Οι Βρυξέλλες μέμφονται την Κυπριακή Δημοκρατία για το γεγονός ότι ενεργειακά στηρίζεται σε πεπαλαιωμένες μονάδες καύσης, ενώ όλα τα σενάρια για την ενεργειακή της απεξάρτηση στηρίζονται στο φυσικό αέριο, ενώ, την ίδια ώρα, η υπόλοιπη Ευρώπη στρέφεται προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ).
Και όλα αυτά ενώ υπάρχει μεγάλο από τον ιδιωτικό τομέα για περαιτέρω διείσδυση ΑΠΕ σε περιοχές όπου οι γραμμές και υποσταθμοί είναι κορεσμένοι, καθώς και σε επενδύσεις σε συστήματα αποθήκευσης ενέργειας σε συνδυασμό με ή και χωρίς έργα ΑΠΕ. Υπάρχουν, μάλιστα, προτάσεις που υποβλήθηκαν εδώ και τρία χρόνια και δεν προχώρησαν ποτέ, οι οποίες προτείνουν λύσεις για μεγιστοποίηση της απορρόφησης ενέργειας από ΑΠΕ στο δίκτυο χωρίς καμία επένδυση από το κράτος, αλλά θα μπορούν να υλοποιηθούν από οποιεσδήποτε εταιρείες το επιθυμούν ώστε να μην υπάρχει διάκριση ή και ειδική μεταχείριση προς οποιαδήποτε εταιρεία.
Και ενώ τα πιο πάνω παραμένουν στάσιμα εδώ και χρόνια, οι Αρχές της Κύπρου ετοιμάζονται να υποβάλουν αίτημα παρέκκλισης για τις μονάδες καύσης των ηλεκτροπαραγωγών σταθμών (Η/Σ) της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) Βασιλικού και Δεκέλειας, αξιοποιώντας πρόνοια οδηγίας 2024/1785/ΕΕ περί Βιομηχανικών Εκπομπών (Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχος της Ρύπανσης). Το αίτημα παρέκκλισης αφορά τις έξι μονάδες ατμοπαραγωγής του Η/Σ Δεκέλειας και τις τρεις μονάδες ατμοπαραγωγής του Η/Σ Βασιλικού.
Υπογραμμίζεται ότι για τις μονάδες ατμοπαραγωγής του Η/Σ Δεκέλειας, η συμμόρφωση μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τερματισμό λειτουργίας και απόσυρσή τους, ενώ για τις μονάδες ατμοπαραγωγής του Η/Σ Βασιλικού μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση φυσικού αερίου και λειτουργία των αντιρρυπαντικών συστημάτων ή με αντικατάσταση τους.
Η νέα οδηγία δημοσιεύτηκε στις 24/7/2024 και παρέχει τη δυνατότητα εξασφάλισης παρέκκλισης από τις οριακές τιμές εκπομπής σε υφιστάμενες μονάδες καύσης που αποτελούν μέρος μικρού απομονωμένου συστήματος. Πλέον, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει χρονικό περιθώριο έξι μηνών για να υποβάλει αίτημα παρέκκλισης συνοδευόμενο από πλάνο συμμόρφωσης, δηλαδή μέχρι τις 5 Φεβρουαρίου 2025. Σημειώνεται ότι η παρέκκλιση θα είναι διάρκειας τεσσάρων χρόνων, δηλαδή μέχρι την 31/12/2029 και ακολούθως οι σταθμοί πρέπει να λειτουργούν με μονάδες καύσης που να συμμορφώνονται με τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Για να ζητηθεί η παρέκκλιση πρέπει να ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις που δίνει η οδηγία.
Η απόφαση αυτή είναι μονόδρομος λόγω της αβεβαιότητας που υπάρχει τόσο όσον αφορά την έλευση του φυσικού αερίου, όσο και της ηλεκτρικής διασύνδεσης. ΗΑΗΚ έχει στα πλάνα της να εγκαταστήσει στον Η/Σ Δεκέλειας νέους αεροστρόβιλους οι οποίοι να τεθούν σε λειτουργία στα τέλη της νέας χρονιάς. Ωστόσο, οι νέοι αεροστρόβιλοι σε καμία περίπτωση δεν θα αντικαταστήσουν τις έξι ρυπογόνες μονάδες ατμοπαραγωγής, αλλά θα λειτουργούν υποστηρικτικά για σκοπούς επάρκειας. Σε ότι αφορά τον Η/Σ Βασιλικού, δεν πρόκειται να υπάρξει συμμόρφωση με την οδηγία χωρίς την έλευση φυσικού αερίου για τις μονάδες 1 και 2, ενώ αναμένεται ότι στα μέσα της νέας χρονιάς αναμένεται να λειτουργούν τα αντιρρυπαντικά συστήματα για τη μονάδα 3 για μείωση των εκπομπών οξειδίων του αζώτου (NOx) που προέρχονται από την παραγωγή και χρήση ενέργειας.
