Επειδή εξακολουθεί να είναι κρίσιμο θέμα, πριν λίγες μέρες το ΕΤΕΚ κάλεσε συνάντηση στην οποία προσκλήθηκαν και συμμετείχαν εμπειρογνώμονες, ακαδημαϊκοί και πρώην αξιωματούχοι στον τομέα του ηλεκτρισμού και της ενέργειας και τους ευχαριστώ δημόσια για τη συμμετοχή τους και τη συνεισφορά τους.
Κατά τη συνάντηση ανταλλάγησαν απόψεις, έγιναν εκτιμήσεις και κυρίως τέθηκαν προβληματισμοί ή επιφυλάξεις και σημεία που χρήζουν προσοχής και διαχείρισης σε σχέση με τον GREAT SEA INTERCONNECTOR.
Το ΕΤΕΚ είχε ασχοληθεί και στο παρελθόν για το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης και είχε τοποθετηθεί σχετικά.
Είναι γεγονός ότι το έργο της διασύνδεσης είναι η τρίτη στρατηγική δράση που δεν έχει τη βέλτιστη εξέλιξη στα ενεργειακά δρώμενα. Οι άλλες δύο είναι το ναυάγιο στην πλωτή μονάδα αποϋγροποίησης φυσικού αερίου και οι διαδοχικές αναβολές για τη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού. Αυτό φανερώνει πως υπάρχει συστημικό πρόβλημα.
Σε ό,τι αφορά τον GREAT SEA INTERCONNECTOR, η Δημοκρατία είναι μπροστά σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι. Ελλείψει δεδομένων, έγινε κυρίως ποιοτική και όχι ποσοτική αξιολόγηση. Συνεπώς, δεν θα μπορούσε το αποτέλεσμα της συζήτησης που οργανώθηκε να είναι Ναι ή Όχι σε σχέση με τα καίρια ζητήματα προς απόφαση.
Είναι γεγονός ότι το έργο έχει απασχολήσει αρκετά τόσο την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ενέργειας και προσκεκλημένους της. Επίσης, είχε εκτενή δημοσιογραφική κάλυψη ή και δημόσιες παρεμβάσεις ενδιαφερομένων ή και εμπλεκόμενων. Αυτό είναι αναμενόμενο και θεμιτό, καθώς πρόκειται για ένα πολυδάπανο και πολύπλοκο έργο. Είναι επίσης γεγονός ότι δεν έλειψαν υπερβολές ή παρουσίαση επιλεκτικά μιας όψης στον δημόσιο διάλογο που διεξάγεται σχετικά με το έργο. Για αυτό, προφανώς βοήθησε και η αδιαφάνεια γύρω από το έργο, η οποία εν πολλοίς αδικαιολόγητα παραμένει.
Η συζήτηση στο ΕΤΕΚ
Για ενημέρωση της κοινής γνώμης κυρίως και για εμπλουτισμό του τρέχοντος δημόσιου διαλόγου, το απόσταγμα της συζήτησης που διεξήχθη στο ΕΤΕΚ μπορεί να κωδικοποιηθεί στα εξής:
- Το έργο έχει ένα ιστορικό μιας δεκαετίας και εξακολουθεί να είναι αμιγώς ιδιωτική πρωτοβουλία, με τη στήριξη της Κυπριακή Πολιτείας, με αρκετές παραμέτρους προαποφασισμένες. Η τελική απόφαση αν θα υλοποιηθεί το έργο ή όχι ανήκει στον φορέα υλοποίησης. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται ή θα ληφθούν από δημόσιες Αρχές της Κύπρου δεν επηρεάζουν την τελική απόφαση του φορέα.
- Η απουσία της ΑΗΚ, υπό οποιανδήποτε της μορφή, από τον δημόσιο διάλογο ενός τόσο σημαντικού έργου δεν μπορεί να μείνει απαρατήρητη. Επίσης, απαρατήρητη δεν μπορεί να μείνει η εντύπωση ότι εξακολουθεί να υπάρχει κάποιο έλλειμμα συντονισμού από πλευράς κυπριακών αρμόδιων Αρχών. Επιπλέον, εκ του αποτελέσματος, η διαχείριση και του έργου αυτού θα μπορούσε να ήταν καλύτερη.
