Πλούσιες γιορτές αλλά με δανεικά φαίνεται πως έκανε φέτος μεγάλο ποσοστό των ελλήνων καταναλωτών, οι οποίοι, παρά τη μικρή αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, χρησιμοποίησαν για τις αγορές τους πιστωτικές κάρτες, καταναλωτικά δάνεια και άλλες υπηρεσίες χορήγησης μικροπιστώσεων. Η εικόνα της αγοράς, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά (ΕΒΕΠ) Βασίλη Κορκίδη, επιβεβαίωσε τις αρχικές προβλέψεις για αυξημένη επισκεψιμότητα στα καταστήματα, με τον ίδιο να προσθέτει ότι το δώρο των Χριστουγέννων – που ξεπέρασε το 1 δισ. ευρώ, έναντι 800 εκατ. ευρώ πέρυσι – ήταν η κύρια πηγή των εορταστικών αγορών. «Το αυξημένο δώρο Χριστουγέννων στους εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα, λόγω αύξησης της απασχόλησης και των μισθών, είναι γεγονός πως πέρασε αυτούσιο στη κατανάλωση», αναφέρει ο επικεφαλής του ΕΒΕΠ.
Ωστόσο, εξηγεί πως η αύξηση του τζίρου αποδίδεται κυρίως στις πληθωριστικές πιέσεις που καταγράφουν οι διαρκώς ανοδικές τιμές και πολύ λιγότερο στη μικρή αύξηση που καταγράφει το μέσο εισόδημα των καταναλωτών. Ενδεικτικά, όπως δείχνουν τα πρώτα στοιχεία, οι πωλήσεις των εμπορικών καταστημάτων κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου, κατέγραψαν αύξηση και ο τζίρος του λιανικού εμπορίου τον Δεκέμβριο του 2023 ξεπέρασε τα 4 δισ. ευρώ, με ένα ποσοστό άνω του 50% να πραγματοποιείται μέσω πιστωτικών καρτών ή της υπηρεσίας «Buy-now-pay-later» (αγόρασε τώρα, πλήρωσε αργότερα). Αντίστοιχα, σημαντική αύξηση σημείωσαν και οι χορηγήσεις καταναλωτικών δανείων.
Η άνοδος στη χρήση πιστωτικών καρτών, τόσο σε όρους μεριδίου της αγοράς (+5%) όσο και σε συνολικό τζίρο (+9%), καταδεικνύεται και στα δεδομένα που έχουν στη διάθεσή τους «ΤΑ ΝΕΑ» από τα μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας. Ειδικότερα, το 2023 πηγές της Eurοbank, που αποτελεί τον μεγαλύτερο «παίκτη» στο συγκεκριμένο κομμάτι, ανέφεραν ότι η χρήση πιστωτικής κάρτας χρησιμοποιήθηκε στο 20% των συνολικών αγορών, με τον τζίρο να φτάνει στο 1,5 δισ. ευρώ στο κλείσιμο του έτους με πολύ μεγάλη αύξηση σε σχέση με το 2022. Την ίδια ώρα, η Alpha Bank κατέγραψε αυξημένα έσοδα από προμήθειες (6,8%) ως αποτέλεσμα – μεταξύ άλλων – της αύξησης των προμηθειών πιστωτικών καρτών.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, ο μέσος αριθμός συναλλαγών ανά πιστωτική κάρτα διατηρήθηκε στις 27, ενώ η μέση αξία συναλλαγών ανά πιστωτική κάρτα παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα και διαμορφώθηκε στα 1.273 ευρώ.
Μνήμες «εορτοδανείων». Τη φετινή χρονιά ξύπνησαν και οι μνήμες των «εορτοδανείων» στην καταναλωτική πίστη. Οι χορηγήσεις καταναλωτικών δανείων έχουν επιστρέψει στην κανονικότητα, με τις εκταμιεύσεις τους μάλιστα να είναι υψηλότερες σε σύγκριση με των στεγαστικών.
