Η οικονομία είχε πάντα μια πολυσυζητημένη σχέση με το χρήμα. Η δομική κατανόηση του χρήματος και της χρηματοδότησης γίνεται ακόμη πιο σημαντική σε έναν όλο και πιο ψηφιοποιημένο και χωρίς μετρητά κόσμο, επειδή υπάρχει μια αυξανόμενη ανάγκη για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να λειτουργούν όχι μόνο ως διορθωτές της αγοράς αλλά ως προορατικοί διαμορφωτές της αγοράς. Ενας κόσμος χωρίς μετρητά δεν αλλάζει μόνο τη σχέση των ανθρώπων με τα χρήματα και δημιουργεί νέες ευκαιρίες για τον τρόπο διαχείρισης ή σύλληψής τους. Επίσης, ασκεί νέα πίεση στις κεντρικές τράπεζες να ξανασκεφτούν τον ρόλο τους και να γίνουν πιο καινοτόμες.
Ενώ έχει δοθεί μεγάλη προσοχή στα πειράματα με τα ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών, μια ακόμη πιο σημαντική παρέμβαση είναι η δημιουργία και η διαμόρφωση μιας νέας ψηφιακής υποδομής γύρω από διαλειτουργικά συστήματα πληρωμών.
Το παράδειγμα της Βραζιλίας είναι χαρακτηριστικό. Εχει φτιάξει το Pix, μια διαλειτουργική υπηρεσία άμεσων πληρωμών που επιτρέπει σε ιδιώτες και επιχειρήσεις να στέλνουν και να λαμβάνουν χρήματα οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, συνήθως δωρεάν ή με πολύ χαμηλό κόστος. Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Βραζιλίας (BCB), το Pix είναι πλέον ο πιο δημοφιλής τρόπος πληρωμής της χώρας, ξεπερνώντας τις πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες και άλλες μεθόδους μεταφοράς που συναγωνίζονται τα μετρητά. Πάνω από το 66% του πληθυσμού το χρησιμοποιεί.
Ο νέος ρόλος των κεντρικών τραπεζών αμφισβητεί την παραδοσιακή άποψη ότι είναι προσανατολισμένες στη ρύθμιση της αγοράς που πρέπει να επικεντρώνονται μόνο στη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
Αν και η διασφάλιση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος θα παραμείνει απαραίτητη, οι προσπάθειες γύρω από τη διαλειτουργική υποδομή πληρωμών δείχνουν ότι οι κεντρικές τράπεζες διαθέτουν τα εργαλεία για να κάνουν περισσότερα για το κοινό καλό.
Στη Βρετανία ο πρόσφατα δηλωμένος δεύτερος στόχος της Τράπεζας της Αγγλίας είναι να διευκολύνει την καινοτομία στην παροχή υπηρεσιών υποδομής χρηματοοικονομικής αγοράς όταν ασκεί τις εξουσίες της ως ρυθμιστική αρχή. Φαίνεται ότι η όρεξη για πιο φιλόδοξη διαμόρφωση της αγοράς μπορεί να εξαπλώνεται. Ασφαλώς το ελπίζουμε, διότι για να επιτευχθεί ένα δίκαιο μέλλον θα απαιτηθούν πιο φιλόδοξες κεντρικές τράπεζες.
Η Μαριάνα Μαζουκάτο είναι ιδρυτική διευθύντρια στο UCL Institute for Innovation and Public Purpose. Είναι πρόεδρος στο Council on the Economics of Health for All του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Ο Ντέιβιντ Ιβς είναι υποδιευθυντής και βοηθός καθηγητής ψηφιακής διακυβέρνησης στο UCL Institute for Innovation and Public Purpose