- Μια ιδιαίτερη πτυχή του έργου, που δεν έτυχε της πρέπουσας σημασίας, είναι η επιμελής καταγραφή των ρίσκων, η προσεκτική αξιολόγηση τους, η προσπάθεια ποσοτικοποίησης τους και η κατάστρωση ενός πλάνου περιορισμού ή διαχείρισης τους.
- Το έργο είναι μοναδικό από πλευράς βάθους πόντισης του καλωδίου, κάτι που δημιουργεί ειδικές τεχνικές προκλήσεις και αυξάνει το ρίσκο υπέρβασης του εγκεκριμένου προϋπολογισμού. Δυστυχώς, φαίνεται να μην είναι γνωστές οι σχετικές ρήτρες της σύμβασης του φορέα υλοποίησης και του βασικού υπεργολάβου του έργου, για να αξιολογηθεί με περισσότερη ασφάλεια η πτυχή αυτή.
- Υπάρχουν επίσης γεωπολιτικά ή και λειτουργικά ρίσκα, τα οποία θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη κατά την αξιολόγηση και να γίνει ένα πλάνο διαχείρισης τους.
- Από τη άλλη, εάν και όταν τελικά υλοποιηθεί το έργο θα συνεισφέρει κάπως στη μείωση του ρίσκου που δημιούργησε η συγκέντρωση της πλειοψηφίας των ενεργειακών υποδομών στο Βασιλικό.
- Η εκτενής και διάσπαρτη χρήση χημικής αποθήκευσης, με τη χρήση συσσωρευτών, που είναι η σημερινή επικρατούσα τεχνολογία, δεν στερείται προβλημάτων και περιβαλλοντικών και άλλων ρίσκων. Συνεπώς, δεν μπορεί αβασάνιστα να θεωρηθεί ως δόκιμη κύρια εναλλακτική.
- Μία από τις παγίδες στην οποία φαίνεται να πέφτουμε όλοι, και είναι αναμενόμενο, είναι ότι επιχειρούμε να αξιολογήσουμε το έργο έχοντας υπόψη μας τα δεδομένα του σήμερα ή του άμεσου μέλλοντος. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2030 και να έχει διάρκεια ζωής 30 χρόνων τουλάχιστον…
- Παρόλο που η λογική δείχνει τη χρήση της διασύνδεσης για εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (η μεσοσταθμική οριακή τιμή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα είναι χαμηλότερη από αυτήν της Κύπρου), κάτι που υπό συνθήκες θα μειώσει το κόστος ηλεκτρισμού στον καταναλωτή, λαμβάνοντας υπόψη:
(α) τον ρυθμό της ενδυνάμωσης της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρισμού και της επέκτασης και εμβάθυνσης των ηλεκτρικών διασυνδέσεων στην ΕΕ,
(β) του ευρωπαϊκού προσανατολισμού προς την πράσινη ενέργεια,
(γ) το μάλλον δομικό πρόβλημα εποχικότητας της ζήτησης στην Κύπρο,
η προοπτική εξαγωγών πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας σε συγκεκριμένους μήνες ή και ώρες της ημέρας μετά το 2030, δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Προφανώς, για να εξαχθούν συμπεράσματα απαιτούνται υπολογισμοί και ποσοτική ανάλυση με χρήση εξειδικευμένων μοντέλων. - Επειδή σχολιάστηκε στον δημόσιο διάλογο: Η απουσία χρηματορών της τάξης των 25-30 εκ ευρώ ανά έτος πριν τη λειτουργία, φαίνεται να μην είναι τόσο σημαντική. Από την άλλη, όμως, δεν είναι και αμελητέα, κυρίως αν οδηγήσει σε ανατροπή της αντίστοιχης απόφασης του Ελλαδίτη Ρυθμιστή. Το έργο έχει ρυθμιζόμενα διασφαλισμένη, καθορισμένη απόδοση πάνω στο επενδυμένο κεφάλαιο, η οποία δεν λαμβάνει υπόψη το κόστος δανεισμού. Και εδώ, όμως, για να εξαχθούν συμπεράσματα απαιτούνται δεδομένα και ποσοτική ανάλυση.
- Σε κάθε περίπτωση προέχει η προσεκτική στάθμιση όλων των παραμέτρων και η αξιολόγηση του οφέλους του έργου στην κυπριακή οικονομία και στον καταναλωτή, σε αντιπαραβολή με το δεδομένο υψηλό κόστος και το ρίσκο που αναλαμβάνεται. Το πρόβλημα των χρηματοροών είναι δευτερεύον, κυρίως εάν ακόμη αμφιταλαντευόμαστε για το αν η σχέση όφελος – κόστος – ρίσκο έχει θετικό πρόσημο για την Κύπρο.
- Μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις για την αξιολόγηση του έργου είναι ότι προϋποθέτει τον καθορισμό των παραδοχών βασικού σεναρίου και την ποσοτική εκτίμηση παραμέτρων του μακρινού μέλλοντος. Μεταξύ άλλωνν αυτές αφορούν τις εγχώριες ενεργειακές ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια / προφίλ αυτών, τον βαθμό εμβάθυνσης των ηλεκτρικών διασυνδέσεων μεταξύ κρατών μελών, στοιχεία κόστους, το επίπεδο ωριμότητας / κόστους εναλλακτικών τεχνολογιών κοκ.
Συμπερασματικά και καταληκτικά
Αναγνωρίζεται ότι το έργο είναι σημαντικό και αποτελεί στρατηγικό έργο που εντάσσεται στα πλαίσια ενός ευρύτερου σχεδιασμού. Όμως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η υλοποίηση του δεν θα δώσει από μόνη της λύση, ούτε αποτελεί τη λυδία λίθο σε όλα τα σημερινά ενεργειακά μας προβλήματα. Ούτε, όμως, θα αποτελέσει το θανατηφόρο πλήγμα στις εγχώριες ενεργειακές επενδύσεις και ούτε αναμένεται να δημιουργήσει ασήκωτο άχθος για τον καταναλωτή ή για την κυπριακή οικονομία.
Συναφώς, τυχόν ναυάγιο του έργου δεν σημαίνει κατά ανάγκη ανυπολόγιστη και μη αναστρέψιμη επίπτωση, ως προς τον στόχο μας για μια κοινωνικά και οικονομικά δίκαιη πράσινη μετάβαση προς μια οικονομία μηδενικών εκπομπών.
Ο ρυθμός ωρίμανσης των ενεργειακών τεχνολογιών και η τάση προς τη διάσπαρτη παραγωγή, την ιδιοκατανάλωση, τη χρήση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων ως διαδραστικό μέρος του δικτύου, οι δυνατότητες των ενεργειακών κοινοτήτων και του υδρογόνου κοκ είναι παράγοντες που κάτω από σωστό προγραμματισμό και καλή διαχείριση μπορούν να μας οδηγήσουν στον στόχο και χωρίς τη διασύνδεση.
Για να το πούμε διαφορετικά. Λένε πως ο καλύτερος τρόπος να προβλέψεις το μέλλον είναι να φροντίσεις να το διαμορφώσεις εσύ. Με ή χωρίς διασύνδεση… Στο χέρι μας είναι…
Και κάτι τελευταίο. Μιας και είμαστε στην ενότητα διαμόρφωσης του μέλλοντος, δεν μπορεί παρά να σημειωθεί για άλλη μια φορά η δυστοκία ή και έλλειψη βούλησης που παρατηρείται στη λήψη επιμέρους αλλά σημαντικών μέτρων σήμερα.
Αυτά αφορούν τη διόρθωση των στρεβλώσεων της μεταβατικής ρύθμισης, η οποία είναι στον τέταρτο χρόνο λειτουργίας της, το γεγονός ότι ακόμη αναζητούμε αν υπήρξαν ουρανοκατέβατα κέρδη, την αξιοποίηση μειοδοτικών διαγωνισμών για περαιτέρω ένταξη ΑΠΕ, τη μείωση του οριακού κόστους της ΑΗΚ που έχει δεσπόζουσα θέση, τη συνέχιση μιας κατάστασης έκδοσης αδειών ΑΠΕ ή και αποθήκευσης αλλά μη υλοποίησης τους χωρίς ουσιαστική επίπτωση στους ιδιοκτήτες των αδειών, το γεγονός ότι δεν έχουμε ακόμη καμία ενεργειακή κοινότητα έστω και πιλοτικά, την ετοιμασία πλάνου και ασφαλιστικών δικλείδων για να αποφύγουμε καιροσκοπικά φαινόμενα στην αγορά ηλεκτρισμού τα πρώτα χρόνια κοκ.
- Πρόεδρος ΕΤΕΚ
Πηγή: philenews.com
