα εμπορικά συστήματα είναι πως θα ανέλθει στο 28% (αυτό είναι που μας ενδιαφέρει), ενώ επί του συνόλου των ΑΠΕ στο 13%.
Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε ότι τα ποσοστά των αποκοπών αυτών δεν είναι έκπληξη, ούτε μη αναμενόμενα, καθώς είχαν προβλεφθεί ως προβλέψεις στις σχετικές μελέτες που Υπουργείου Ενέργειας.
Αφού είμαστε στο κομμάτι των αποκοπών, ας ανοίξουμε ακόμη μια παρένθεση και να πούμε πως, παρόλο που τα ρίχνουμε όλα στο ηλεκτρικό δίκτυο και στην ανάγκη ψηφιοποίησης και εκσυγχρονισμού του, σε σχέση με τις αποκοπές θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι ένα σημαντικό μέρος των αποκοπών οφείλεται σε κάτι πιο δομικ: Την εποχικότητα της ζήτησης και την πολύ μεγάλη διαφορά στη μέγιστη ζήτηση μιας καλοκαιρινής και μια ανοιξιάτικης μέρας.
Πώς να το κάνουμε; Το καλοκαίρι η ζήτηση φτάνει τα 1200 MW, ενώ μια καλή ανοιξιάτικη μέρα η ζήτηση μόλις ανεβαίνει στα 500MW. Οπόταν, αν πάρουμε δεδομένο ότι οφείλουμε να έχουμε ένα μέρος προβλέψιμης ή κατανεμημένης παραγωγής για σκοπούς ευστάθειας και ασφάλειας του δικτύου γύρω στα 200ΜW, τότε μπορούμε να κάνουμε μόνοι μας τα μαθηματικά.
Γιατί δεν προχωρούν μόνοι τους;
Πίσω στο θέμα μας. Συνεπώς, η απάντηση στο ερώτημα γιατί δεν προχωρούν από μόνοι τους σε εγκατάσταση συστήματος αποθήκευσης οι ιδιοκτήτες μεγάλων εμπορικών φ/β πάρκων είναι πως κρίνουν ότι προς το παρόν τους συμφέρει περισσότερο το status quo. Δηλαδή, οι αποκοπές, παρά να επενδύσουν χρήματα για αποθήκευση. Και αυτό, παρόλο που, όπως είπαμε, το μεσοσταθμικό κόστος LCOE ενός υβριδικού συστήματος σήμερα είναι χαμηλότερο από το τρέχον κόστος της ΑΗΚ. Για να είμαστε δίκαιοι, ακούστηκε και το επιχείρημα… να αναλάβουμε ρίσκο και να επενδύσουμε. Θέλουμε να ξέρουμε και τους κανόνες του παιχνιδιού σε σχέση με την αποζημίωση για τα συστήματα κατάντι του μετρητή, κάτι που είναι λογικό.
Αν θέλουμε να πάμε ακόμη ένα βήμα παραπέρα, παρόλο που υπάρχουν αρκετά αδειοδοτημένα συστήματα αποθήκευσης, αυτό που τα κρατά ακόμη στα χαρτιά είναι οι αναβολές και ο απροσδιόριστος χρόνος έναρξης της αγοράς ηλεκτρισμού και ειδικότερα της αγοράς εξισορρόπησης (όταν και εφόσον γίνει), κάτι που κουμπώνει με το αμέσως πιο πάνω. Το μεσοσταθμικό κόστος, η προβλεψιμότητα παραγωγής και η άμεση ανταπόκριση είναι χαρακτηριστικά που κάνουν τα συστήματα αποθήκευσης στην αγορά και κυρίως στην αγορά εξισορρόπησης ιδιαίτερα προσοδοφόρα.
Παραδέχομαι, όμως, ότι υπάρχουν υποχρεώσεις στην ΕΕ σε σχέση με ενεργειακούς στόχους και περιβαλλοντικά οφέλη από τη μείωση των αποκοπών. Επίσης, πώς να το κάνουμε; Eίναι κρίμα να πετούμε σχεδόν 15% ΑΠΕ το 2024.
