Οι φιλόδοξες ιδέες, δεν σημαίνουν πάντα ότι είναι και υλοποιήσιμες. Περί της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Κύπρου ο λόγος. Το περιβόητο Great Sea Interconnector παρουσιάζει τόσα κενά και τόσες ασάφειες στην υλοποίηση, που τίθεται επιτακτικά το ερώτημα: Αυτό το έργο θα έχει πραγματικό και ουσιαστικό όφελος στους Κύπριους καταναλωτές ή πάλι θα κληθούμε να πληρώσουμε από την τσέπη μας τα σπασμένα για κάτι που δεν θα υλοποιηθεί ποτέ;
Του Κώστα Γεωργίου
Η ενεργειακή επάρκεια, αναντίρρητα, είναι ύψιστης σημασίας και προτεραιότητας για κάθε χώρα. Οπότε, το πρώτο ζήτημα που τίθεται στο τραπέζι είναι κατά πόσο η ενεργειακή εξάρτηση της Κύπρου από μια άλλη χώρα, ακόμα και αν αυτή είναι η Ελλάδα, είναι όντως η βέλτιστη λύση και το επιθυμητό σενάριο για ένα ανεξάρτητο κράτος; Διότι το Great Sea Interconnector τέθηκε ως ιδέα όταν τα δεδομένα και οι ανάγκες της Κύπρου ήταν πολύ διαφορετικά απ’ ό,τι είναι σήμερα.
Τα ερωτήματα ωστόσο που προκύπτουν και κανείς δεν έχει απαντήσει ή αποσαφηνίσει ακόμα, είναι αλλεπάλληλα. Ποιο θα είναι εν τέλει το τελικό κόστος αυτού του έργου; Γιατί από το υπολογιζόμενο 1.5 δις φτάσαμε στο 1.9 δις και ακόμα το έργο δεν έχει ξεκινήσει καν. Πώς μπορεί η βιωσιμότητα ενός καλωδίου, που όπως όλα δείχνουν το κόστος του θα ξεπεράσει τα 2 δις και το οποίο έχει εξασφαλίσει 657 εκατομμύρια ως χορηγία από τα ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εξαρτάται τόσο πολύ από το χρονικό σημείο στο οποίο θα ξεκινήσει η ανάκτηση; Πώς είναι δυνατόν ένα ρυθμιζόμενο έργο να μην είναι βιώσιμο; Πώς μπορούμε ως κράτος να έχουμε εμπιστοσύνη στον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) στην Ελλάδα -ο οποίος ανέλαβε να προχωρήσει με την υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης- όταν οι πρακτικές που έχει να επιδείξει μέχρι στιγμής είναι η απόκρυψη στοιχείων, η διαστρέβλωση δεδομένων και η άσκηση πιέσεων μέσω τελεσίγραφων προς την Κυπριακή Δημοκρατία; Ενώ την ίδια ώρα δεν είναι σε θέση να δώσει καμία απολύτως εγγύηση αναφορικά με το τελικό κόστος της διασύνδεσης.
Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Κύπρου (PAEK) πάτησε φρένο στις απροσχημάτιστες απαιτήσεις του ΑΔΜΗΕ που ετσιθελικά ζητούσε να ξεκινήσει η χρέωση προς τους Κύπριους καταναλωτές με την έναρξη των εργασιών και όχι με την έναρξη της λειτουργίας του καλωδίου. Πολύ σωστά λοιπόν η PAEK αποφάσισε να αρχίσει η χρέωση των καταναλωτών με την εμπορική λειτουργία του έργου και όχι από την 1η Ιανουαρίου 2025, σε μερικούς μήνες δηλαδή από σήμερα. Παράλληλα, η PAEK αποφάσισε να μην αλλάξει η μεθοδολογία υπολογισμού του ποσοστού της απόδοσης του κεφαλαίου, το οποίο θα σήμαινε ότι κατά διαστήματα θα αυξανόταν ακόμα περισσότερο το ήδη σκανδαλώδες προνομιακό ποσοστό του 8.3% απόδοσης. Επίσης, αποφάσισε να μην υπάρξουν πρόσθετες οικονομικές εξασφαλίσεις για το έργο σε περίπτωση που διακοπεί στην πορεία του, με τον ΑΔΜΗΕ να αναλαμβάνει το ρίσκο της υλοποίησης. Η ωφέλιμη ζωή του έργου και αποπληρωμή να καθοριστεί στα 35 χρόνια αντί στα 25 που ζητούσε ο ΑΔΜΗΕ. Με απλά λόγια, η PAEK δείχνει ως τώρα να υλοποιεί την αποστολή της, που δεν είναι άλλη από την προστασία των καταναλωτών από περαιτέρω χρεώσεις και καθυστερήσεις.
