Ο δρ Ντέιβιντ Χάμμελ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας και νομικός γραμματέας στην Ομάδα της Γερμανίδας Γενικής Εισαγγελέως του Δικαστηρίου της ΕΕ, Τζουλιάν Κοκότ, βρέθηκε πρόσφατα στην Κύπρο, για τις ανάγκες ενός εξειδικευμένου φόρουμ για τον ΦΠΑ και για ευρύτερα φορολογικά θέματα, στην ΕΕ και την Κύπρο, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης δέκα χρόνων λειτουργίας της εταιρείας Chelco VAT Ltd, που ειδικεύεται στον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας.
Στο πλαίσιο της παρουσίας του στην Κύπρο, ο κ. Χάμμελ παραχώρησε συνέντευξη στον Φιλελεύθερο, εξηγώντας πώς διεκπεραιώνει φορολογικές – νομικές υποθέσεις το Δικαστήριο της ΕΕ στο Λουξεμβούργο, πώς οργανώνονται οι γνωματεύσεις που ετοιμάζουν οι Γενικοί Εισαγγελείς και οι νομικοί γραμματείς τους, πώς μπορεί να αξιοποιήσει το δικαστικό σύστημα της Κύπρου το ΔΕΕ για εκδίκαση εθνικών υποθέσεων, αλλά και κάποιες ερωτήσεις για τον πυρήνα και τη φύση του ΦΠΑ.
Αρχικά θα ήθελα, δρ. Χάμμελ, να ρωτήσω ποιος είναι ο λόγος για την παρουσία σας στην Κύπρο. Και πείτε μας λίγα λόγια για το φόρουμ στο οποίο θα μιλήσετε.
Βρίσκομαι στην Κύπρο για τις ανάγκες μιας διάλεξης – συζήτησης για τον ΦΠΑ, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 10 χρόνων από τη λειτουργία της εταιρείας Chelco VAT Ltd και θα μιλήσω για τη λειτουργία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) στο Λουξεμβούργο και για το πώς αυτό το Δικαστήριο θα μπορούσε να βοηθήσει την Κύπρο, για την εκδίκαση υποθέσεων στα εθνικά δικαστήρια. Θα αξιοποιήσω επίσης την ευκαιρία για να εξηγήσω περισσότερο πώς λειτουργεί το Δικαστήριο.
Εργάζομαι ως νομικός γραμματέας στο τμήμα της Γερμανίδας Γενικής Εισαγγελέως του ΔΕΕ, Juliane Kokott. Κάθε δικαστής του Δικαστηρίου και κάθε Γενικός Εισαγγελέας έχει τέσσερις νομικούς γραμματείς, οι οποίοι ειδικεύονται σε διαφορετικούς τομείς του δικαίου. Ο δικός μου τομέας είναι το φορολογικό και το κρατικό δίκαιο. Η κυρία Kokott, ως Γενική Εισαγγελέας, είναι υπεύθυνη για τη διατύπωση γνωμοδοτήσεων σε ειδικές υποθέσεις. Ως μέλος της ομάδας της, βοηθώ στη σύνταξη, την επεξεργασία και την ανάλυση αυτών των γνωμοδοτήσεων. Στο τέλος, η κυρία Kokott δημοσιεύει τις γνωμοδοτήσεις, οι οποίες αφορούν συνήθως προκαταρκτικές αποφάσεις ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, υποθέσεις για παραβίαση της ενωσιακής νομοθεσίας.
Σε ποιο βαθμό η θέση της JulianeKokottκαι ευρύτερα των Γενικών Εισαγγελέων του ΔΕΕ είναι σημαντική για την απόδοση δικαιοσύνης; Θα μπορούσατε να επεκταθείτε σε αυτό;
Η Juliane Kokott είναι η Γενικός Εισαγγελέας με τη μεγαλύτερη θητεία στο Δικαστήριο της ΕΕ, με εμπειρία άνω των 20 ετών. Είναι ευρέως αναγνωρισμένη ως μία από τις κορυφαίες ειδικούς σε φορολογικά θέματα και είναι τιμή μου που εργάζομαι μαζί της.
