Η μετάβαση με μεγαλύτερους ρυθμούς σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελεί μονόδρομο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο, η διαχείριση της παραγωγής και της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας παραμένει μια σημαντική πρόκληση.
Το 2024, η Κύπρος αντιμετώπισε για πρώτη φορά έντονα φαινόμενα curtailment (περιορισμός – περικοπή παραγωγής), όπου η παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές, κυρίως φωτοβολταϊκά, περιοριζόταν για τη διασφάλιση της σταθερότητας του ηλεκτρικού δικτύου.
Η αδυναμία του δικτύου να διαχειριστεί την αυξημένη παραγωγή οδήγησε σε σπατάλη καθαρής ενέργειας, αναδεικνύοντας την ανάγκη αναβάθμισης και εξεύρεσης νέων λύσεων διαχείρισης.
Παρά τα μέτρα εξοικονόμησης, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. Ενδεικτικά σημειώνονται:
- η ανάγκη συμμόρφωσης με τον νέο Κανονισμό της ΕΕ για την Υποδομή Εναλλακτικών Καυσίμων (AFIR), ο οποίος απαιτεί από τα λιμάνια της ΕΕ να παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια από την ξηρά στα πλοία έως το 2030.
- η αυξανόμενη υιοθέτηση ηλεκτρικών οχημάτων, σε συνδυασμό με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και η σημαντική αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας για τη φόρτισή τους, ιδιαίτερα καθώς επεκτείνεται η υποδομή ταχυφόρτισης.
- η καθιέρωση αντλιών θερμότητας στα κτήρια, ως μέρος της στρατηγικής της ΕΕ για την απαλλαγή από τον άνθρακα στον τομέα της θέρμανσης και της ψύξης και η αυξημένη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς αντικαθίστανται οι παραδοσιακές τεχνολογίες θέρμανσης που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα.
Η ηλεκτρική διασύνδεση
Θεωρητικά, η αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω της ηλεκτρικής διασύνδεσης και της αποθήκευσης ηλεκτρισμού σε μπαταρίες. Η ηλεκτρική διασύνδεση αναφέρεται στη σύνδεση του ηλεκτρικού δικτύου της Κύπρου με άλλα περιφερειακά δίκτυα, όπως εκείνα της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, μέσω καλωδιακών υποδομών, όπως το έργο Great Sea Interconnector.
Αυτή η υποδομή θα μπορούσε να επιτρέψει την εισαγωγή και εξαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, εξισορροπώντας την εγχώρια παραγωγή και ζήτηση, ειδικά σε περιόδους υψηλής παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές.
Ωστόσο, η υλοποίησή της δεν αναμένεται πριν το 2029, αφήνοντας την Κύπρο ενεργειακά απομονωμένη για τουλάχιστον την επόμενη πενταετία. Παράλληλα, οι μπαταρίες, αν και τεχνολογικά ώριμες, παραμένουν μη βιώσιμες οικονομικά χωρίς σημαντικά μέτρα στήριξης από το κράτος. Επιπλέον, οι ρυθμοί αναβάθμισης του ηλεκτρικού δικτύου, που είναι απαραίτητοι για τη διαχείριση αυξημένων φορτίων και διείσδυσης ανανεώσιμων πηγών, είναι εκ των πραγμάτων αργοί, καθυστερώντας τις απαραίτητες βελτιώσεις.
Μικροδίκτυα: Ευέλικτη λύση
Μια άμεση και αποτελεσματική απάντηση μπορεί να δοθεί μέσω των μικροδικτύων (microgrids). Τα μικροδίκτυα είναι τοπικά, ευέλικτα συστήματα διαχείρισης ενέργειας, που συνδυάζουν την παραγωγή, την αποθήκευση και την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, λειτουργώντας είτε αυτόνομα είτε σε σύνδεση με το κεντρικό δίκτυο.
Με τον τρόπο αυτό, εξασφαλίζουν αυξημένη αξιοπιστία, ενεργειακή αποδοτικότητα και σταθερότητα. Παράλληλα, τα μικροδίκτυα επιτρέπουν την αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας, διευκολύνουν την ευέλικτη ανάπτυξη υποδομών και ενθαρρύνουν την ανάληψη ιδιωτικών πρωτοβουλιών, προωθώντας μια οικονομικά βιώσιμη προσέγγιση για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας.
