Στις 5/12/2024, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου εξέδωσε μια πολύ σημαντική απόφασή του κατά της Γεωργίας, όσον αφορά το κορυφαίο και θεμελιώδες ζήτημα, που αποτελεί κεφαλαιώδες μέρος της απονομής της δικαιοσύνης, σε σχέση με τα όρια της αντικειμενικής αμεροληψίας που θα πρέπει να έχουν οι άνθρωποι που ενδύονται και φέρουν την ιδιότητα του δικαστή.
Στην κατάληξή του, το ΕΔΔΑ αποφάνθηκε για μια ακόμη φορά ξεκάθαρα επί της βασικής αρχής της αντικειμενικής αμεροληψίας, που είναι ότι η δικαιοσύνη εκτός της ουσιαστικής απονομής της πρέπει και να φαίνεται ότι αποδίδεται:
«88. Σε αυτό το πλαίσιο, ακόμη και οι εντυπώσεις μπορεί να έχουν κάποια σημασία ή, με άλλα λόγια, «η δικαιοσύνη δεν πρέπει μόνο να αποδίδεται, αλλά και να φαίνεται ότι αποδίδεται» (βλ. De Cubber, παραπάνω, § 26). Αυτό που διακυβεύεται είναι η εμπιστοσύνη που τα δικαστήρια μιας δημοκρατικής κοινωνίας πρέπει να εμπνέουν στο κοινό. Επομένως, οποιοσδήποτε δικαστής για τον οποίο υπάρχει νόμιμος λόγος να φοβάται κανείς έλλειψη αμεροληψίας πρέπει να αποσυρθεί (βλ. Castillo Algar κατά Ισπανίας, 28 Οκτωβρίου 1998, § 45, Reports of Judgments and Decisions 1998-VIII· Micallef, παραπάνω, § 98· και Morice, παραπάνω, § 78).
- Όσον αφορά τη δοκιμασία αντικειμενικής αμεροληψίας, πρέπει να καθοριστεί εάν, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά του δικαστή, υπάρχουν αποδείξιμα γεγονότα που μπορεί να εγείρουν αμφιβολίες σχετικά με την αμεροληψία του. Αυτό σημαίνει ότι, κατά την απόφαση εάν σε μια δεδομένη υπόθεση υπάρχει νόμιμος λόγος να φοβηθεί κανείς ότι ένας συγκεκριμένος δικαστής ή ένα σώμα που συνεδριάζει ως έδρα στερείται αμεροληψίας, η οπτική γωνία του ενδιαφερόμενου προσώπου είναι σημαντική αλλά όχι αποφασιστική. Αυτό που είναι αποφασιστικό είναι αν αυτός ο φόβος μπορεί να θεωρηθεί αντικειμενικά δικαιολογημένος (βλ. Micallef, παραπάνω, § 96).
- Η δοκιμασία αντικειμενικής αμεροληψίας αφορά κυρίως ιεραρχικούς ή άλλους δεσμούς μεταξύ του δικαστή και άλλων πρωταγωνιστών της διαδικασίας. Πρέπει επομένως να αποφασίζεται σε κάθε περίπτωση εάν η σχέση που εξετάζεται είναι τέτοιας φύσης και βαθμού που να υποδεικνύει έλλειψη αμεροληψίας εκ μέρους του δικαστηρίου (βλ. Morice, παραπάνω, § 77).»
Οι ιδιαίτερες περιστάσεις της υπόθεσης
Μάλιστα, στη συγκεκριμένη υπόθεση, το ΕΔΔΑ μπήκε και σε βάθος στην ουσία της υπόθεσης και διαπίστωσε ότι δεν υπήρχε τίποτα που να δείχνει ότι ο δικαστής Sh.T. είχε επιδείξει προσωπική προκατάληψη στην εν λόγω διαδικασία και ότι μάλιστα δεν διαπίστωσε ότι η εκδοθείσα απόφαση ήταν αυθαίρετη ή προδήλως παράλογη σε σημείο που να θίγει το δίκαιο χαρακτήρα της διαδικασίας ή που να οδηγούσε σε άρνηση απονομής δικαιοσύνης, κρίνοντας μάλιστα ότι δεν παραβιάστηκε το άρθρο 6 §§ 1 και 3 αλλά παρά όλα αυτά καταδίκασε την Γεωργία στην βάση του ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 § 1 λόγω έλλειψης αντικειμενικής αμεροληψίας.
Το ΕΔΔΑ έλαβε κυρίως υπόψη του τον κορυφαίο πολιτικό χαρακτήρα της ίδιας της υπόθεσης αυτής, την ιεραρχική δομή της Γενικής Εισαγγελίας στη Γεωργία, τον εξέχοντα ρόλο και τις εκτεταμένες εξουσίες του Γενικού Εισαγγελέα σύμφωνα με τη σχετική εθνική νομοθεσία καθώς και τη σημασία του πολιτικά ευαίσθητου πλαισίου σε μια δίκη υψηλού προφίλ.
