Ακόμη και μέσα στο τρέχον θεσμικό πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας, υπάρχουν βιώσιμοι, χαμηλού κόστους τρόποι για την ενίσχυση της χρηματοδότησης για το κλίμα. Τα ειδικά δικαιώματα ανάληψης (SDR, το αποθεματικό ενεργητικού του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου) αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Τα SDR θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση προσπαθειών προσαρμογής και μετριασμού της κλιματικής αλλαγής στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Η διάθεση SDR ύψους 650 δισ. δολ. από το ΔΝΤ τον Αύγουστο του 2021 ήταν σωτηρία για τις χώρες με χαμηλότερο εισόδημα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αλλά αυτά κατανεμήθηκαν σύμφωνα με τις ποσοστώσεις του ΔΝΤ των χωρών, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το ΑΕΠ τους. Κατά συνέπεια, οι οικονομίες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος έλαβαν λίγο περισσότερα από 200 δισεκατομμύρια δολάρια. Ακόμη κι έτσι, τα SDR αποδείχθηκαν κρίσιμη πηγή συναλλάγματος.
Οι πλούσιες χώρες, που δεν χρειάζονταν τα 400 δισ. δολ. των SDR που τους είχαν διατεθεί, θα έπρεπε να είχαν ανακατευθύνει αυτούς τους πόρους προς ταμεία για το κλίμα ή τράπεζες περιφερειακής ανάπτυξης. Δυστυχώς – και ανεξήγητα – δεν το έκαναν. Και ακόμη κι αν το είχαν κάνει, η εκ νέου διοχέτευση των κεφαλαίων με αυτόν τον τρόπο θα είχε αυξήσει το χρέος των αναπτυσσόμενων χωρών.
Δεδομένου ότι τα SDR δεν είναι νόμισμα αλλά πιθανή απαίτηση σε νόμισμα, λειτουργούν ως λογιστικές μονάδες εντός του ΔΝΤ και δεν συνεπάγονται κανένα κόστος έκδοσης. Το ΔΝΤ θα μπορούσε να εισαγάγει στοχευμένες κατανομές σε SDR, με κριτήρια επιλεξιμότητας να επικεντρώνονται στην έκθεση (χωρών) στην κλιματική αλλαγή, στους εμπορικούς κλυδωνισμούς, στις διακυμάνσεις των επιτοκίων, στην αστάθεια των ροών κεφαλαίων και σε άλλες εξωτερικές δυνάμεις που είναι πέρα από τον έλεγχο των επηρεαζόμενων χωρών. Αυτό θα απαιτούσε τροποποίηση του Καταστατικού της Συμφωνίας του ΔΝΤ. Αλλά δεν είναι ανυπέρβλητο εμπόδιο, ιδιαίτερα εάν οι κύριοι μέτοχοι του οργανισμού, όπως οι χώρες της G7, εγκρίνουν τέτοια αλλαγή. Περιέργως, οι πλούσιες χώρες δεν έχουν εξετάσει αυτήν την επιλογή, παρ’ όλο που δεν θα τους κόστιζε τίποτα.
Εάν ηG7 και άλλες πλούσιες χώρες θέλουν πραγματικά να ανακτήσουν κάποιο βαθμό ηθικής νομιμότητας, το πρώτο τους βήμα θα πρέπει να είναι η εκ νέου διοχέτευση των SDR τους σε χώρες με χαμηλότερο εισόδημα – άνευ όρων και να μην επιβαρύνουν το χρέος των αναπτυσσόμενων χωρών.
Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι μια τόσο απλή, ανώδυνη και σχεδόν χωρίς κόστος λύση έχει τόσο λίγους υποστηρικτές. Αντί να συμμετέχουν σε άκαρπες συζητήσεις σχετικά με τον «συνδυασμό» δημόσιας και ιδιωτικής χρηματοδότησης – στρατηγική που δεν έχει ακόμη αποφέρει τα τρισεκατομμύρια δολάρια για τη χρηματοδότηση για το κλίμα που είχε υποσχεθεί – οι χώρες της G7 πρέπει να προχωρήσουν σε έκδοση SDR. Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορούσαν να προωθήσουν τον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής και να προωθήσουν μια δικαιότερη, πιο βιώσιμη παγκόσμια οικονομία.