Ο ρόλος του Γενικού Εισαγγελέα στο ΔΕΕ είναι ιδιαίτερος. Δεν συμμετέχει στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, αλλά προετοιμάζει γνωμοδοτήσεις για συγκεκριμένες υποθέσεις. Αυτές οι γνωμοδοτήσεις δεν είναι δεσμευτικές για το Δικαστήριο, αλλά παρέχουν μια ανεξάρτητη νομική άποψη, βοηθώντας το Δικαστήριο να διαμορφώσει την τελική του απόφαση.
Αυτές οι γνωμοδοτήσεις προσφέρουν μια επιπλέον νομική οπτική, συμπληρώνοντας την άποψη του εισηγητή – δικαστή. Αυτό επιτρέπει στο Δικαστήριο, το οποίο μπορεί ανά περίπτωση να αποτελείται από τρεις, πέντε ή δεκαπέντε δικαστές, να συζητήσει την υπόθεση διεξοδικά και να καταλήξει σε μια καλά τεκμηριωμένη απόφαση. Θεωρώ ότι ο θεσμός του Γενικού Εισαγγελέα είναι μια εξαιρετική ιδέα, που προέρχεται από το γαλλικό νομικό σύστημα.
Η μεγαλύτερη πηγή εσόδων
Είναι γνωστή η σημασία του ΦΠΑ για την κυπριακή οικονομία και η σχέση του με το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων του κράτους. Μπορείτε να μας εξηγήσετε γιατί είναι απαραίτητη η εξειδίκευση στον ΦΠΑ για την κατανόηση και τη διαχείριση της πολυπλοκότητάς του;
Το θέμα δεν αφορά μόνο την Κύπρο, αλλά όλα τα κράτη μέλη. Ο ΦΠΑ είναι συνήθως η μεγαλύτερη πηγή εσόδων για ένα κράτος και αυτό ισχύει και για τη Γερμανία. Ο ΦΠΑ είναι ένας εναρμονισμένος φόρος κατανάλωσης σε επίπεδο ΕΕ, που σημαίνει ότι υπάρχει μια κοινή Οδηγία για τον ΦΠΑ. Ωστόσο, πρόκειται για έναν έμμεσο φόρο, στον οποίο εμπλέκονται τρεις οντότητες: η φορολογική αρχή, ο φορολογούμενος και ο τελικός καταναλωτής.
Αυτό δημιουργεί μια περίπλοκη τριμερή σχέση, η οποία διέπεται από πολύπλοκους κανόνες και εξαιρέσεις.
Ένα λάθος σε αυτό το σύστημα μπορεί να έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις, καθώς τα λάθη στη φορολογία εισοδήματος ή στην εταιρική φορολογία μπορούν συνήθως να διορθωθούν αναδρομικά. Στον ΦΠΑ, όμως, η χρονική στιγμή της επιβολής του είναι κρίσιμη και γι’ αυτό χρειάζονται ειδικοί σε αυτόν τον τομέα.
Οι περισσότεροι καθηγητές και δικαστές ειδικεύονται στη φορολογία εισοδήματος, αλλά πιστεύω ότι η «μουσική», αν μου επιτρέπετε την έκφραση, η ουσία δηλαδή, βρίσκεται περισσότερο στον ΦΠΑ και την έμμεση φορολογία.