Ο ΑΔΜΗΕ βέβαια αντί να σεβαστεί την ομόφωνη απόφαση της PAEK, ξεκίνησε έναν απροκάλυπτο εκβιασμό προκειμένου να αλλάξει την απόφαση μιας ανεξάρτητης ρυθμιστικής αρχής ενός άλλου, ανεξάρτητου κράτους. Μάλιστα, ο πρόεδρος της ΡΑΕΚ, κ. Ανδρέας Πουλλικκάς, δήλωσε απερίφραστα πως η Αρχή δέχεται πιέσεις από παντού για να αλλάξει την απόφασή της μέχρι τα μέσα Αυγούστου, διαφορετικά ο ΑΔΜΗΕ προειδοποίησε ότι θα σταματήσει το έργο. Αντί να απειλεί ο ΑΔΜΗΕ, γιατί απλώς δεν δίνει τις εγγυήσεις που ζητά επιτακτικά η ΡΑΕΚ ότι δεν θα αυξηθεί το τελικό κόστος του έργου πέραν του 1.9 δις που έχει υπολογιστεί έως τώρα;
Η απάντηση είναι προφανής και έρχεται δια στόματος του ίδιου του Υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, κ. Γιώργου Παπαναστασίου, ο οποίος στη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας στις 30 Ιουλίου ανάφερε ότι υπάρχουν δύο αβεβαιότητες που ενδέχεται να διαφοροποιήσουν το ύψος του έργου. Η πρώτη αφορά τη μη υπογραφή του συμβολαίου -και του κόστους που θα προβλέπει- του ΑΔΜΗΕ με τη Siemens, αναφορικά με τους σταθμούς μετατροπής της τάσης της ηλεκτρικής ενέργειας στην Κοφίνου και σε περιοχή της Κρήτης. Η δεύτερη αβεβαιότητα έχει να κάνει με την τελική επιλογή του υποθαλάσσιου διαδρόμου που θα περάσει το καλώδιο που θα ενώνει την Κύπρο με την Κρήτη.
Το αμφιλεγόμενο κόστος ωστόσο δεν είναι το μόνο ζήτημα, καθώς το συγκεκριμένο έργο χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα σε κάθε πτυχή του. Η μελέτη βιωσιμότητας του δεν έχει ακόμα αξιολογηθεί. Η βυθομέτρηση στη θαλάσσια περιοχή όπου θα ποντιστεί το καλώδιο από τη Nexans και οι διαπραγματεύσεις του ΑΔΜΗΕ με τη Siemens για τους σταθμούς μετατροπής θα ολοκληρωθούν τον Σεπτέμβριο του 2025. Αυτές οι τεχνικές δυσκολίες δύο τινά μπορούν να έχουν, είτε θα εκτοξεύσουν ακόμα περισσότερο το κόστος του έργου -το οποίο θα κληθούμε εμείς οι καταναλωτές να καταβάλλουμε- είτε το έργο δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ και θα είμαστε για άλλη μια φορά στο ίδιο έργο θεατές.
Για ένα έργο που δεν είπαμε το σημαντικότερο. Ότι θα βασίζει το ενεργειακό μέλλον της Κύπρου σε ένα καλώδιο, το οποίο θα περνά μέσα από την παράνομη ανακήρυξη ΑΟΖ της Τουρκίας με τη Λιβύη. Μιας χώρας που επανειλημμένα παρενοχλεί και διώχνει πλοία ερευνών από την κυπριακή ΑΟΖ, και είναι αδύνατον να προβλέψει κανείς πώς θα αντιδράσει την κρίσιμη στιγμή σε σχέση με το καλώδιο και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει η όποια αντίδρασή της στην υλοποίηση του έργου. Ο Υπουργός ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας ανάφερε ότι ο ΑΔΜΗΕ ζήτησε από τη ΡΑΕΚ να περιληφθεί πρόνοια στις αποφάσεις των ρυθμιστών που θα επιτρέπει στον φορέα υλοποίησης την ανάκτηση των εξόδων που θα κάνει για το έργο μέχρι το χρονικό σημείο που ενδεχομένως κάποιοι γεωπολιτικοί λόγοι επιβάλλουν τη διακοπή ή τον τερματισμό του, χωρίς την ευθύνη του ΑΔΗΜΕ. Η ΡΑΕΚ για το συγκεκριμένο θέμα, ζήτησε τη θέση του Υπουργείου Ενέργειας κατά πόσο το κράτος θα καλύψει την αβεβαιότητα που προκύπτει από γεωπολιτικούς λόγους. Δηλαδή, σε περίπτωση που η Τουρκία δημιουργήσει πρόβλημα, ο ΑΔΗΜΕ δε θα υποστεί καμία ζημιά και δεν θα φέρει καμία ευθύνη, ενώ το κράτος, βλέπε φορολογούμενοι πολίτες, θα κληθούν να πληρώσουν για ένα έργο που ενδέχεται να μην υλοποιηθεί ποτέ.
