Η δημοσιονομική πολιτική λειτουργεί παράλληλα με τη νομισματική πολιτική, η οποία αντιμετωπίζει τα επιτόκια και την προσφορά χρήματος σε κυκλοφορία. Η ερώτηση που τίθεται είναι αν αυτές οι δύο πολιτικές με τα παραδοσιακά εργαλεία επιλύσουν τα σύγχρονα προβλήματα σταθερότητας και ανάπτυξης μιας οικονομίας, όπως έχουν διαμορφωθεί τα δεδομένα από την πανδημία του Covid μέχρι τον πόλεμο στην Ουκρανία και την κρίση στη Μέση Ανατολή.
Ολα τα παραπάνω οδηγούν να σκεφτούμε νέες προβληματικές οι οποίες ίσως προετοιμάσουν καλύτερα τις οικονομίες των χωρών για κάθε επικείμενη κρίση που θα προκύψει σε παγκόσμια κλίμακα, όπως:
Πρόληψη. Μπροστά στις απειλές που δημιουργούνται αρκετά συχνά και δημιουργούν αβεβαιότητα στις κυβερνήσεις των χωρών, είναι θεμιτό να λαμβάνονται μέτρα προληπτικά για την αύξηση του ενεργειακού κόστους, των επιτοκίων, της ανεργίας και γενικά της αντιμετώπισης έκτακτων γεγονότων. Βλέπουμε πολλές φορές ότι οι κυβερνήσεις που δεν προβλέπουν, αναγκάζονται να πάρουν κατασταλτικά μέτρα, τα οποία είναι πολλές φορές δυσβάστακτα για τους πολίτες.
Νευροεπιστήμη και οικονομικές αποφάσεις. Η κλασική χρηματοοικονομική θεωρία βασίζεται στην υπόθεση ότι οι επενδυτές είναι πάντα απόλυτα ορθολογικοί, ένα μοντέλο που δεν έχει εξηγήσει τις περισσότερες από τις ανωμαλίες τιμών που παρατηρούνται στις χρηματιστηριακές αγορές. Η νευροχρηματοοικονομική συνδυάζει τη βιολογία, τη γνωσιακή ψυχολογία για να κατανοήσουμε το βιολογικό υπόβαθρο της επενδυτικής συμπεριφοράς. Διευκρινίζει τους βιολογικούς και ψυχολογικούς μηχανισμούς που αποτελούν τη βάση της εμφάνισης ατομικών σφαλμάτων και παράλογης επενδυτικής συμπεριφοράς.
Αλλαγή ορίων. Πολλές φορές η μείωση μερικών βασικών μεταβλητών της οικονομίας δεν είναι επωφελής για τα εισοδήματα και την ανάπτυξη μιας χώρας. Μερικοί κρίνουν ότι η προβλεπόμενη άνοδος στις τιμές των προϊόντων είναι επί της ουσίας μια καλή ένδειξη. Η ταχύτερη από την αναμενόμενη αύξηση σε ορισμένες από αυτές τις τιμές είναι στην πραγματικότητα ένας καλός οιωνός με την έννοια ότι η οικονομία ανακάμπτει ταχύτερα από το αναμενόμενο.
Αναθεώρηση της σχέσης των τιμών διαφόρων προϊόντων με τις τιμές των μετοχών. Σε περίοδο κρίσης οι τιμές του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του ηλεκτρικού ρεύματος αυξάνονται και επηρεάζουν με τη σειρά τους αρνητικά τις τιμές των μετοχών σε κάθε χρηματιστήριο. Και αυτά τα προϊόντα τίθενται σε διαπραγμάτευση στο χρηματιστήριο και μεταβάλλονται ανάλογα με τα διεθνή γεγονότα που λαμβάνουν χώρα σε παγκόσμιο επίπεδο, για παράδειγμα, περιβαλλοντικά, κοινωνικά, πολιτικά προβλήματα. Είναι λοιπόν θεμιτό να μην υπάρχει άμεση σχέση στις τιμές αυτών των προϊόντων με τις τιμές των μετοχών επιχειρήσεων διότι δημιουργούν μεγάλα προβλήματα στη λειτουργία τους αλλά και στην επενδυτική τους πολιτική. Η αβεβαιότητα του διεθνούς περιβάλλοντος είναι ήδη αρκετή για να προκαλέσει προβλήματα στο μάνατζμέντ τους.
Ο Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης είναι καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης, της Paris School of Business και ακαδημαϊκός
