Από τους πολύ καλούς γνώστες των παγκόσμιων γεωπολιτικών και ενεργειακών εξελίξεων, ο καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου της Λευκωσίας Θόδωρος Τσακίρης παραχώρησε μια πολύ κατατοπιστική συνένευξη στο euro2day.gr για όσα εκτιμά ότι θα αλλάξει στην ενεργειακή πολιτική των ΗΠΑ ονεοεκλεγείς Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.
Οι αλλαγές στις ΗΠΑ θα επηρεάσουν άμεσα καιτις επιλογές της ΕΕ ως προς την ταχύτητα της υλοποίησης των πολιτικών πράσινης μετάβασης, αλλά επίσης τη βιομηχανία και το εμπόριο. Κατά τον κ. Τσακίρη, οι πολιτικές Τραμπ θα δώσουν αφορμή για μια νέα εσωτερική συζήτηση στην ΕΕ, όχι ως προς την κατεύθυνση αλλά ως προς την ταχύτητα και το πραγματικό κόστος της ενεργειακής μετάβασης.
Ακολουθούν αποσπάσματα από τη συνέντευξη στο euro2day και τον Γιώργο Φιντικάκη.
Ποια θα είναι η στάση των ΗΠΑ, επί Τραμπ, έναντι της Κίνας σε κρίσιμους ενεργειακούς τομείς, όπως ηλεκτρικά αυτοκίνητα, μπαταρίες και φωτοβολταϊκά πάνελ;
Δασμοί, δασμοί και πάλι δασμοί στις κινεζικές εισαγωγές και παράλληλα επιδοτήσεις στην εγχώρια παραγωγή μπαταριών και ηλεκτρικών αυτοκινήτων, έως ότου οι αμερικανικές εταιρίες μπορέσουν να ανακτήσουν μέρος του ελέγχου των παγκόσμιων αλυσίδων παραγωγής των τριών ανωτέρω τεχνολογιών-κλειδιών για την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης.
Μια τέτοια προσπάθεια φυσικά θα αποτύχει εάν οι ΗΠΑ δεν ανοίξουν νέα μεταλλεία εξόρυξης σπανίων γαιών στο εσωτερικό τους και δεν επιταχύνουν τις προσπάθειες να αμβλύνουν την ηγεμονική θέση της Κίνας στο παγκόσμιο εμπόριο παραγωγής και κυρίως επεξεργασίας των κρίσιμων ενεργειακών μεταλλευμάτων.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Τραμπ θα επιδιώξει την καλλιέργεια ειδικών σχέσεων με εκείνες τις χώρες της Λατινικής Αμερικής που μπορούν να κάνουν τη διαφορά σε αυτόν τον τομέα, προεξαρχουσών της Χιλής, της Βραζιλίας και της Αργεντινής.
Ο νέος Αμερικανός πρόεδρος έχει εκφράσει την άποψη ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αποσυρθούν από τις παγκόσμιες πρωτοβουλίες για το κλίμα. Πώς εκτιμάτε ότι θα επηρεάσει η νίκη του τον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη;
Ο τρόπος με τον οποίο ο Τραμπ θα αποφασίσει να κινηθεί σε ενεργειακό επίπεδο και σε επίπεδο κλιματικής αλλαγής θα διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο ως προς την επίτευξη (ή μάλλον τη μη επίτευξη) των στόχων της κλιματικής συνθήκης των Παρισίων, που ήδη παραπαίει. Δεν είναι σαφές αυτή τη στιγμή κατά πόσο ο Τραμπ θα αποσύρει εκ νέου τις ΗΠΑ από τη Συνθήκη του 2015, αλλά σίγουρα θα εφαρμόσει πολιτικές που δεν θα έχουν -με την εξαίρεση της ενίσχυσης της ηλεκτροκίνησης- άμεση συνάφεια με τις κατευθύνσεις της συνθήκης ή τις ακόμη πιο γενικόλογες αποφάσεις που ελήφθησαν στην COP28 πέρσι στο Dubai.
