Εάν η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα συνεχιστεί, θα δούμε ενδεχομένως αύξηση των τιμών λιανικής των τροφίμων εκτιμά στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» ο Μάξιμο Τορέρο Κάλεν, επικεφαλής οικονομολόγος του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO). Ο αξιωματούχος του FAO επισημαίνει επίσης ότι η επισιτιστική ανασφάλεια στην Ελλάδα έχει βελτιωθεί σημαντικά, ενώ θεωρεί τα ακραία καιρικά φαινόμενα ως μια από τις κυριότερές της αιτίες.
Καθώς ο ανθρώπινος πληθυσμός αυξάνεται και το βιοτικό επίπεδο βελτιώνεται πώς θα καταφέρουμε να παρέχουμε τροφή με βιώσιμο τρόπο;
Πράγματι, η αύξηση του πληθυσμού αναμένεται να συνεχίσει να είναι ο κύριος παράγοντας που διαμορφώνει τη ζήτηση τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο τα επόμενα χρόνια. Ταυτόχρονα, η ζήτηση τροφίμων θα επηρεαστεί επίσης από τη συνεχή εξέλιξη της διατροφής προς υψηλότερο μερίδιο ζωικών προϊόντων. Η παγκόσμια κατανάλωση τροφίμων προβλέπεται ότι θα αυξάνεται κατά 1,3% ετησίως τα επόμενα χρόνια. Επίσης, οι αποκλίσεις στον πληθυσμό και το εισόδημα και η γρήγορη αστικοποίηση σε πολλές αναδυόμενες οικονομίες θα διαδραματίσουν πολύ σημαντικό ρόλο. Σχεδόν 600 εκατ. άνθρωποι θα εξακολουθούν να έχουν χρόνια υποσιτισμό το 2030. Περιμένουμε ότι παγκοσμίως στην αγροδιατροφή θα συνεχιστούν οι επενδύσεις στην τεχνολογία, στις υποδομές και την κατάρτιση εστιάζοντας στην αύξηση της παραγωγικότητας και όχι στη χρήση γης και στα κοπάδια ζώων. Στα επόμενα δέκα χρόνια, οι βελτιώσεις στην απόδοση των καλλιεργειών προβλέπεται να αντιπροσωπεύουν το 79% της αύξησης της φυτικής παραγωγής παγκοσμίως, ενώ οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από τη γεωργία προβλέπεται να αυξηθούν σχεδόν κατά 8%. Ωστόσο, πρέπει να υιοθετηθούν ευρέως πρωτοποριακές προσπάθειες για να διασφαλιστεί ότι η γεωργία συμβάλλει αποτελεσματικά στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.
Ποιες είναι οι μεγαλύτερες απειλές
για την επισιτιστική ασφάλεια;
Οι συγκρούσεις, η κλιματική μεταβλητότητα και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, καθώς και η οικονομική επιβράδυνση είναι οι τρεις κύριοι παράγοντες, εκτός των αγροδιατροφικών συστημάτων, που βρίσκονται πίσω από την επισιτιστική ανασφάλεια. Η δυσμενής τους επίδραση επιδεινώνεται από τη φτώχεια και την ανισότητα, που αποτελούν δομικές αιτίες της επισιτιστικής ανασφάλειας.
Ποιος είναι ο αντίκτυπος των εντάσεων στη Μέση Ανατολή σε αυτό το ζήτημα; Ανησυχείτε μήπως δούμε τις τιμές των τροφίμων να αυξάνονται ακόμη περισσότερο;
Οι διαταραχές που προκαλούνται από συγκρούσεις στην Ερυθρά Θάλασσα περιπλέκουν την κυκλοφορία στη ναυτιλιακή διαδρομή μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, από την οποία διέρχεται λίγο πάνω από το 10% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου. Τα γεγονότα εκεί έχουν ήδη επηρεάσει τις παγκόσμιες αλυσίδες. Στον τομέα των πλοίων ξηρού φορτίου χύδην, που είναι αυτά που χρησιμοποιούνται κυρίως για τη μεταφορά σιτηρών, ελαιούχων σπόρων, καθώς και ορισμένων λιπασμάτων, τα αποτελέσματα δεν είναι ακόμη ορατά. Επιπλέον, ενώ οι καθυστερήσεις στη μεταφορά χύδην γεωργικών προϊόντων δεν θα οδηγήσουν στο να καταστραφούν τα περισσότερα προϊόντα, υπάρχει ανησυχία για τον αντίκτυπο των μεγαλύτερων ναυτιλιακών δρομολογίων στα ευπαθή προϊόντα και τα ζωντανά ζώα, ειδικά με κατεύθυνση στην Εγγύς Ανατολή. Σε παγκόσμιο επίπεδο, εάν η κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα συνεχιστεί, το κόστος της ναυτιλίας αναμένεται να αυξηθεί, που είναι ένας παράγοντας που θα μπορούσε ενδεχομένως να συμβάλει στην αύξηση των τιμών λιανικής των τροφίμων. Η κύρια επίπτωση στη γεωργία αναμένεται να προέλθει κυρίως από την αύξηση των τιμών της ενέργειας.