Συνεπώς, δεν είμαι από αυτούς που λεν ας αφήσουμε τις αποκοπές να ξεπεράσουν το 40 % και τότε, που θα πάει, θα αναγκαστούν να κάνουν αποθήκευση από μόνοι τους. Να δαπανήσουμε λοιπόν δημόσιο χρήμα για να ενθαρρύνουμε την αποθήκευση, παρόλο που πλέον φαίνεται να είναι βιώσιμη χωρίς στήριξη. Αυτό άλλωστε κάνουμε και στα μικρά φωτοβολταϊκά.
Ποιο το όφελος;
Οπόταν, πάμε στο ερώτημα: να δώσουμε δημόσιο χρήμα για να ενθαρρύνουμε την αποθήκευση; Ο μέσος καταναλωτής ηλεκτρισμού πώς θα ωφεληθεί από αυτό; Δηλαδή, πώς θα διασφαλίσουμε ότι το χρηματικό όφελος που θα δημιουργηθεί από την αποθήκευση μέσω του Σχεδίου (αφού θα υλοποιηθεί με συνεισφορά δημόσιου χρήματος) θα μεταφραστεί σε έστω και οριακή μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να επωφεληθεί και ο μέσος καταναλωτής; Αν κάποιος πει πως η μείωση στην τιμή θα επιτευχθεί μέσω των δυνάμεων της ελεύθερης αγοράς και της ανάπτυξης του ανταγωνισμού, ας διαβάσει τα άρθρα «Το μετέωρο βήμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας» και «Θα επιτευχθεί ποτέ ανταγωνισμός στον ηλεκτρισμό;”».
Η πρόταση του Υπουργείου Ενέργειας
Για να το κλείνουμε… το Υπουργείο εν τη σοφία του, δίνοντας απάντηση στις σημαντικές λεπτομέρειες που έθεσα πέρυσι σε σχέση με την αποθήκευση, προτείνει στο υπό διαβούλευση Σχέδιο τα εξής:
(α) τα υβριδικά συστήματα που θα χρηματοδοτηθούν, οφείλουν να συμβληθούν τουλάχιστον για κάποια χρόνια με την ΑΗΚ Προμήθεια, τον μόνο προμηθευτή ο οποίος είναι στην πράξη ρυθμιζόμενος, με καθορισμένο χαμηλό κέρδος.
(β) κριτήριο για επιλογή του ποιοι θα λάβουν χορηγία είναι η τιμή πώλησης στον προμηθευτή. Με λίγα λόγια, θα γίνει μειοδοτικός διαγωνισμός με όσους πληρούν τα τεχνικά κριτήρια επί της τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία σε κάθε περίπτωση οφείλει να είναι χαμηλότερη από το οριακό κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού του συγκεκριμένου προμηθευτή.
Με το (α) και το (β) λοιπόν διασφαλίζεται πως με τη χρήση δημοσίου χρήματος περίπου 40 εκ ευρω θα μειωθεί ο ρυθμός αύξησης των αποκοπών, κάτι που μας βοηθά και στους ενεργειακούς και περιβαλλοντικούς στόχους, ενώ παράλληλα θα επιτευχθεί έστω και οριακή μείωση στην τιμή για τον μέσο καταναλωτή.
Παίρνοντας ως δεδομένο ότι δεν παίζει ρύθμιση στη μεταβατική αγορά, αν οποιοσδήποτε έχει κάποια καλύτερη ιδέα ή προσέγγιση για να επιτευχθούν αυτά τα δύο μέσω αυτού του Σχεδίου, εγώ είμαι πρόθυμος να την ακούσω με ιδιαίτερη προσοχή…
* Μηχανολόγος Μηχανικός
Dipl Eng, MBA
** Οι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές.