Η άνοδος Τραμπ προδιαγράφει την παράταση του υφιστάμενου αδιεξόδου στις ετήσιες κλιματικές διαπραγματεύσεις, όπως αυτές λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο των COP, κάτι πολύ πιθανό να επιβεβαιωθεί και εφέτος στο Αζερμπαϊτζάν και του χρόνου στη Βραζιλία. Αυτό που είναι σχεδόν σίγουρο είναι ότι θα άρει όλους τους περιορισμούς του προκατόχου του ως προς το άνοιγμα νέων ομοσπονδιακών περιοχών για εξερεύνηση και παραγωγή υδρογονανθράκων, θα ανατρέψει την απόφαση Biden για την επιβολή moratorium στην αδειοδότηση νέων εξαγωγικών τερματικών ΥΦΑ (Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου), αν και είναι δύσκολο να επαναφέρει στο προσκήνιο τον αγωγό Keystone XL, με δεδομένη την αφαίρεση της άδειας λειτουργίας του από τον Μπάιντεν το 2021.
Τι άλλες ανατροπές θα δούμε, για παράδειγμα ως προς το Inflation Reduction Act(σ.Φ. νόμος Μπάιντεν για χορήγηση επιδοτήσεων και φορολογικών πιστώσεων ύψους περίπου 350 δισ. ευρώ σε εταιρείες που παράγουν πράσινα προϊόντα είτε χρησιμοποιώντας αμερικανικό εξοπλισμό, είτε εντός των ΗΠΑ), τα κρίσιμα μεταλλεύματα ή τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα;
Είναι σημαντικό να αποσαφηνισθεί ότι η αμερικανική με την ευρωπαϊκή πράσινη μετάβαση βρίσκονται σε εντελώς διαφορετικές ταχύτητες. Παρά τις προβλέψεις του Inflation Reduction Act, που ο Τραμπ θα αναθεωρήσει, η εγχώρια παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου των ΗΠΑ κατά την τελευταία τετραετία συνέχισε να αυξάνεται και οι πιο ακραίες φωνές περιθωριοποιήθηκαν μετά την έναρξη του ρωσο-ουκρανικού πολέμου το 2022.
Πιο πιθανό είναι ο Τραμπ να αποσύρει τις προβλέψεις του IRA ως προς τις ομοσπονδιακές ενισχύσεις για την παραγωγή πράσινου Η2 (ή και εν γένει Η2) και να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στον έλεγχο των κρίσιμων ενεργειακών μεταλλευμάτων, ενισχύοντας την πρωτοβουλία MSP (Mineral Security Partnership) και ανοίγοντας νέα μεταλλεία εντός των ΗΠΑ.
Η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των δύο θητειών Τραμπ εκτιμώ ότι θα εντοπισθεί στη στάση του έναντι των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα θέσει εξωπραγματικά περιθώρια ως προς την υποχρεωτική απόσυρση πετρελαιοκίνητων οχημάτων, όπως ισχύει αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη με ορίζοντα το 2035. Η ειδική σχέση που έχτισε προεκλογικά με τον Έλον Μασκ δεν είναι τυχαία, αν και η έμφαση του νέου προέδρου στην ανταγωνιστικότητα της εγχώριας βιομηχανίας αυτοκινήτων μπορεί να λειτουργήσει ως τροχοπέδη ως προς την ταχύτητα ανάπτυξης της ηλεκτροκίνησης στις ΗΠΑ, ιδίως εάν επιβάλει επιπρόσθετους δασμούς στις εξαγωγές ηλεκτρικών αυτοκινήτων ή/και των εξαρτημάτων τους από την Κίνα.