Δεν θα μπορούσε να παραβλέψει ότι από τη στιγμή που ο Sh.T. είχε διοριστεί ως Γενικός Εισαγγελέας, ήταν υπόλογος για τις τρέχουσες δραστηριότητες της εισαγγελίας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούσαν την υπόθεση υψηλού προφίλ του προσφεύγοντος, καθώς η αναίρεση είχε κατατεθεί από αυτόν μόλις ένα μήνα πριν. Η συμπερίληψή του στην σύνθεση του δικαστηρίου που εκδίκασε αργότερα την υπόθεση του προσφεύγοντος ήταν, υπό αυτές τις συνθήκες, επαρκής για να θέσει υπό αμφισβήτηση την αντικειμενική αμεροληψία του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Να είναι και να φαίνεται
Στην υπόθεση Πίτσιλλος ν. Ευγενίου (1989), το Ανώτατο Δικαστήριο επανέλαβε τη θεμελιωμένη αρχή πως ο δικαστής δεν πρέπει απλά να είναι αλλά και να φαίνεται αμερόληπτος.
«Στην υπόθεση Τράπεζα Κύπρου Λτδ ν. Dynacon Ltd κ.α. (1999) 1 Α.Α.Δ, 717 τέθηκε ζήτημα έλλειψης αμεροληψίας ενός των διαιτητών. Το Εφετείο, αφού παρατήρησε ότι το έργο των διαιτητών είναι οιονεί δικαστικό, έκανε αναφορά στην αγγλική απόφαση Regina v. Stratford on Avon Justice, ex parte Edmonds, Edmonds v. Badham (1973) 1 R.T.R. 356. Στην αγγλική εκείνη υπόθεση, μετά το πέρας της δίκης του κατηγορουμένου, ο Κατήγορος, Ανώτερος Αστυνόμος εισχώρησε στην αίθουσα όπου είχαν αποσυρθεί οι Ειρηνοδίκες και προσφέρθηκε να τους εφοδιάσει με αντίγραφο του Νόμου περί Οδικής Ασφάλειας, στον οποίο θεμελιώνονταν οι κατηγορίες.
Οι Ειρηνοδίκες καταδίκασαν τον κατηγορούμενο αλλά η καταδίκη του ακυρώθηκε με ένταλμα Certiorari.
Το Αγγλικό Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι η επαφή την οποία είχε ο Κατήγορος με το Δικαστήριο ήταν ανεπίτρεπτη. Η παρουσία του Κατηγόρου στο ιδιαίτερο γραφείο των Δικαστών μπορούσε να δημιουργήσει εύλογα ερωτηματικά για το σκοπό της επίσκεψης και να κλονίσει την πίστη στην αμεροληψία των δικαστών.
Το Εφετείο στην υπόθεση Dynacon τόνισε πως η φύση του δικαστικού λειτουργήματος καθιστά απαράδεχτη οποιαδήποτε επαφή ή συζήτηση των επιδίκων θεμάτων με οποιοδήποτε από τα μέρη, έξω από το πλαίσιο της νενομισμένης διαδικασίας. Αυτό αποτελεί απόρροια του δικαστικού καθήκοντος και της ευπρέπειας που πρέπει να χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά του δικαστή, ανεξάρτητα από τον κλονισμό που επιφέρει η απόκλιση από το αναμενόμενο επίπεδο συμπεριφοράς στην αμεροληψία του».
Νέα καταδίκη από το ΕΔΑΔ
Στις 9/1/2018 το ΕΔΑΔ καταδίκασε την Κύπρο για παραβίαση του άρθρου 6 περί δίκαιης δίκης, της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, αφού υπήρξε παραβίαση της αντικειμενικής αμεροληψίας του δικάζοντος δικαστηρίου.
Ο Nicholas εργαζόταν στη Cyprus Airways, η οποία τον απέλυσε και ο ίδιος καταχώρησε αίτηση στο Εργατικό Δικαστήριο, ισχυριζόμενος ότι η απόλυση του ήταν παράνομη.
Αφού ολοκληρώθηκε η διαδικασία, ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου υποστήριξε ότι ανακάλυψε αργότερα πως ο γιος ενός από τους δικαστές του δικάζοντος Ανωτάτου Δικαστηρίου ήταν νυμφευμένος με την κόρη του διευθύνοντος εταίρου της δικηγορικής εταιρίας που εκπροσωπούσε την αεροπορική εταιρία και ότι το ζευγάρι είχε εργαστεί στη δικηγορική αυτή εταιρία ως δικηγόροι της.
Αυτό και μόνο το γεγονός οδήγησε το ΕΔΑΔ να αποφανθεί ότι είχε μολυνθεί η αμεροληψία του Ανωτάτου Δικαστηρίου και ότι παραβιάστηκε το δικαίωμα για δίκαιη δίκη, χωρίς να εξετάσει καν αν όντως υπήρξε μεροληψία του συγκεκριμένου δικαστή, αφού δεν ήταν αυτό το ζητούμενο.
Στις 27/5/20 το ΕΔΑΔ καταδίκασε εκ νέου την Κύπρο, επαναλαμβάνοντας τα όσα είχε ήδη αποφανθεί στην υπόθεση Nicholas περί παραβίασης της αντικειμενικής αμεροληψίας του δικάζοντος δικαστηρίου, αφού ο υιός του Προέδρου του Ανώτατου εργάζονταν με τον δικηγόρο που είχε αναλάβει την υπόθεση του αντιδίκου του προσφεύγοντος στη διαδικασία ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου.
- Advocates-Legal Consultants
Πηγή: philenews.com
