Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, που εγείρουν ερωτήματα και προβληματισμό για την ανταγωνιστικότητά της, σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο.
Η έκθεση του Μάριο Ντράγκι για την οικονομική κατάσταση της ΕΕ και τις εσωτερικές ανεπάρκειες της Ένωσης, η αδυναμία αποτελεσματικής διαχείρισης της νέας τάξης πραγμάτων μετά την εκλογή του Προέδρου Τραμπ στις ΗΠΑ, καθώς και η ισχυροποίηση της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία, καταδεικνύουν ότι η ΕΕ χρειάζεται επειγόντως να ανασυνταχθεί και να ενισχύσει τις προσπάθειές της για να παραμείνει ανταγωνιστική.
Η έκθεση Ντράγκι και οι θλιβερές διαπιστώσεις
Η έκθεση για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ανταγωνιστικότητας, του Μάριο Ντράγκι, πρώην προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και πρωθυπουργού της Ιταλίας, συντάχθηκε με την υποστήριξη ομάδας συμβούλων από καταξιωμένους οργανισμούς και πανεπιστήμια. Αναδεικνύει κρίσιμες δομικές αδυναμίες στην ΕΕ, οι οποίες περιορίζουν την ικανότητά της να ανταγωνίζεται άλλες μεγάλες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα.
Μέσα από την έκθεση, καταδεικνύεται ότι έχει δημιουργηθεί μεγάλο χάσμα στο ΑΕΠ μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ. Τα προηγούμενα χρόνια, η ΕΕ επωφελήθηκε από ένα ευνοϊκό παγκόσμιο περιβάλλον, το οποίο αναπτύχθηκε βάσει πολυμερών κανόνων και συμφωνιών εμπορίου. Επίσης, η εγγύηση της ομπρέλας ασφαλείας των ΗΠΑ απελευθέρωσε αμυντικούς προϋπολογισμούς για δαπάνες σε άλλες προτεραιότητες.
Ο κ. Ντράγκι διαπιστώνει ότι «τα θεμέλια πάνω στα οποία χτίσαμε τώρα κλονίζονται. Το προηγούμενο παγκόσμιο μοντέλο ξεθωριάζει. Η εποχή της ταχείας ανάπτυξης του παγκόσμιου εμπορίου φαίνεται να έχει παρέλθει, με τις επιχειρήσεις της ΕΕ να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο ανταγωνισμό από το εξωτερικό και χαμηλότερη πρόσβαση στις διεθνείς αγορές. Η Ευρώπη έχασε απότομα τον σημαντικότερο προμηθευτή ενέργειας, τη Ρωσία. Όλο αυτό το διάστημα, η γεωπολιτική σταθερότητα φθίνει και οι εξαρτήσεις της Ευρώπης έχουν αποδειχθεί τρωτά σημεία».
Η αύξηση των επενδύσεων
Για να ψηφιοποιηθεί και να απαλλαγεί η οικονομία από τις εκπομπές αερίων και να αυξηθεί η αμυντική ικανότητα, το μερίδιο των επενδύσεων στην Ευρώπη θα πρέπει να αυξηθεί κατά περίπου 5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Αυτό είναι άνευ προηγουμένου: για λόγους σύγκρισης, οι πρόσθετες επενδύσεις που παρείχε το σχέδιο Μάρσαλ μεταξύ 1948-51 ανήλθαν σε περίπου 1-2% του ΑΕΠ της ΕΕ.
Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει εταιρεία προερχόμενη από την ΕΕ με χρηματιστηριακή αξία άνω των 100 δισεκατομμυρίων ευρώ, που να έχει συσταθεί από το μηδέν, τα τελευταία πενήντα χρόνια, ενώ και οι έξι εταιρείες των ΗΠΑ με αποτίμηση άνω του 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ, έχουν δημιουργηθεί κατά την περίοδο αυτή.
Οι επιχειρήσεις της ΕΕ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τιμές ηλεκτρικής ενέργειας που είναι 2-3 φορές υψηλότερες από εκείνες των ΗΠΑ, ενώ οι τιμές του φυσικού αερίου που καταβάλλονται είναι 4-5 φορές υψηλότερες.