Από την ΑΗΚ θεωρείται δεδομένο πως δεν θα υπάρχει επάρκεια ενέργειας χωρίς τη λειτουργία του Η/Σ Δεκέλειας, λόγω των περιορισμών του δικτύου μεταφοράς. Ωστόσο, η ζήτηση μπορεί να μειωθεί από τον Η/Σ Δεκέλειας εάν υλοποιηθούν τα εγκεκριμένα έργα στο σύστημα μεταφοράς που περιλαμβάνονται στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς και, παράλληλα, να εισαχθούν μονάδες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Περαιτέρω, η ΑΗΚ θεωρεί σημαντικό το ότι δεν έχει επηρεαστεί η ποιότητα του αέρα στις γειτνιάζουσες περιοχές.
Στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς περιλαμβάνεται η κατασκευή ενός κύριου υποσταθμού, μεταφοράς κλειστού τύπου (Δυτικός Βασιλικός), στην περιοχή του Η/Σ Βασιλικού, στον οποίο αναμένεται να συνδεθούν όλες οι μονάδες παραγωγής μέσω των δικών τους υποσταθμών. Το έργο αναμένεται να υλοποιηθεί εντός του 2026.
Εξαιρέσεις για μονάδες καύσης που αποτελούν μέρος μικρού απομονωμένου συστήματος
Σύμφωνα με το άρθρο 34α της Οδηγίας 2024/1785/ΕΕ, οι μονάδες καύσης που αποτελούν μέρος μικρού απομονωμένου συστήματος στις 4 Αυγούστου 2024, μπορούν, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2029, να εξαιρεθούν από την υποχρέωση συμμόρφωσης με τις οριακές τιμές εκπομπών διοξειδίου του θείου (SO2), οξειδίων του αζώτου (NOx) και σκόνης, νοουμένου ότι δεν προκαλείται σημαντική ρύπανση και εφόσον έχουν εξαντληθεί όλα τα μέτρα που προκαλούν λιγότερη ρύπανση. Η εν λόγω εξαίρεση δεν μπορεί να υπερβαίνει το αναγκαίο χρονικό διάστημα.
Τα κράτη–μέλη που χορηγούν εξαιρέσεις εφαρμόζουν σχέδιο συμμόρφωσης που καλύπτει τις μονάδες καύσης, το οποίο θα πρέπει να υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για έγκριση το αργότερο μέχρι τις 5/2/2025.
Μεταξύ άλλων, το σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει:
• Τα μέτρα που λαμβάνονται ώστε να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση των συγκεκριμένων μονάδων με τις οριακές τιμές εκπομπών, έως τις 31/12/2029.
• Τα μέτρα που λαμβάνονται για την ελαχιστοποίηση του μεγέθους και της διάρκειας των εκπομπών ρύπων κατά την περίοδο που καλύπτεται από το σχέδιο.
• Τα μέτρα διαχείρισης της ζήτησης και τις δυνατότητες μετάβασης σε καθαρότερα καύσιμα ή σε καθαρότερες εναλλακτικές λύσεις, όπως η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η διασύνδεση με τα ηπειρωτικά δίκτυα.
Επισημαίνεται ότι την εισαγωγή της εν λόγω πρόνοιας στο κείμενο της οδηγίας διεκδίκησε η Κύπρος, λόγω των προβλημάτων και περιορισμών που αντιμετωπίζει ως μικρό απομονωμένο σύστημα. Στόχος να δοθεί χρόνος, μέχρι το τέλος του 2029, για έργα και υποδομές που πρέπει να υλοποιηθούν και αφορούν το ενεργειακό σύστημα της Κύπρου, ώστε να καταστεί δυνατή η απόσυρση των έξι μονάδων ατμοπαραγωγής του Η/Σ Δεκέλειας και η συμμόρφωση των τριών μονάδων ατμοπαραγωγής του Η/Σ Βασιλικού με την έλευση του φυσικού αερίου (ΦΑ) ή τερματισμός της λειτουργίας τους μέχρι την έλευση του ΦΑ.
