Το σημερινό κόστος αγοράς ή ενοικίασης ενός ακινήτου φαίνεται δυσθεώρητο για δύο λόγους. Πρώτον, οι τιμές και τα ενοίκια πλησιάζουν στα προ κρίσης επίπεδα, ενώ η αγοραστική δύναμη έχει μειωθεί σχεδόν 34%. Ο συνδυασμός αυτός κάνει τα σημερινά επίπεδα τιμών ακινήτων και ενοικίων πιο ακριβά από ό,τι ήταν το 2009 ή πιο πριν. Και αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους το ΔΝΤ, στην τελευταία έκθεσή του για την Ελλάδα, χτυπά καμπανάκι.
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Σύμφωνα με την τελευταία Εκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδος (Νοέμβριος 2023) οι τιμές των ακινήτων είναι σήμερα μόλις 11,1% χαμηλότερες από το υψηλότερο ποσό που είχαν καταγράψει πριν από την κρίση το 2008. Ο αντίστοιχος δείκτης για τα ενοίκια διαμορφώνεται στο 20% από την υψηλότερή του τιμή το 2011. Δηλαδή, τόσο οι τιμές όσο και τα ενοίκια είναι ακόμα χαμηλότερα (σε μέσες τιμές) από τα υψηλότερα επίπεδά τους.
Αγοραστική δύναμη. Από την άλλη όμως πλευρά, σύμφωνα με ανάλυση της Eurobank, η μέση αγοραστική δύναμη από το 2009 μέχρι το 2022 έχει μειωθεί κατά 34%. Ο μέσος μεικτός μισθός στην Ελλάδα το 2009 είχε φτάσει στην υψηλότερη τιμή του διαχρονικά, στις 21.000 ευρώ. Το ποσό αυτό βρισκόταν στις 16.000 ευρώ το 2022. Αντιστοίχως, η αγοραστική δύναμη του μέσου μισθού στην Ελλάδα βρισκόταν στο 86,4% του αντίστοιχου μέσου όρου των χωρών της ευρωζώνης, όμως το 2022 αντιπροσώπευε μόλις το 56,9% του μέσου μισθού στην ευρωζώνη και ήταν, αναμενόμενα, στην τελευταία θέση.
Η μείωση αυτή της αγοραστικής δύναμης είναι ο βασικός παράγοντας που έχει συντελέσει στη σημερινή πραγματικότητα, όπου το κόστος στέγασης υπολογιζόταν το 2022 στο 34,2% του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, με βάση τα στοιχεία της Εκθεσης Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της ΤτΕ που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Νοέμβριο. Μάλιστα, το 2022 το 27% του πληθυσμού της χώρας δαπανούσε άνω του 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του, όταν το αντίστοιχο ποσοστό πληθυσμού στην ευρωζώνη ήταν 9,4%, σύμφωνα με τη Eurostat.
Καμπανάκι. Τα παραπάνω στοιχεία κάνουν το ΔΝΤ να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την πιθανότητα δημιουργίας στεγαστικής φούσκας στην Ελλάδα, καθώς οι σημερινές τιμές των ακινήτων αποτελούν παράγοντα κινδύνου για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Αν και ο συστημικός κίνδυνος δεν εκτιμάται ακόμη μεγάλος από το ΔΝΤ, η έκθεση του Ταμείου εφιστά την προσοχή του τραπεζικού τομέα, καθώς το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους των νοικοκυριών είναι ένα από τα υψηλότερα στην ευρωζώνη, με ορατό τον κίνδυνο να κοκκινίσουν δάνεια.