Σε συνδυασμό με ανανεώσιμες πηγές και με συστήματα αποθήκευσης, τα μικροδίκτυα μπορούν να περιορίσουν το φαινόμενο του curtailment (σ.σ. περικοπές πράσινης ενέργειας), διαχειριζόμενα καλύτερα την τοπική παραγωγή και κατανάλωση.
Επιπλέον, τα μικροδίκτυα έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν ως θεμέλιο για την ανάπτυξη ενεργειακών κοινοτήτων, οι οποίες ενισχύουν τη συνεργασία μεταξύ πολιτών, επιχειρήσεων και τοπικών φορέων.
Παρόλο που οι ενεργειακές κοινότητες δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί στην Κύπρο, η υιοθέτησή τους θα μπορούσε να διευρύνει τη χρήση των μικροδικτύων, προσφέροντας σημαντικά κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη.
Η ευελιξία των μικροδικτύων τα καθιστά κατάλληλα για κάθε εφαρμογή, από μεμονωμένα κτήρια και βιομηχανικές ζώνες έως απομονωμένες κοινότητες, προσαρμοζόμενα στις τοπικές ενεργειακές ανάγκες και εξασφαλίζοντας βιώσιμη διαχείριση ενέργειας.
Τα μικροδίκτυα ποικίλλουν σε μέγεθος και κλίμακα, ξεκινώντας από συστήματα μικρής ισχύος (μερικά kW), που καλύπτουν τις ανάγκες μικρών κοινοτήτων, έως μεσαίας κλίμακας μικροδίκτυα για βιομηχανικές ή εμπορικές εφαρμογές (εκατοντάδες kW έως μερικά MW), όπου απαιτείται αυξημένη ενεργειακή αυτονομία. Στη μεγαλύτερη κλίμακα, περιφερειακά ή νησιωτικά μικροδίκτυα, ισχύος από μερικά MW έως δεκάδες MW, καλύπτουν τις ανάγκες απομακρυσμένων περιοχών.
Στις βιομηχανικές ζώνες
Τα μικροδίκτυα αποτελούν μια ιδανική λύση για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την αποκεντρωμένη διαχείριση ενέργειας και θα μπορούσαν να εφαρμοστούν πιλοτικά στις βιομηχανικές ζώνες της Κύπρου.
Οι βιομηχανικές ζώνες, με τις υψηλές ενεργειακές απαιτήσεις και την παρουσία εκτεταμένων στέγων κατάλληλων για φωτοβολταϊκά, προσφέρουν το ιδανικό περιβάλλον για την πιλοτική ανάπτυξη μικροδικτύων, τα οποία μπορούν να ενισχύσουν την ενεργειακή αυτονομία και αποδοτικότητα.
Σύμφωνα με ερευνητική εργασία του Πανεπιστημίου Frederick, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Energy Sources Part A: Recovery, Utilization and Environmental Effects» του εκδοτικού οίκου Taylor and Francis, μόλις το 14% των βιομηχανικών στεγών στην Κύπρο αξιοποιείται για την παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά, αν και η πλήρης αξιοποίηση θα μπορούσε να καλύψει κοντά στο 20% των αναγκών της βιομηχανίας.
Για την αποτελεσματική ανάπτυξη μικροδικτύων στις βιομηχανικές περιοχές της Κύπρου, απαιτείται η διαμόρφωση κατάλληλων πολιτικών και η παροχή στοχευμένων κινήτρων.
Οι πολιτικές αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν φορολογικές ελαφρύνσεις για επενδύσεις σε μικροδίκτυα, καθώς και χρηματοδοτικά εργαλεία που ενισχύουν τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Επιπλέον, είναι κρίσιμη η δημιουργία ενός σαφούς ρυθμιστικού πλαισίου για τη λειτουργία και τη διαχείριση μικροδικτύων, το οποίο θα διασφαλίζει τη συνεργασία με το κεντρικό δίκτυο αλλά και την ενεργειακή αυτονομία των ζωνών.
Η προώθηση ενεργειακών κοινοτήτων σε αυτές τις περιοχές μπορεί επίσης να ενισχύσει τη συλλογική δράση και να μειώσει το κόστος εγκατάστασης και συντήρησης. Με όρους καλού προγραμματισμού και συνεργασίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, τα μικροδίκτυα μπορούν να μεταμορφώσουν τις βιομηχανικές ζώνες σε πρότυπα βιώσιμης και αποδοτικής διαχείρισης ενέργειας.
* Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Frederick
Πηγή: philenews.com
