Αναµόρφωση της αγοράς ενέργειας µε τρόπο ώστε η τιµή της φθηνής ενέργειας από ΑΠΕ να µην υπαγορεύεται πλέον από το κόστος των ακριβότερων ορυκτών καυσίµων προτείνει η περίφηµη έκθεση Ντράγκι, η οποία αφιερώνει ένα εκτενές κοµµάτι στον κλάδο.
Όπως σηµειώνει η έκθεση Ντράγκι, το τεταµένο γεωπολιτικό κλίµα και οι πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις, συµπεριλαµβανοµένης της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, έχουν αναδιαµορφώσει το ενεργειακό τοπίο της Ευρώπης, δοκιµάζοντας τις αντοχές των κρατών-µελών και ταυτόχρονα δηµιουργώντας νέες ευκαιρίες. Η Ευρώπη έχει την ευκαιρία να ηγηθεί της µετάβασης προς την καθαρή ενέργεια, διατηρώντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα της βιοµηχανίας της.
Οι βασικές προτάσεις της έκθεσης για τον τοµέα της ενέργειας είναι οι εξής:
Η απανθρακοποίηση της οικονοµίας και η µετάβαση στην καθαρή ενέργεια θα πρέπει να επιταχυνθούν. Το δε κέρδος από την καθαρότερη ενέργεια θα πρέπει να είναι φανερό σε όλους τους καταναλωτές. Δηλαδή, οι καταναλωτές να πληρώνουν κοστοστρεφείς τιμές για τον ηλεκτρισμό από ΑΠΕ.
Στην προµήθεια φυσικού αερίου η έκθεση προτείνει, εκτός από τη διαφοροποίηση των παρόχων, να δίνεται έµφαση στους πιο αξιόπιστους και µε τις καλύτερες τιµές. Επίσης, θα πρέπει οι προµήθειες να γίνονται σε επίπεδο Ε.Ε. και όχι σε εθνικό επίπεδο ή σε επίπεδο µικρών οµάδων χωρών.
Στον ηλεκτρισµό προτείνει την ενίσχυση των ευρωπαϊκών δικτύων και την απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης για τις ΑΠΕ. Στο σηµείο αυτό αναφέρει την Ελλάδα ως αρνητικό παράδειγµα, αφού η αδειοδότηση ΑΠΕ φτάνει τα 8 χρόνια, έναντι 2-3 που είναι ο µέσος όρος της Ε.Ε. Παράλληλα, προτείνει την ενίσχυση της πυρηνικής ενέργειας (κάτι που δεν επιθυμεί μέχρι στιγμής η Γερμανία), για να µειωθεί η εξάρτηση από το φυσικό αέριο.
Ως οριζόντιο µέτρο, ο Μάριο Ντράγκι προτείνει τη µείωση της φορολογίας στην ενέργεια και την αναδιοργάνωση του συστήµατος ελέγχου και τροφοδοσίας της Ε.Ε.
Υψηλές τιµές ενέργειας
Η έκθεση Ντράγκι αναφέρεται αναλυτικά στο θέµα των υψηλών τιµών ενέργειας που παρατηρούνται στην Ευρώπη. Η βασική αιτία των υψηλών τιµών ενέργειας εντοπίζεται σε δοµικούς παράγοντες, οι οποίοι µπορεί να επιδεινωθούν.
Το ενεργειακό χάσµα σε σχέση µε τις ΗΠΑ οφείλεται κυρίως στην έλλειψη φυσικών πόρων στην Ευρώπη και στην περιορισµένη συλλογική διαπραγµατευτική δύναµη, παρόλο που η Ευρώπη είναι ο µεγαλύτερος αγοραστής φυσικού αερίου στον κόσµο. Παράλληλα, το χάσµα προκύπτει επίσης και από θεμελιώδη ζητήµατα στην ενεργειακή αγορά της Ε.Ε., όπως η αργή και µη βέλτιστη επένδυση σε υποδοµές, τόσο για ανανεώσιµες πηγές ενέργειας όσο και για δίκτυα. Οι κανόνες της αγοράς εµποδίζουν τις βιοµηχανίες και τα νοικοκυριά να αποκοµίσουν πλήρως τα οφέλη της καθαρής ενέργειας στους λογαριασµούς τους, ενώ τα παράγωγα προϊόντα οδηγούν σε µεγαλύτερη µεταβλητότητα των τιµών.
