Σε πρόσφατο σχόλιο σχετικά με τις προτεινόμενες οικονομικές πολιτικές του Προέδρου Ντόναλντ Τράμπ, ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ρωσίας Μιχαήλ Ζαντόρνοφ εξέφρασε τον προβληματισμό του για τις πιθανές επιπτώσεις ενός μείγματος πολιτικής που θα κυριαρχείται από δασμούς και φορολογικές περικοπές. Εάν θεσπιστούν, αυτά τα μέτρα θα αναδιαμορφώσουν τη θέση των ΗΠΑ διεθνώς, επηρεάζοντας τις διεθνείς εμπορικές ροές, τον πληθωρισμό και το εθνικό χρέος των ΗΠΑ. Ωστόσο, ο Ζαντόρνοφ θεωρεί ότι τα πιθανά μειονεκτήματα αυτού του πλάνου θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν ένα αποδυναμωμένο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα, αυξημένη οικονομική ανισότητα και μακροπρόθεσμες οικονομικές προκλήσεις για την Αμερικανική οικονομία. Συνεπώς, η ανάλυση αυτού του πλάνου σε βάθος σε αυτό το άρθρο τονίζει τόσο τις πιθανές συνέπειες όσο και τις εναλλακτικές προσεγγίσεις που ενδέχεται να εξετάσουν οι ΗΠΑ.
Η δασμολογική πολιτική: Κατακερματισμός του παγκόσμιου εμπορίου
Ένα από τα βασικά στοιχεία της οικονομικής πολιτικής του Τράμπ είναι οι προτεινόμενες αυξήσεις δασμών, ιδιαίτερα στις ευρωπαϊκές και τις κινεζικές εισαγωγές, που εκτιμώνται στο 20% και 60% αντίστοιχα. Ο Ζαντόρνοφ προβλέπει ότι αυτοί οι δασμοί θα επιβραδύνουν το παγκόσμιο εμπόριο, θα κατακερματίζουν τις εφοδιαστικές αλυσίδες και ενδεχομένως να αναγκάσουν άλλες χώρες, όπως η Ρωσία, να αναζητήσουν εναλλακτικές εμπορικές συμμαχίες. Ενώ οι δασμοί επιβάλλονται συνήθως ως προστατευτικό μέτρο για τις εγχώριες βιομηχανίες, η κλίμακα που προτείνεται θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις.
Ιστορικά, οι δασμοί έχουν ανάμεικτο ρεκόρ. Αφενός, μπορούν πράγματι να προστατεύσουν ορισμένες βιομηχανίες καθιστώντας τα εισαγόμενα προϊόντα ακριβότερα. Αφετέρου, διαταράσσουν τα διεθνή εμπορικά δίκτυα, αυξάνουν τις τιμές του καταναλωτή και μπορούν να οδηγήσουν σε αντίποινα από άλλες χώρες, κλιμακούμενη σε εμπορικούς πολέμους. Οι δασμοί της κυβέρνησης Τράμπ στα κινεζικά προϊόντα το 2018, για παράδειγμα, ανάγκασαν την Κίνα να επιβάλλει τους δικούς της δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα, γεγονός που έβλαψε τις Αμερικάνικες εξαγωγές και οδήγησε σε υψηλότερες τιμές για τους καταναλωτές.
Εάν οι δασμοί που προτείνει ο Τράμπ εφαρμοστούν, ένας βασικός κίνδυνος θα είναι η επιβράδυνση της ανάπτυξης του παγκόσμιου εμπορίου. Όπως σημειώνει ο Ζαντόρνοφ, η Κίνα και άλλες χώρες θα μπορούσαν να παρακάμψουν αυτούς τους δασμούς δρομολογώντας αγαθά μέσω τρίτων χωρών. Αυτό θα μπορούσε να εμποδίσει την αποτελεσματικότητα των δασμών, ενώ θα αυξήσει το κόστος και την αναποτελεσματικότητα του παγκόσμιου εμπορίου. Επιπλέον, το υψηλότερο κόστος για τους Αμερικάνους θα μπορούσε ενδεχομένως σε εξουδετέρωση των εγχώριων οφελών των προστατευτικών πολιτικών. Αυτό θα επηρεάσει επίσης τις αμερικανικές εταιρείες που εξαρτώνται από εισαγόμενες πρώρες ύλες, αυξάνοντας πιθανότατα το κόστος παραγωγής και μειώνοντας την ανταγωνιστικότητα στις παγκόσμιες αγορές.