Βάσει των στοιχείων που αποτυπώνονται στην Ενδιάμεση Εκθεση Νομισματικής Πολιτικής από την ΤτΕ, η καταναλωτική πίστη στην Ελλάδα το 2023 κινήθηκε ανοδικά, αγγίζοντας το 1,15 δισ. ευρώ. Ο ετήσιος ρυθμός ανόδου της καταναλωτικής πίστης αυξήθηκε στο 1,9% κατά μέσο όρο το πρώτο 10μηνο του 2023, έναντι 0,6% το αντίστοιχο διάστημα του 2022, με την κεντρική τράπεζα να εξηγεί πως «η εξέλιξη των καταναλωτικών δανείων είναι συνεπής με την ανοδική πορεία της ιδιωτικής κατανάλωσης».
Επίσης, το σύνολο των καταναλωτικών δανείων που δίνεται εμμέσως μέσα από λιανικές αλυσίδες με διάφορους τρόπους – όπως είναι τα καταναλωτικάδάνεια, οι άτοκες δόσεις ή τα προγράμματα «Buy-now-pay-later» – υπολογίζεται περίπου στα 180 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, στην άνοδο της ζήτησης των «γρήγορων» καταναλωτικών δανείων έχει συντελέσει, σε έναν βαθμό, η χαλάρωση των ιδιαίτερα αυστηρών κριτηρίων χορήγησης καταναλωτικής πίστης και έκδοσης πιστωτικών καρτών. Η μόνη διαφορά σε σχέση με το «αμαρτωλό» παρελθόν είναι ότι τα λεγόμενα fast loans, τα οποία χορηγούνται με ένα «κλικ» από κινητά, τάμπλετ και υπολογιστές, είναι μικρής αξίας και αφορούν πιστώσεις μέχρι 5.000 ευρώ. Σήμερα, η μέση εκταμίευση είναι της τάξεως των 2.700 ευρώ, όταν το 2000, όταν πρωτοξεκίνησαν, ήταν 300-500 ευρώ.
Σε ό,τι αφορά την υπηρεσία «Buy-now-pay-later», που έφερε στην Ελλάδα η TBI Bank, παρέχεται από μεγάλες αλυσίδες, κυρίως του κλάδου των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, δίνοντας τη δυνατότητα αγοράς με πίστωση, χωρίς να έχει ο αγοραστής πιστωτική κάρτα. Για την περίοδο Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου 2023, σε σχέση με το 2022, η αύξηση στις χορηγήσεις πιστώσεων μέσω του BNPL ήταν κατά 8 φορές μεγαλύτερη.
Οπως τονίζει μεγάλη αλυσίδα λιανικής, οι καταναλωτές επέλεξαν τα Χριστούγεννα το «Buy-now-pay-later» ως προτεινόμενο τρόπο πληρωμής, με τη μέση τιμή ανά παραγγελία να αγγίζει τα 380 ευρώ, ενώ αντίστοιχα όσοι προχώρησαν σε πληρωμή με Google και Apple Pay πραγματοποίησαν αγορές αξίας 52 ευρώ και 58 ευρώ αντίστοιχα κατά μέσο όρο.
Η επίδραση του πληθωρισμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε πρόσφατη έρευνα της Klarna για την καταναλωτική συμπεριφορά του κοινού την εορταστική περίοδο, αποτυπώθηκε το στρες που βιώνουν οι Ελληνες για το εισόδημά τους εν μέσω αυξημένου πληθωρισμού. Τα στοιχεία για τη χώρα μας δείχνουν πως η επίδραση του πληθωρισμού ήταν έντονη, με το 89% των ελλήνων καταναλωτών να επηρεάζεται, ξεπερνώντας το 67% του μέσου όρου σε παγκόσμιο επίπεδο.
Παράλληλα, το 64% των ερωτηθέντων αναζήτησε οικονομικά προϊόντα λόγω του πληθωρισμού, ενώ με φόντο τα Χριστούγεννα, το 84% εξέφρασε ανησυχίες για τα οικονομικά του, σε αντίθεση με το 71% παγκοσμίως. Επιπλέον, ένα ποσοστό 58% δήλωσε πως ανησυχεί για τις οφειλές στις πιστωτικές κάρτες κατά την περίοδο των εορτών. Μάλιστα, το 7,9% των νοικοκυριών είχε ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις τράπεζες για καταναλωτικά, επιχειρηματικά δάνεια ή/και κάρτες, ενώ το 8,7% των νοικοκυριών δήλωσε πως δεν θα καταφέρει να ανταποκριθεί στις προαναφερόμενες τραπεζικές υποχρεώσεις.