Αυτό έρχεται σε συνάρτηση με το γεγονός ότι το κυπριακό κράτος καλείται να συμμετέχει με 100 εκατομμύρια ευρώ στη μετοχική δομή της θυγατρικής του ΑΔΜΗΕ, τη Great Sea Interconnector. Ο Υπουργός Ενέργειας υποστηρίζει ότι υπάρχουν πολλοί επενδυτές που επέδειξαν ενδιαφέρον να μπουν στην επένδυση της ηλεκτρικής σύνδεσης, αλλά δεν έχουν προχωρήσει ακόμα σε συμφωνία με τον ΑΔΗΜΕ γιατί αναμένουν πρώτα τις αποφάσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας. Χρειάζονται κατά κάποιο τρόπο, μια κρατική εγγύηση. Η εγγύηση όμως της Κυπριακής Δημοκρατίας για τη συμμετοχή της σε ένα έργο που είναι μόνο στα χαρτιά, ποια ακριβώς είναι; Γιατί αυτοί οι επενδυτές δεν βρέθηκαν εδώ και 14 χρόνια που βρίσκεται στο τραπέζι αυτή η ιδέα, παρά την εξασφάλιση δωρεάς 657 εκατομμυρίων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την πολιτική στήριξη που τυγχάνει;
Τη δεδομένη στιγμή, η μπάλα βρίσκεται στο γήπεδο της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη, η οποία καλείται να αποφασίσει εάν θα αναλάβει την ευθύνη να εγγυηθεί -επί της ουσίας- ένα μη βιώσιμο έργο, στο οποίο έχουν δοθεί εγγυήσεις για απόδοση 8.3%. Ένα ποσό σημειωτέον εγγυημένο από το κράτος και πληρωτέο από τους καταναλωτές. Οφείλει επίσης να ξεκαθαρίσει επίσημα τι θα γίνει σε περίπτωση που το κόστος κατασκευής εκτοξευθεί περαιτέρω και καλεστούν οι μέτοχοι να προσθέσουν περισσότερα κεφάλαια. Θα χρειαστεί η κυβέρνηση να συμμετάσχει με πολύ περισσότερα από 100 εκατομμύρια; Και αν ναι, να εξηγήσουν σε εμάς τους καταναλωτές τις επιβαρύνσεις θα κληθούμε να πληρώνουμε σε κάθε λογαριασμό ρεύματος.
Την ώρα δε, που τα πράγματα μπορούν να είναι πολύ πιο απλά. Γιατί καμιά φορά οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Αν επικεντρωθούμε ως χώρα και ως κράτος στην ολοκλήρωση των διεργασιών για την έλευση του φυσικού αερίου, η μείωση στην τιμή ρεύματος θα είναι της τάξεως του 40%. Σε συνδυασμό με την εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης, η χώρα μας θα είναι ενεργειακά αυτόνομη και με περαιτέρω μείωση στην τιμή του ρεύματος ακόμα 20%. Στον αντίποδα, η μείωση στην τιμή ρεύματος με την ηλεκτρική σύνδεση Κύπρου – Ελλάδας -νοουμένου πάντα ότι θα υλοποιηθεί- θα είναι της τάξεως του 30%, σύμφωνα με τον ίδιο τον ΑΔΗΜΕ. Επομένως, θα πρέπει κάποιος να εξηγήσει, και κυρίως ο Υπουργός Ενέργειας κ. Παπαναστασίου γιατί είναι προς το συμφέρον κάθε φορολογούμενου Κύπριου πολίτη και κάθε καταναλωτή αυτό το έργο. Και γιατί εν μέσω τόσων ακόμα ανοιχτών ζητημάτων, ο ίδιος ο Υπουργός φαίνεται να έχει τόσο ξεκάθαρη θέση υπέρ της συμμετοχής στο έργο αυτό.
Η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη λοιπόν είναι υποχρεωμένη να αποφασίσει συνετά και στη βάση δεδομένων εάν αυτή τη φορά θα επικρατήσει επιτέλους το δημόσιο συμφέρον. Γιατί είναι καιρός να αντιληφθούν αμφότεροι, πως η τσέπη των Κύπριων καταναλωτών δεν αντέχει να πληρώνει άλλα λάθη.
Πηγή: philenews.com
