Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς, μνημονεύοντας τον θάνατο του μέντορά του Αλφρεντ Μάρσαλ πριν από έναν αιώνα, έγραψε ότι «ο μεγάλος οικονομολόγος πρέπει να διαθέτει έναν σπάνιο συνδυασμό χαρισμάτων… Πρέπει να είναι μαθηματικός, ιστορικός, πολιτικός, φιλόσοφος». Ο Κέινς θα μπορούσε να περιγράφει τον εαυτό του. Θεωρούσε τα οικονομικά μια ηθική επιστήμη που πρέπει να αντλεί από μια ευρεία παιδεία, διατηρώντας παράλληλα ένα «ανοιχτό μυαλό στη μεταβαλλόμενη εικόνα της εμπειρίας». Σήμερα, ο κόσμος χρειάζεται επειγόντως αυτόν τον σπάνιο συνδυασμό που περιέγραψε ο Κέινς, για να ανοίξει τον δρόμο μέσα από τις διαταραχές που προκαλούν η κλιματική αλλαγή, η τεχνητή νοημοσύνη, η δημογραφική αλλαγή, η κοινωνική και οικονομική ανισότητα και οι γεωπολιτικές συγκρούσεις. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα δεδομένης της αυξανόμενης απογοήτευσης από τα οικονομικά ως επάγγελμα και των εκκλήσεων να αλλάξει ο κλάδος ώστε να αντικατοπτρίζει καλύτερα τις ατομικές και κοινωνικές αξίες.
Μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η εκτεταμένη επαγγελματική εσωτερική αναζήτηση επικεντρώθηκε στο πώς τα οικονομικά μπορούν να ενσωματώσουν καλύτερα τις κοινωνικές επιστήμες και να αναδείξουν τα ζητήματα ευημερίας και διανομής του πλούτου. Εγινε σημαντική επανεξέταση της μακροοικονομίας και του σχεδιασμού πολιτικών προσεγγίσεων και υπάρχει μια αυξανόμενη συναίνεση στην ιδέα ότι το επάγγελμα πρέπει να είναι ανοιχτό σε νέες ιδέες και πλαίσια, αν ευελπιστεί να λύσει τα μεγαλύτερα προβλήματα του κόσμου.
Στο νέο τεύχος του περιοδικού «Finance & Development» προσκαλέσαμε διακεκριμένους οικονομολόγους με διαφορετικές οπτικές γωνίες να μας πουν πώς το επάγγελμα μπορεί να γίνει καλύτερο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων του 21ου αιώνα. Βέβαια, οι οικονομολόγοι έχουν υιοθετήσει και στο παρελθόν νέες σκέψεις, όπως δείχνει η ίδια η κεϊνσιανή επανάσταση. Ο συγγραφέας Νάιαλ Κιστάινι παρέχει μια συναρπαστική περιγραφή των δυνάμεων που διαμόρφωσαν τον κλάδο από τον «Πλούτο των Εθνών» του Ανταμ Σμιθ, το έργο του 18ου αιώνα που εγκαινίασε σε μεγάλο βαθμό τη σύγχρονη οικονομική επιστήμη. Ο νομπελίστας Ανγκους Ντέιτον περιγράφει πώς εξελίχθηκαν οι δικές του απόψεις μέσα σε μισό αιώνα για θέματα όπως ο συνδικαλισμός, το ελεύθερο εμπόριο και η μετανάστευση. Γράφει ότι οι mainstream (συμβατικοί) οικονομολόγοι πρέπει να επανεξετάσουν τις παραδοχές τους, να ρίξουν μια πιο κριτική ματιά στην επιρροή της εξουσίας, να σταματήσουν να δίνουν προτεραιότητα στην αποτελεσματικότητα πάνω απ’ όλα και να γίνουν πιο ταπεινοί.
Η Τζαγιάτι Γκος του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης Αμχερστ εκφράζει τη λύπη της για την έλλειψη ποικιλομορφίας στο επάγγελμα – εθνικής, φυλετικής και έμφυλης. Αυτό στερεί τα οικονομικά από νέες ιδέες, νέα προβλήματα προς επεξεργασία και νέα ταλέντα, σύμφωνα με την ίδια. Ο Ντάνι Ρόντρικ από το Χάρβαρντ υποστηρίζει ότι τα υπάρχοντα μοντέλα πολιτικής είναι ανεπαρκή για την αντιμετώπιση προκλήσεων όπως η κλιματική αλλαγή, η ένταξη και η οικονομική ανάπτυξη. Τα οικονομικά πρέπει να επεκτείνουν τη συλλογική τους φαντασία για να προσαρμόσουν τις λύσεις σε διαφορετικά οικονομικά και πολιτικά πλαίσια.
Η Γκίτα Μπχατ είναι επικεφαλής της Επικοινωνίας Πολιτικών και αρχισυντάκτρια του περιοδικού «Finance & Development». Η παρούσα ανάλυση αποτελεί σύνοψη εκτενέστερης παρουσίασης που δημοσιεύθηκε στο blog και στο περιοδικό του ΔΝΤ, «F&D»