Τι εισηγήθηκε ο Ντράγκι
Οι εισηγήσεις της έκθεσης Ντράγκι για έξοδο από το τέλμα και αναζωογόνηση της ανάπτυξης συνοψίζονται σε τρεις τομείς.
– Πρώτον – και σημαντικότερο – η Ευρώπη πρέπει να ανασυγκροτήσει εκ βάθρων τις συλλογικές της προσπάθειες στη γεφύρωση του χάσματος καινοτομίας με τις ΗΠΑ και την Κίνα, ιδίως στις προηγμένες τεχνολογίες.
– Ο δεύτερος τομέας δράσης είναι ένα κοινό σχέδιο για την απαλλαγή από τις εκπομπές αερίου αλλά και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας.
Η απαλλαγή από τις εκπομπές αερίων πρέπει να γίνει για χάρη του πλανήτη μας.
Εάν όμως οι φιλόδοξοι στόχοι της Ευρώπης για το κλίμα δεν συνοδευτούν από ένα συνεκτικό σχέδιο για την επίτευξή τους, τότε υπάρχει κίνδυνος η προσπάθεια για απαλλαγή από τις εκπομπές αερίων να ανατρέψει παντελώς την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη. Η από-ανθρακοποίηση δεν πρέπει να οδηγήσει σε από-βιομηχανοποίηση.
– Ο τρίτος τομέας δράσης είναι η αύξηση της ασφάλειας και η μείωση των εξαρτήσεων. Η ασφάλεια αποτελεί προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Η ΕΕ βασίζεται σε ξένες χώρες για πάνω από το 80% των ψηφιακών προϊόντων (όπως παραγωγή πλακιδίων τσιπ από την Κίνα), υπηρεσιών, υποδομών και αντικειμένων πνευματικής ιδιοκτησίας .
– Τέλος, η ειρήνη είναι ο κύριος στόχος της Ευρώπης. Η ΕΕ κατέχει συλλογικά τις δεύτερες μεγαλύτερες στρατιωτικές δαπάνες στον κόσμο, αλλά η αμυντική βιομηχανία είναι υπερβολικά κατακερματισμένη, γεγονός που αποδυναμώνει την ικανότητα της Ευρώπης να ενεργεί ως συνεκτική δύναμη. Για παράδειγμα, δώδεκα διαφορετικοί τύποι αρμάτων μάχης λειτουργούν στην Ευρώπη, ενώ οι ΗΠΑ παράγουν μόνο ένα.
Η αντίδραση της ΕΕ
Σε εξαγγελία της στις αρχές του έτους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας (EU Compass), που αποσκοπεί στην ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας και της διασφάλισης βιώσιμης ευημερίας στην Ευρώπη. Στο κείμενο αυτό καταγράφονται τρεις βασικοί τομείς δράσης, όπως η καινοτομία, η απαλλαγή από τις εκπομπές αερίων και η ασφάλεια.
Ο δρόμος για «καθαρή» βιομηχανία
Ακολούθως, στις 28 Φεβρουαρίου 2025 η Επιτροπή παρουσίασε τη συμφωνία για την καθαρή βιομηχανία, ένα επιχειρηματικό σχέδιο για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας της βιομηχανίας που θα επιταχύνει την από-ανθρακοποίηση, διασφαλίζοντας παράλληλα το μέλλον της παραγωγής στην Ευρώπη.
Η συμφωνία για την καθαρή βιομηχανία περιγράφει συγκεκριμένες δράσεις για τη μετατροπή της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές σε κινητήρια δύναμη ανάπτυξης για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες. Αυτό περιλαμβάνει τη μείωση των τιμών της ενέργειας, τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας και τις κατάλληλες συνθήκες για την ευημερία των εταιρειών.
Η συμφωνία παρουσιάζει μέτρα για την τόνωση κάθε σταδίου της παραγωγής, με έμφαση σε δυο:
Πρώτον, σε ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως ο χάλυβας, τα μέταλλα και τα χημικά, που χρειάζονται επειγόντως στήριξη για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, τη μετάβαση σε καθαρή ενέργεια και την αντιμετώπιση του υψηλού κόστους ενέργειας, του αθέμιτου παγκόσμιου ανταγωνισμού και των πολύπλοκων κανονισμών.