Είμαι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, εξειδικευμένος στον ΦΠΑ και αγαπώ πραγματικά αυτό που κάνω. Ο ΦΠΑ είναι σαν να παίζεις με τρεις ή τέσσερις μπάλες ταυτόχρονα, σε αντίθεση με τη φορολογία εισοδήματος, όπου παίζεις με μία ή δύο. Είναι πιο απαιτητικός και, κατά τη γνώμη μου, παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Η αξιοποίηση από την Κύπρο
Η Κύπρος, ως δικαστικό σύστημα, δεν έχει παραπέμψει ποτέ μια υπόθεση ΦΠΑ στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό; Και πώς μπορεί η Κύπρος να επωφεληθεί από τέτοιες παραπομπές;
Είναι μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση. Ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι η Κύπρος είναι ένα μικρό κράτος μέλος της ΕΕ. Πρόσφατα, λάβαμε δύο ή τρεις υποθέσεις από το Λουξεμβούργο, αλλά γενικά δεν έχουμε πολλές υποθέσεις από μικρά κράτη. Η Γερμανία, με τον μεγάλο της πληθυσμό, έχει συνήθως πολλές υποθέσεις προκαταρκτικών αποφάσεων, καθώς οι Γερμανοί τείνουν να επιλύουν τις διαφορές τους μέσω των δικαστηρίων. Αν συγκρίνουμε τον αριθμό των υποθέσεων με τον πληθυσμό, η Γερμανία έχει περίπου 40 φορές περισσότερες υποθέσεις ανά κάτοικο, από την Κύπρο.
Δεν γνωρίζω τον ακριβή λόγο για τον οποίο τα κυπριακά δικαστήρια είναι επιφυλακτικά ως προς τις προκαταρκτικές αποφάσεις, αλλά θα ήμουν πολύ χαρούμενος αν βλέπαμε τουλάχιστον μία ή δύο υποθέσεις από την Κύπρο στο μέλλον. Η διαδικασία δεν είναι ιδιαίτερα περίπλοκη. Απαιτεί μια συνοπτική παρουσίαση της υπόθεσης και του νομικού ερωτήματος και το Δικαστήριο στο Λουξεμβούργο θα παράσχει μια απάντηση στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικαίου, βοηθώντας έτσι στην επίλυση της διαφοράς στο εθνικό δικαστήριο.
Η επόμενη ερώτησή μου είναι πιο γενική και δεν αφορά αποκλειστικά το νομικό πλαίσιο για τον ΦΠΑ, αλλά σχετίζεται με αυτό. Αφορά την αντίληψη – εικόνα που έχει το Δικαστήριο της ΕΕ για την Κύπρο. Ποια είναι η φήμη που έχουν η Κύπρος και το σύστημα δικαιοσύνης της στο Δικαστήριο;
Ναι, είναι μια δύσκολη ερώτηση. Κάθε κράτος μέλος έχει έναν δικαστή που το εκπροσωπεί στο Δικαστήριο της ΕΕ και η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεση. Αυτή τη στιγμή, η Κύπρος έχει επίσης έναν Γενικό Εισαγγελέα, του οποίου οι γνωμοδοτήσεις είναι πολύ καλές. Το Δικαστήριο δεν έχει κάποια ιδιαίτερη θετική ή αρνητική άποψη για την Κύπρο -τη βλέπει ως ένα από τα κράτη μέλη, με τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις. Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινήθηκε νομικά κατά της Μάλτας λόγω του προγράμματος πώλησης της μαλτέζικης υπηκοότητας σε επ ενδυτές ακινήτων. Αυτό επηρέασε αρνητικά τη φήμη της Μάλτας και γνωρίζω ότι και η Κύπρος είχε ένα παρόμοιο πρόγραμμα στο πρόσφατο παρελθόν.