Η Ε.Ε., αν και ο µεγαλύτερος εισαγωγέας φυσικού αερίου και LNG παγκοσµίως, δεν εκµεταλλεύεται επαρκώς την πιθανή συλλογική διαπραγµατευτική της δύναµη, βασιζόµενη υπερβολικά στις τιµές spot, γεγονός που την εκθέτει σε µεγαλύτερη µεταβλητότητα των τιµών. Κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης του 2022, ο ανταγωνισµός µεταξύ των χωρών της Ε.Ε. για την αγορά φυσικού αερίου συνέβαλε σε αχρείαστη αύξηση των τιµών. Ως απάντηση, η Ε.Ε. εισήγαγε έναν µηχανισµό συντονισµού (AggregateEU) για τη συγκέντρωση και αντιστοίχιση της ζήτησης µε ανταγωνιστικές προσφορές προµηθευτών, αν και δεν υπάρχει υποχρέωση για κοινές αγορές µέσω της πλατφόρµας.
Η πτώση των τιµών φυσικού αερίου από τα υψηλά επίπεδα της κρίσης δεν εξαλείφει τη µεταβλητότητα της αγοράς, ιδιαίτερα όταν καταγράφεται αύξηση της εξάρτησης από το LNG. Το 2023 το 42% των εισαγωγών φυσικού αερίου στην Ε.Ε. ήταν LNG, σε σύγκριση µε 20% το 2021, όταν µάλιστα οι τιµές του LNG είναι γενικά υψηλότερες από αυτές του αερίου µέσω αγωγών, λόγω του κόστους υγροποίησης και µεταφοράς. Συνολικά, οι δοµικές αυτές προκλήσεις απαιτούν ενίσχυση της εποπτείας και πιθανή αναθεώρηση των κανόνων που διέπουν τις εταιρείες που συµµετέχουν στις αγορές παραγώγων ενέργειας.
Οι κανόνες της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας µεταφέρουν αυτή τη µεταβλητότητα στους τελικούς χρήστες και ενδέχεται να εµποδίζουν την πλήρη απόδοση των ωφελειών της απανθρακοποίησης της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Παρά τις επενδύσεις σε καθαρές πηγές ενέργειας και τη µείωση της εξάρτησης από το φυσικό αέριο, οι κανόνες της αγοράς δεν αποσυνδέουν πλήρως την τιµή της ανανεώσιµης και της πυρηνικής ενέργειας από τις πιο ασταθείς τιµές των ορυκτών καυσίµων. Αυτό εµποδίζει τους τελικούς χρήστες να επωφεληθούν από τη µείωση του κόστους των καθαρών µορφών ενέργειας στους λογαριασµούς τους.
Το 2022, στο αποκορύφωµα της ενεργειακής κρίσης, το φυσικό αέριο ήταν ο καθοριστικός παράγοντας της τιµής σε ποσοστό 63% των περιπτώσεων, παρά το γεγονός ότι αντιπροσώπευε µόνο το 20% του ενεργειακού µείγµατος της Ε.Ε. Αυτό δείχνει ότι, παρά την αυξανόµενη διείσδυση των ανανεώσιµων πηγών, η σύνδεση µε τις τιµές των ορυκτών καυσίµων παραµένει ισχυρή.
Μακροχρόνιες συµβάσεις, όπως οι αγορές συµβάσεων αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (Power Purchase Agreements – PPA) ή οι συµβάσεις για διαφορά (Contracts for Difference – CfDs), µπορούν να συµβάλουν στη µείωση του κόστους ενέργειας για τους τελικούς χρήστες. Ωστόσο αυτές οι λύσεις είναι ελάχιστα ανεπτυγµένες στην Ευρώπη, περιορίζοντας τα οφέλη από τις ΑΠΕ.
Χωρίς άµεσες δράσεις, το πρόβληµα αναµένεται να παραµείνει έντονο έως το τέλος αυτής της δεκαετίας. Ακόµα κι αν επιτευχθούν οι στόχοι εγκατάστασης νέων ΑΠΕ, δεν προβλέπεται σηµαντική µείωση των ωρών κατά τις οποίες τα ορυκτά καύσιµα θα καθορίζουν τις τιµές ενέργειας έως το 2030.