Βλέπουμε όλο και περισσότερα νοικοκυριά να μην έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα ακόμη και σε ανεπτυγμένες οικονομίες και στην ΕΕ.
Η πρόσβαση των νοικοκυριών σε τρόφιμα έχει βελτιωθεί κάπως στην Ευρώπη και στην Ελλάδα από τότε που ο FAO ξεκίνησε για πρώτη φορά εκτιμήσεις επισιτιστικής ανασφάλειας.
Οι εκτιμήσεις του FAO για το ποσοστό του πληθυσμού που αντιμετωπίζει μέτρια ή σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια μεταξύ 2014 – 2016 και 2020 – 2022 δείχνουν βελτίωση, δηλαδή μείωση από 8,7% σε 7,8% στην Ευρώπη και από 15,8% σε 6,3% στην Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, περίπου ένας στους τέσσερις ενηνίκους στην Ελλάδα ήταν παχύσαρκοι το 2016, λίγο πάνω από τον μέσο όρο της Ευρώπης και περίπου το 15% των παιδιών κάτω των πέντε ετών ήταν υπέρβαρα το 2022, που είναι διπλάσιο από τον μέσο όρο στην Ευρώπη.
Τι ρόλο θα μπορούσε να παίξει η τεχνητή νοημοσύνη στην παραγωγή τροφίμων;
Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την παραγωγή τροφίμων, όχι μόνο βελτιώνοντας τον κύκλο ζωής της παραγωγής, αλλά και βρίσκοντας νέους, καλύτερους και πιο βιώσιμους τρόπους.
Ο αγροδιατροφικός τομέας είναι αρκετά σημαντικός στην Ελλάδα, ωστόσο έχει επηρεαστεί αρνητικά από τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Το 2023 η Ελλάδα επηρεάστηκε από ακραία καιρικά φαινόμενα, από πλημμύρες έως ξηρασίες. Η καταιγίδα Daniel προκάλεσε σημαντικές ζημιές στον αγροτικό τομέα τόσο με άμεσο αντίκτυπο στις καλλιέργειες και την κτηνοτροφία όσο και έμμεσα καταστρέφοντας τις υποδομές και το περιβάλλον. Επιπλέον, η ξηρασία επηρέασε περίπου το 40% – 50% της χώρας μεταξύ του περασμένου Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου.
Η ένταση της ξηρασίας ήταν ισχυρή στο βορειοανατολικό τμήμα της Ελλάδας και σε ορισμένες περιοχές ήταν ακραία. Η έλλειψη βροχής είχε αρνητικό αντίκτυπο ειδικά στα οπωροφόρα δέντρα. Αντίθετα οι συνθήκες βλάστησης του χειμερινού σίτου φέτος, που θα «μαζευτεί» τον Ιούλιο και Αύγουστο, είναι ευνοϊκές.
Η κλιματική αλλαγή είναι πιθανό να ωφελήσει τις αποδόσεις σε βαμβάκι, ελαιόδεντρα και αμπέλια, ενώ τα δημητριακά ειδικά στην κεντρική και ανατολική Ελλάδα και οι καλλιέργειες λαχανικών αναμένεται να επηρεαστούν περισσότερο.
Ο αρνητικός αντίκτυπος στα οπωροφόρα δέντρα εξαρτάται από την περιοχή, καθώς είναι ισχυρότερος στα δέντρα που καλλιεργούνται στις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα, την Κρήτη και τη Στερεά Ελλάδα
Μέτρα για την κλιματική κρίση
Πώς θα μπορούσε να μετριαστεί ο αντίκτυπος;
Η Ελλάδα έχει αναπτύξει μια Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (NSACC), η οποία ξεκίνησε το 2016. Η στρατηγική προτείνει πολλά μέτρα για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και την αύξηση της ανθεκτικότητας. Περιλαμβάνονται δράσεις όπως η προστασία του εδάφους και των υδάτων, η προώθηση μεθόδων βιολογικής γεωργίας, η αγροδασοκομία, η γεωργία ακριβείας, η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η βελτιωμένη διαχείριση των υδάτων. Τέτοιες ενέργειες είναι απαραίτητες και για να είναι αποτελεσματικές πρέπει να βασίζονται στην καινοτομία και στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και πρακτικών που μπορούν να βοηθήσουν τους αγρότες να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες..