Ο επηρεασμός της ΕΕ
Ο Ντ. Τραμπ έχει εκφραστεί κατά των ΑΠΕ, ενώ έχει δεσμευτεί να σταματήσει την ανάπτυξη θαλάσσιων αιολικών πάρκων «από την πρώτη μέρα της θητείας του». Μπορεί η νέα θητεία Τραμπ να επηρεάσει αρνητικά και την πράσινη μετάβαση της ΕΕ, αλλά και του πλανήτη συνολικά;
Του πλανήτη σίγουρα ναι. Της ΕΕ όχι ιδιαίτερα, καθώς έχει επιλέξει έναν διαφορετικό βηματισμό. Αυτό που η δεύτερη θητεία Τραμπ θα μπορούσε να κάνει, είναι να δώσει αφορμή για μια νέα εσωτερική συζήτηση στην ΕΕ, όχι ως προς την κατεύθυνση αλλά ως προς την ταχύτητα και το πραγματικό κόστος της ενεργειακής μετάβασης. Δεν μπορεί να συνεχισθούν οι υφιστάμενοι παραλογισμοί της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής ως προς τη μη ανοχή του μπλε Η2 και τη μη ενθάρρυνση των υποδομών CCS -ιδίως εκείνων που σχετίζονται με την παραγωγή Η2 ή να τίθενται εξωπραγματικά χρονοδιαγράμματα ως προς την απόσυρση της ενεργοβόρας ευρωπαϊκής βιομηχανίας από το φυσικό αέριο ή την απόσυρση νέων πετρελαιοκίνητων οχημάτων σε μόλις δέκα χρόνια από σήμερα.
Ως προς τη συζήτηση των υπεράκτιων αιολικών πάρκων (ΥΑΠ) είναι σημαντικό να υπογραμμισθεί ότι ορισμένα από τα σχεδιαζόμενα υπεράκτια αιολικά πάρκα βρίσκονται εντός ή στα όρια των πολιτειακών χωρικών υδάτων (που φτάνουν τα 12 ν.μ.) και όχι της ομοσπονδιακής υφαλοκρηπίδας ή της ΑΟΖ των ΗΠΑ. Εάν η Καλιφόρνια και η Μασαχουσέτη αποφασίσουν να προχωρήσουν με σταθερά υπεράκτια αιολικά πάρκα, ο Τραμπ δεν μπορεί να τα εμποδίσει αλλά είναι σαφές ότι, εάν τηρηθεί αυτή η δέσμευση, θα αποσυρθούν όλες οι ομοσπονδιακές επιδοτήσεις και ενισχύσεις, με καταστρεπτικές συνέπειες για την ανάπτυξη πλωτών αιολικών στις ΗΠΑ, κάτι που προφανώς θα ωφελήσει κατά κύριο λόγο την Κίνα.
Το ρωσικό αέριο
Μπορεί η στήριξη των ορυκτών καυσίμων και των αμερικανικών εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη να ενισχύσει την προσπάθεια της ΕΕ για ταχύτερη απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο;
Αυτό γίνεται ήδη. Ούτε ο Μπάιντεν μείωσε την εγχώρια αμερικανική παραγωγή υδρογονανθράκων, ασχέτως της δημόσιας διπλωματίας του υπέρ της αναγκαιότητας επιτάχυνσης της κλιματικής αλλαγής. Μια περαιτέρω αύξηση δεν αποκλείεται αλλά ως προς το ΥΦΑ ήδη την επόμενη τριετία έως και τα τέλη του 2027 θα εισέλθουν στο παγκόσμιο σύστημα εμπορίας ΥΦΑ 184 bcm/a (billion cubic meters/annum), τα 116 bcm/a από τις ΗΠΑ και τα υπόλοιπα 68 από το Κατάρ, ως απόρροια επενδύσεων που ξεκίνησαν πριν το ρωσο-ουκρανικό πόλεμο.
Το κατά πόσο θα δημιουργηθεί πλεόνασμα προσφοράς που θα μειώσει τις τιμές θα εξαρτηθεί αφενός από τη διατήρηση της ασιατικής ζήτησης και αφετέρου από την ικανότητα της ΕΕ να λειτουργήσει ως ολιγοψώνιο όπως προτείνεται σαφώς στην έκθεση Ντράγκι (Σεπτέμβριος 2024) μέσω της επέκτασης της πρωτοβουλίας Aggregate EU. Η όποια επιπρόσθετη αύξηση αμερικανικών εξαγωγών ΥΦΑ θα αφορά επενδύσεις που ακόμη δεν έχουν φτάσει στο σημείο της ΤΕΑ (Τελικής Επενδυτικής Απόφασης) και θα μπορούν να αποδώσουν καρπούς μετά το 2028, εφόσον αρθεί το moratorium Μπάιντεν.
Πηγή: philenews.com