Ο βραχνάς της φορολογiας
Η ενεργειακή φορολογία έχει εξελιχθεί σε σηµαντική πηγή κρατικών εσόδων, συµβάλλοντας στην αύξηση των τιµών λιανικής ενέργειας. Παρά το γεγονός ότι η φορολογία µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως εργαλείο πολιτικής για την απανθρακοποίηση, υπάρχει µεγάλη διακύµανση µεταξύ των κρατών-µελών σχετικά µε τη φορολογία.
Σε αντίθεση µε την Ε.Ε., οι ΗΠΑ δεν επιβάλλουν οµοσπονδιακούς φόρους στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ή φυσικού αερίου. Επιπλέον, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε. υπόκειται στο Ευρωπαϊκό Σύστηµα Εµπορίας Δικαιωµάτων Εκποµπών (ETS), γεγονός που οδηγεί στην τιµολόγηση των εκποµπών άνθρακα που επιβαρύνουν το κόστος παραγωγής. Αυτό το κόστος είναι υψηλό και ασταθές στην Ε.Ε. και κυµαίνεται για τις µονάδες παραγωγής φυσικού αερίου µεταξύ 20 και 25 ευρώ ανά MWh, ενώ στην Καλιφόρνια το αντίστοιχο κόστος ανέρχεται σε περίπου 10-15 ευρώ ανά Mwh.
Αν εξαιρεθούν τα κόστη του CO2 που πληρώνουν οι παραγωγοί, το κόστος παραγωγής ενέργειας ανέρχεται στο 45% των λιανικών τιµών για τα νοικοκυριά και στο 65% των τιµών για τη βιοµηχανία. Τα υπόλοιπα κόστη κατανέµονται εξίσου µεταξύ των δικτύων διανοµής και της φορολογίας, γεγονός που επιβαρύνει τις τελικές τιµές λιανικής.
Η κατάσταση σήµερα – Το κόστος κτυπά την ανάπτυξη στην ΕΕ
Στην έκθεση του κ. Ντράγκι γίνεται µια επισκόπηση της κατάστασης που επικρατεί σήµερα στην ενεργειακή αγορά της Ευρώπης, σηµειώνοντας ότι το υψηλό ενεργειακό κόστος στην Ευρώπη αποτελεί εµπόδιο για την ανάπτυξη, ενώ η έλλειψη παραγωγικής δυναµικότητας στα δίκτυα θα µπορούσε να εµποδίσει τη διάδοση της ψηφιακής τεχνολογίας και τον εξηλεκτρισµό των µεταφορών.
Εκτιµήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν ότι οι υψηλές τιµές ενέργειας τα τελευταία χρόνια έχουν πλήξει την ανάπτυξη στην Ευρώπη. Οι τιµές ενέργειας εξακολουθούν να επηρεάζουν το επενδυτικό κλίµα των επιχειρήσεων πολύ περισσότερο απ’ ό,τι σε άλλες µεγάλες οικονοµίες. Περίπου οι µισές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θεωρούν το κόστος ενέργειας σηµαντικό εµπόδιο για επενδύσεις – 30 ποσοστιαίες µονάδες υψηλότερα από τις αµερικανικές εταιρείες.
Οι ενεργοβόρες βιοµηχανίες έχουν πληγεί περισσότερο: η παραγωγή έχει µειωθεί κατά 10%-15% από το 2021 και η σύνθεση της ευρωπαϊκής βιοµηχανίας αλλάζει, µε αύξηση των εισαγωγών από χώρες µε χαµηλότερο ενεργειακό κόστος. Οι τιµές ενέργειας έχουν επίσης γίνει πιο ασταθείς, αυξάνοντας το κόστος αντιστάθµισης κινδύνου και προσθέτοντας αβεβαιότητα στις επενδυτικές αποφάσεις. Χωρίς σηµαντική αύξηση της παραγωγικής δυναµικότητας και της δυναµικότητας των δικτύων, η Ευρώπη ενδέχεται να αντιµετωπίσει περιορισµούς στην ψηφιοποίηση της παραγωγής, καθώς ο τοµέας της τεχνητής νοηµοσύνης αλλά και τα κέντρα δεδοµένων είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα.
Forbes Greece – Από το τελευταίο τεύχος του Forbes Cyprus
Πηγή: philenews.com
