Καθώς ο κόσμος παλεύει με τις επιπτώσεις των δυσοίωνων αλλαγών στην Κίνα, ο οικονομολόγος του MIT Yasheng Huang, ένας οξυδερκής παρατηρητής της κινεζικής οικονομίας, δημοσίευσε το βιβλίο του «The Rise and Fall of the EAST: How Exams, Autocracy, Stability and Technology Bought China Success, and Why They Might Lead to Decline», που συνδυάζει μια προσεκτική εξέταση της σύγχρονης Κίνας με μια φιλόδοξη αξιολόγηση του πρόσφατου και μακρινού παρελθόντος της χώρας.
Ακλόνητος στην κριτική του για τις αποτυχίες του τρέχοντος κινεζικού καθεστώτος, ο Χουάνγκ υπερασπίζεται τους μεγάλους μεταρρυθμιστές της Κίνας. Δεδομένου του τρέχοντος πολιτικού κλίματος στην Κίνα, είναι ένα θαρραλέο βιβλίο. Ο Χουάνγκ δείχνει, με μεγάλη πεποίθηση, ότι η Κίνα οφείλει το οικονομικό της θαύμα στο αγκάλιασμα των δυνάμεων της αγοράς και του ιδιωτικού τομέα, που αποτέλεσαν τον πυρήνα της «μεταρρύθμισης και του ανοίγματος» που ξεκίνησε πριν από τέσσερις δεκαετίες, μετά τον θάνατο του Μάο Τσετούνγκ. Υποχωρώντας από αυτές τις προηγούμενες πολιτικές και δεσμεύσεις, οι κινέζοι ηγέτες δημιούργησαν τις συνθήκες για την οπισθοδρόμηση και τη στασιμότητα που βλέπουμε σήμερα.
Το αν το σύγχρονο κινεζικό θαύμα οφείλεται στην αγορά ή στο κράτος παραμένει ένα θεμελιώδες ερώτημα. Την τελευταία δεκαετία μια ολοένα και πιο ξεκάθαρη κλίση προς το τελευταίο οδήγησε σε επίσημη επανεγγραφή της ιδεολογικής και πολιτικής ιστορίας των τελευταίων 70 ετών.
Το βιβλίο του Χουάνγκ είναι η τελευταία δόση σε μια ευρύτερη τάση: οι κινέζοι μελετητές στρέφονται όλο και περισσότερο στην ιστορία για να αναπτύξουν μια πιο διαρκή κατανόηση της θέσης της Κίνας στον κόσμο. Η ιστορία είναι εξαιρετικά μεταβλητή και το παρελθόν θα είναι πάντα ανοιχτό σε πολλαπλές ερμηνείες. Και οι ίδιες οι ερμηνείες αναδιαμορφώνουν το παρελθόν και το παρόν. Το πιο σημαντικό, η αλλαγή και ο μετασχηματισμός δεν μπορούν να ερμηνευθούν με την εξέταση γεγονότων στην Κίνα μόνο.
Τώρα, ο αξιοσημείωτος οικονομικός μετασχηματισμός της Κίνας και η μόνιμη κληρονομιά της «θεραπείας σοκ» στη Ρωσία και την Ανατολική Ευρώπη φαίνεται να έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση προηγούμενες υποθέσεις.
Αν και δεν συμφωνώ με μια ενιαία άποψη για τα πλεονεκτήματα του αυταρχισμού ή της δημοκρατίας ως κινητήριας δύναμης οικονομικής ανάπτυξης, συμφωνώ με τον Χουάνγκ ότι η Κίνα οφείλει τα 40 χρόνια άνευ προηγουμένου ανάπτυξής της στις αγορές και όχι στο κράτος. Εν τω μεταξύ εμείς στη Δύση οφείλουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τι πραγματικά συνέβη στην Κίνα και τι βασίζεται στη βιώσιμη πρόοδο, πριν καταλήξουμε στη δική μας ιδεολογική πεποίθηση.
