Οι τεχνικές λεπτομέρειες των διεθνών συμφωνιών συχνά δεσμεύουν τις κυβερνήσεις σε πολιτικές που έχουν σημαντικές οικονομικές συνέπειες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, οι οποίες εδώ και καιρό δέχονται άδικες συνθήκες. Οι διεθνείς φορολογικές συμφωνίες είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Οι διμερείς φορολογικές συνθήκες είναι γεμάτες ανισότητες. Τείνουν να είναι πιο επωφελείς για τις χώρες καταγωγής πολυεθνικών εταιρειών (MNCs), εκτρέποντας τους τόσο αναγκαίους πόρους από τις αναπτυσσόμενες προς τις ανεπτυγμένες χώρες. Οι πολυμερείς συμφωνίες δεν είναι πολύ καλύτερες. Το λεγόμενο περιληπτικό πλαίσιο του ΟΟΣΑ για τη μετατόπιση κερδών πολυεθνικών (BEPS), για παράδειγμα, έπρεπε να διασφαλίσει ότι οι πολυεθνικές εταιρείες θα μπορούσαν να φορολογηθούν στις χώρες όπου δραστηριοποιούνται – σε αντίθεση με τη μετατόπιση των κερδών σε δικαιοδοσίες με χαμηλή φορολογία. Υστερα από σχεδόν οκτώ χρόνια κουραστικών διαπραγματεύσεων, ωστόσο, η διαδικασία έχει αποφέρει μόνο μέτρια αποτελέσματα: έναν παγκόσμιο ελάχιστο συντελεστή εταιρικού φόρου 15%, πολύ χαμηλότερο από αυτόν των περισσότερων χωρών.
Και τώρα οι αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να αποφασίσουν ανάμεσα σε δύο διαφορετικές εκδοχές ενός κανόνα για τέτοια φορολόγηση (STTR), μια διάταξη που θα προστεθεί στις υπάρχουσες φορολογικές συνθήκες για την καταπολέμηση της διάβρωσης της φορολογικής βάσης και της μετατόπισης κερδών. Ο κανόνας BEPS είναι του ΟΟΣΑ. Ο δεύτερος κανόνας που υπάρχει είναι από την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων των Ηνωμένων Εθνών για τη Διεθνή Συνεργασία σε Φορολογικά Θέματα (UNTC).
Ο κανόνας του ΟΟΣΑ θα ήταν πιο περίπλοκος για τις φορολογικές Αρχές επειδή διευκρινίζει ότι η είσπραξη φόρων θα πραγματοποιηθεί μόνο το έτος που ακολουθεί εκείνο στο οποίο άρχισε να ισχύει ο φόρος. Ο κανόνας του UNTC, ωστόσο, λέει ότι ο φόρος θα μπορούσε να εκπίπτει απευθείας από τις πληρωμές σε τρέχουσα βάση. Τέλος, ο κανόνας του ΟΟΣΑ καθορίζει τον ελάχιστο φορολογικό συντελεστή στο 9%, ενώ ο κανόνας του UNTC αφήνει τον συντελεστή ανοιχτό σε διαπραγματεύσεις μεταξύ των χωρών.
Ειδικά οι χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος πρέπει να γνωρίζουν αυτές τις διαφορές και τις επιπτώσεις τους. Οι διαφορές αυτές μεταξύ των δύο συνθηκών μπορεί να είναι τεχνικές, αλλά δεν είναι ασήμαντες. Εάν πρόκειται να επωφεληθούν αυτές οι χώρες από ένα πιο δίκαιο διεθνές φορολογικό πλαίσιο, πρέπει να είναι πρόθυμες να αγωνιστούν για την καλύτερη εναλλακτική.
Η Τζαϊάτι Γκος είναι καθηγήτρια Οικονομικών στο University of Massachusetts Amherst και μέλος του Transformational Economics Commission του Club of Rome. Είναι εκ των προέδρων της ανεξάρτητης επιτροπής για τη μεταρρύθμιση της διεθνούς εταιρικής φορολογίας