Δεύτερο, σε καθαρή τεχνολογία, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο της μελλοντικής ανταγωνιστικότητας και είναι απαραίτητη για το βιομηχανικό μετασχηματισμό, την κυκλικότητα και την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Η Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει ειδικό σχέδιο δράσης για την αυτοκινητοβιομηχανία τον Μάρτιο και σχέδιο δράσης για τον χάλυβα και τα μέταλλα την άνοιξη. Έχουν προγραμματιστεί, επίσης, άλλες εξατομικευμένες δράσεις για τη χημική βιομηχανία και τη βιομηχανία καθαρής τεχνολογίας.
Υποβαθμίζεται ο κίνδυνος ύφεσης και απο-βιομηχανοποίησης
Η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ στο μέλλον εξαρτάται από την ικανότητά της να προσαρμοστεί στις νέες παγκόσμιες προκλήσεις και να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών αλλά και με τρίτες χώρες.
Οι μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται αφορούν την ενίσχυση της καινοτομίας, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και απο-ανθρακοποίηση, αύξηση της ασφάλειας αλλά και μείωση των εξαρτήσεων.
Μια αρχική διαπίστωση από τα μέτρα αντίδρασης της ΕΕ είναι ότι δεν λαμβάνονται υπόψη σε βάθος οι διαπιστώσεις της έκθεσης Ντράγκι και το ποτήρι παρουσιάζεται περισσότερο μισογεμάτο παρά μισοάδειο. Υπερτονίζεται η πράσινη ευκαιρία, ενώ υποβαθμίζεται ο κίνδυνος της ύφεσης και της απο-βιομηχανοποίησης, που είναι ήδη προ των πυλών.
Πρόσθετα, δεν υπάρχουν απαντήσεις για την πολιτική ανταγωνισμού, που να επιτρέπει το σχηματισμό ανταγωνιστικών επιχειρήσεων σε μεγέθη αντιστοίχων πολυεθνικών του εξωτερικού, τους λεγόμενους γίγαντες . Επίσης δεν φαίνεται να καταπιάνεται αποτελεσματικά με το θέμα των δεξιοτήτων αλλά και της γήρανσης πληθυσμού που επηρεάζει την αγορά εργασίας.
Τέλος, ούτε στον τομέα της ασφάλειας, με την εξαγγελία ReArm Europe, αντιμετωπίζεται ο κατακερματισμός πόρων και δυνάμεων, γεγονός που εμποδίζει την ικανότητα της Ευρώπης να παράγει σε μεγάλη κλίμακα αμυντικό εξοπλισμό.
Κλείνοντας, εάν η ΕΕ καταφέρει να βελτιώσει τη στόχευση της στην ενέργεια και καινοτομία, την πρόσβασή της σε εξωτερικούς φυσικούς πόρους πέραν από την κυκλικότητα και ενισχύσει τις εσωτερικές της διαδικασίες και την αλληλεγγύη, τότε μπορεί να ξαναγίνει ανταγωνιστική και βιώσιμη στην παγκόσμια σκηνή.
Η τεχνολογική υστέρηση της ΕΕ
Η έκθεση διαπιστώνει τη δυσμενή θέση της ΕΕ, παραθέτοντας αρκετά στοιχεία και τεκμηρίωση. Η ΕΕ είναι αδύναμη όσον αφορά τις αναδυόμενες τεχνολογίες που θα δώσουν ώθηση στη μελλοντική ανάπτυξη.
Μόνο τέσσερις από τις 50 κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας στον κόσμο είναι ευρωπαϊκές. Επίσης, η ΕΕ εισέρχεται στην πρώτη περίοδο της πρόσφατης ιστορίας της, κατά την οποία η ανάπτυξη δεν θα υποστηριχθεί από την αύξηση του πληθυσμού. Μέχρι το 2040, το εργατικό δυναμικό προβλέπεται να συρρικνώνεται κατά σχεδόν 2 εκατομμύρια εργαζόμενους κάθε χρόνο.
- Γραμματέας / Διευθυντής τουΕμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Λευκωσίας
Πηγή: philenews.com