Επιπλέον, οι επιπτώσεις των δασμών θα επεκταθούν και στις γεωπολιτικές συμμαχίες. Άλλες χώρες που επηρεάζονται από τους δασμούς πιθανότατα θα αναζητήσουν νέες εμπορικές συνεργασίες, φέρνοντάς τις πιο κοντά σε χώρες εκτός της σφαίρας επιρροής των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, εάν οι ευρωπαϊκές χώρες ή άλλοι εμπορικοί εταίροι θεωρήσουν τις ΗΠΑ αναξιόπιστες, μπορεί να προσπαθήσουν να ενισχύσουν τις οικονομικές σχέσεις με την Κίνα ή να συνάψουν περιφερειακές εμπορικές συμφωνίες που παρακάμπτουν τις ΗΠΑ.
Η πρόκληση της αποδολαριοποίησης
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της δασμολογικής πολιτικής του Τραμπ περιλαμβάνει δασμούς σε χώρες που εγκαταλείπουν την χρήση του δολαρίου. Ο Ζαντόρνοφ, ωστόσο, υποστηρίζει ότι μια τέτοια πολιτική είναι απίθανο να πετύχει. Η αποδολαριοποίηση, η διαδικασία με την οποία οι χώρες μειώνουν την εξάρτησή τους από το Αμερικανικό δολάριο στο διεθνές εμπόριο, οδηγείται κυρίως από τις δυνάμεις της αγοράς και την προσαρμογή των εταιρειών στις κυρώσεις των ΗΠΑ. Καθώς οι Αμερικάνικες κυρώσεις έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια, χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα προσπάθησαν ενεργά να διαφοροποιήσουν τα συναλλαγματικά τους αποθέματα και να συναλλάσσονται σε εγχωρία νομίσματα.
Η απόπειρα χρήσης δασμών για την τιμωρία της αποδολαριοποίησης θα μπορούσε να διαβρώσει περαιτέρω την εμπιστοσύνη στο δολάριο ως σταθερό, διεθνές νόμισμα. Εάν άλλες χώρες εκλάβουν αυτές τις ενέργειες ως τιμωρητικές ή περιοριστικές, μπορεί να επιταχυνθεί αυτήν η τάση, κάτι που πολλοί οικονομολόγοι στις ΗΠΑ απεύχονται. Η ενθάρρυνση της κυριαρχίας του δολαρίου μέσω θετικών εμπορικών σχέσεων και οικονομικής σταθερότητας, αντί για τιμωρητικούς δασμούς, θα ήταν πιθανότατα μια πιο βιώσιμη προσέγγιση.
Ο αντίκτυπος των φορολογικών περικοπών: Αυξανόμενο χρέος και πληθωρισμός
Η οικονομική πολιτική του Τράμπ περιλαμβάνει επίσης σημαντικές φορολογικές περικοπές, τις οποίες ο Ζαντόρνοφ εκτιμά ότι θα προσθέσουν μεταξύ 4,5 και 4,6 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στο ομοσπονδιακό χρέος σε μια δεκαετία. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα μια συσωρευτική αύξηση 7,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων του εθνικού χρέους, πυροδοτώντας πιθανώς τον πληθωρισμό και τα παρατεταμένα υψηλά επιτόκια.
Οι φορολογικές περικοπές μπορούν να τονώσουν την οικονομική ανάπτυξη, ειδικά όταν στοχεύουν την μεσαία τάξη, η οποία είναι πιθανό να δαπανήσει επιπρόσθετο εισόδημα σε αγαθά και υπηρεσίες, οδηγώντας με αυτόν τον τρόπο τη ζήτηση. Ωστόσο, εάν οι φορολογικές περικοπές ωφελούν δυσανάλογα τις πλουσιότερες τάξεις ή εταιρείες, η δυνατότητα τόνωσης της οικονομικής ανάπτυξης περιορίζεται. Οι πιο πλούσιοι τείνουν να αποταμιεύουν αντί να ξοδεύουν το επιπρόσθετο εισόδημα, μειώνοντας την επίδραση τόνωσης στην ευρύτερη οικονομία. Επιπλέον, με το χρέος να αυξάνεται και τα επιτόκια να είναι ήδη αυξημένα, υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να διαβρωθεί η δημοσιονομική σταθερότητα των ΗΠΑ με την πάροδο του χρόνου.