Είναι ο ΦΠΑ ένας δίκαιος φόρος για τους καταναλωτές;
Πιστεύετε ότι ο ΦΠΑ δεν είναι ένας δίκαιος φόρος για τους πολίτες και μπορείτε να φανταστείτε ευρωπαϊκές κοινωνίες χωρίς ΦΠΑ;
Δεν νομίζω ότι μπορούμε να αποφύγουμε τον ΦΠΑ και προσωπικά… τον αγαπώ πολύ! Από νομική άποψη, πιστεύω ότι ένα δίκαιο σύστημα φορολογίας πρέπει να περιλαμβάνει ένα μείγμα διαφορετικών φόρων. Υπάρχει η φορολογία επί της περιουσίας, η φορολογία εισοδήματος και η φορολογία στην κατανάλωση, όπως ο ΦΠΑ. Ο ΦΠΑ φορολογεί την κατανάλωση με τον ίδιο συντελεστή για όλους, ανεξάρτητα από το εισόδημα του καθενός. Μπορεί να θεωρηθεί δίκαιος, καθώς όσα περισσότερα χρήματα ξοδεύει κάποιος, τόσο περισσότερος φόρο πληρώνει. Ωστόσο, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο ΦΠΑ δεν είναι προοδευτικός, καθώς δεν λαμβάνει υπόψη την ικανότητα πληρωμής.
Σε αντίθεση με τη φορολογία εισοδήματος, ο ΦΠΑ δεν μπορεί να προσαρμοστεί ανάλογα με το εισόδημα του φορολογούμενου. Δεν το λαμβάνει υπόψη. Παρόλα αυτά, πιστεύω ότι ο ΦΠΑ είναι απαραίτητος και ότι ένα δίκαιο σύστημα φορολογίας θα περιλάμβανε και τους τρεις τύπους φόρων. Θα ήθελα να προσθέσω κάτι ακόμα.
Στη μέση του 20ού αιώνα, υπήρχε ένας διάσημος ληστής τραπεζών στις Ηνωμένες Πολιτείες που ονομαζόταν Willie Sutton. Όταν τελικά συνελήφθη, ένας δημοσιογράφος τον ρώτησε: «Γιατί κλέβεις τράπεζες, κύριε Sutton;».
Και αυτός απάντησε: «Γιατί εκεί βρίσκονται τα λεφτά». Αυτό ισχύει και για τον ΦΠΑ: είναι ένας σημαντικός φόρος στην κατανάλωση, γιατί εκεί βρίσκονται τα χρήματα. Γι’ αυτό πιστεύω ότι ο ΦΠΑ θα συνεχίσει να υπάρχει ως μέρος των φορολογικών συστημάτων μας.
Μειώνονται οι τιμές όταν μειώνεται ο ΦΠΑ;
Θα ήθελα να σας ρωτήσω για τις κυβερνητικές αποφάσεις μείωσης του ΦΠΑ σε βασικά αγαθά, με στόχο τη διευκόλυνση της κατανάλωσης των νοικοκυριών. Πιστεύετε ότι αυτές οι αποφάσεις βοηθούν πραγματικά στη μείωση των τιμών ή απλώς επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να αυξήσουν τα κέρδη τους;
Αυτό εξαρτάται από τη δομή του φόρου. Όπως ανέφερα προηγουμένως, στον έμμεσο φόρο εμπλέκονται τρεις οντότητες: η φορολογική αρχή, ο φορολογούμενος (επιχείρηση) και ο τελικός καταναλωτής. Αν η κυβέρνηση μειώσει τον φορολογικό συντελεστή ή εφαρμόσει απαλλαγές για συγκεκριμένα αγαθά, εξαρτάται από τις επιχειρήσεις αν θα μεταφέρουν αυτή την ελάφρυνση στους καταναλωτές μέσω χαμηλότερων τιμών ή αν θα διατηρήσουν τις τιμές σταθερές, αυξάνοντας τα κέρδη τους.
Αυτό εξαρτάται από την ανταγωνιστικότητα της αγοράς. Αν μια επιχείρηση μειώσει τις τιμές, οι ανταγωνιστές της μπορεί να αναγκαστούν να κάνουν το ίδιο. Αν, όμως, υπάρχει μονοπώλιο ή ολιγοπώλιο, τότε υπάρχει ο κίνδυνος οι επιχειρήσεις να μην μειώσουν τις τιμές. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μια άμεση φορολογική ελάφρυνση για συγκεκριμένες ομάδες μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική.
Πηγή: philenews.com