Σημειώνεται ότι για να εγκριθεί παρέκκλιση πρέπει η Κυπριακή Δημοκρατία να διασφαλίσει τις πιο κάτω προϋποθέσεις:
α) παρακολούθηση των εκπομπών, β) ότι δεν προκαλείται σημαντική ρύπανση, γ) εξαίρεση μονάδων καύσης από τις οριακές τιμές εκπομπής μόνο όταν όλα τα μέτρα που οδηγούν σε λιγότερη ρύπανση έχουν εξαντληθεί, δ) η εξαίρεση δεν γίνεται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το αναγκαίο.
Κίνδυνος από τα υψηλά ρεύματα βραχυκύκλωσης στο σύστημα μεταφοράς
Κρίσιμα έργα στο δίκτυο μεταφοράς της ΑΗΚ θέτουν σε κίνδυνο την ασφαλή λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος, ενώ, την ίδια ώρα, αναμένεται η υποβολή πλάνου υλοποίησης σχετικά με την αναβάθμιση δύο υποσταθμών ώστε να επιλυθούν τα προβλήματα με τα ρεύματα βραχυκύκλωσης τα οποία δεν επιτρέπουν την αύξηση τροφοδοσίας από το δίκτυο της περιοχής του Η/Σ Βασιλικού. Ρεύματα βραχυκύκλωσης που προκαλούν προβλήματα στα καλώδια υψηλής τάσης, στους μετασχηματιστές, στο πλέγμα γείωσης, στους πίνακες και στο διακοπτικό εξοπλισμό μέσης και χαμηλής τάσης. Για άρση των προβλημάτων των υψηλών ρευμάτων βραχυκύκλωσης προγραμματίζονται συγκεκριμένα έργα και αναβαθμίσεις υποσταθμών.
Επισημαίνεται ότι σε περίπτωση που δεν ολοκληρωθούν όλα τα έργα μέχρι το τέλος του 2029, αναμένεται να επηρεαστεί το πλάνο συμμόρφωσης των δύο Η/Σ, από τη στιγμή που θα υπάρχει περιορισμός ταυτόχρονης συγχρονισμένης ικανότητας παραγωγής στην ευρύτερη περιοχή του Η/Σ Βασιλικού γύρω στα 850 MW, κάτι που θα οδηγήσει σε χρήση αριθμού ατμοστρόβιλων στον Η/Σ Δεκέλειας.
Η θέση της ΑΗΚ
Λόγω πολλών αβεβαιοτήτων και άλλων προβλημάτων στο ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου, όπως η αδράνεια, τα ρεύματα βραχυκύκλωσης και η ολοκλήρωση των έργων στο Σύστημα Μεταφοράς, η Κυπριακή Δημοκρατία αιτήθηκε παρέκκλιση από της πρόνοιες της Οδηγίας 2010/75/ΕΕ. Η Οδηγία 2024/1785/EE παρέχει τη δυνατότητα εξασφάλισης παρέκκλισης, μέχρι το τέλος του 2029 από τις οριακές τιμές εκπομπής σε υφιστάμενες μονάδες καύσης που αποτελούν μέρος μικρού απομονωμένου συστήματος και αφορά τους Η/Σ Δεκέλειας και Βασιλικού.
Στο πλαίσιο ικανοποίησης των προϋποθέσεων των παρεκκλίσεων η αρμόδια Αρχή (υπουργείο Γεωργίας – Τμήμα Περιβάλλοντος) έχει ζητήσει από διάφορους φορείς (ΥΕΕΒ, ΡΑΕΚ, ΔΣΜΚ, ΔΕΦΑ & ΑΗΚ) τη συνδρομή τους και τη συνεισφορά τους για τονκαθορισμό των απαιτούμενων ενεργειών και για το σχεδιασμό των απαραίτητων χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης ενός πλάνου το οποίο θα ικανοποιεί τις απαιτήσεις της ΕΕ.
Για την κατάρτιση του πλάνου συμμόρφωσης θα πρέπει να ληφθούν υπόψη σημαντικές αβεβαιότητες σε σχέση με τη λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος της Κύπρου όπως η έλευση του φυσικού αερίου και η ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου.
Πηγή: philenews.com