Το υψηλότερο εθνικό χρέος εγκυμονεί πολλούς κινδύνους, ιδιαίτερα σε περιβάλλον υψηλού επιτοκίου. Καθώς το κόστος δανεισμού του δημοσίου αυξάνεται, η εξυπηρέτηση του χρέους γίνεται πιο ακριβή, εκτρέποντας κεφάλαια από βασικές δημόσιες υπηρεσίες όπως η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση και οι υποδομές. Επιπλέον, ένα τεράστιο εθνικό χρέος μπορεί να περιορίσει τη μελλοντική ευελιξία της πολιτικής, περιορίζοντας την ικανότητα της κυβέρνησης να ανταποκρίνεται σε οικονομικές κρίσεις.
Εάν οι φορολογικές περικοπές τονώσουν τη ζήτηση χωρίς αντίστοιχη αύξηση της προσφοράς, οι τιμές θα μπορούσαν να αυξηθούν, αυξάνοντας τις πληθωριστικές πιέσεις, κάτι που η Federal Reserve εργάζεται για να ελέγξει. Ο υψηλότερος πληθωρισμός θα μπορούσε να οδηγήσει σε παρατεταμένα υψηλά επιτόκια, τα οποία θα καταπνίξουν την οικονομική ανάπτυξη καθιστώντας τον δανεισμό πιο ακριβό για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές.
Εναλλακτικές πολιτικές και η ανάγκη για μια ισορροπημένη προσέγγιση
Για να προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη, χωρίς να διακινδυνεύσει τη δημοσιονομική θέση των ΗΠΑ, η κυβέρνηση του Τράμπ θα μπορούσε να εξετάσει πιο ισορροπημένες πολιτικές που ανταποκρίνονται στους ίδιους στόχους χωρίς το ίδιο επίπεδο κινδύνου. Για παράδειγμα, αντί να επιβάλλει σαρωτικούς δασμούς, θα μπορούσε να διαπραγματευτεί εμπορικές συμφωνίες που προωθούν δικαιότερο εμπόριο διατηρώντας παράλληλα διεθνείς συνεργασίες. Η ενίσχυση των παγκόσμιων εμπορικών σχέσεων, αντί κατακερματισμού τους, θα μπορούσε να ενισχύσει την βιωσιμότητα των αμερικάνικων βιομηχανιών δημιουργώντας σταθερές και διαφοροποιημένες αγορές.
Η φορολογική μεταρρύθμιση θα μπορούσε να επικεντρωθεί στη δημιουργία ενός δικαιότερου συστήματος που στοχεύει στη φορολογική ελάφρυνση της μεσαίας τάξης και των μικρών επιχειρήσεων, η οποία τείνει να αποφέρει ισχυρότερους οικονομικούς πολλαπλασιαστές από ότι οι φορολογικές περικοπές στους πλούσιους. Επιπλέον, οι δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές, πράσινη ενέργεια και τεχνολογική καινοτομία θα μπορούσαν να δημιουργήσουν νέες οδούς οικονομικής ανάπτυξης και θέσεις εργασίας, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα της οικονομίας σε εξωτερικούς κραδασμούς.
Συμπέρασμα
Ενώ οι προτεινόμενες οικονομικές πολιτικές του Τράμπ στοχεύουν στην ενίσχυση της αμερικανικής βιομηχανίας και στη μείωση του εμπορικού ελλείμματος, τα πιθανά μειονεκτήματα που τόνισε ο Ζαντόρνοφ προτείνουν μια πιο προσεκτική προσέγγιση. Οι υψηλοί δασμοί θα μπορούσαν να κατακερματίσουν το παγκόσμιο εμπόριο, θέτοντας σε κίνδυνο τις γεωπολιτικές σχέσεις και αυξάνοντας το κόστος για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις στις ΗΠΑ. Σημαντικές φορολογικές περικοπές χωρίς σαφή πορεία προς τη βιωσιμότητα του χρέους θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τη δημοσιονομική σταθερότητα, οδηγώντας σε πληθωρισμό και παρατεταμένα υψηλά επιτόκια. Μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση που ενισχύει τις εμπορικές εταιρικές σχέσεις, δίνει προτεραιότητα σε στοχευμένες φορολογικές περικοπές και επενδύει σε υποδομές ζωτικής σημασίας θα μπορούσε να προσφέρει μια πιο εύρωστη μελλοντική πορεία, διασφαλίζοντας την μακροπρόθεσμη οικονομική ευημερία χωρίς να θυσιάζεται η παγκόσμια θέση ή η εγχώρια σταθερότητα.
Του Χρ. Χριστοδούλου-Βόλου Αναπληρωτή Καθηγητή Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών και Προέδρου του Τμήματος Οικονομικών και Διοίκησης του Πανεπιστήμιου Νεάπολις Πάφος
Πηγή: philenews.com
