Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε μασκότ, αυτή θα ήταν η στρουθοκάμηλος. Το να βάζει το κεφάλι στην άμμο και να ελπίζει ότι τα προβλήματά της θα εξαφανιστούν είναι το στυλ που επέλεξε η ΕΕ – ακόμη κι όταν, με το Brexit, έχανε τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της.
Η ήπειρος του “Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα” και του “We Shall Never Surrender” ακολουθεί πλέον το περίφημο μάντρα της πάλαι ποτέ ισχυρής κυρίας της, Άνγκελα Μέρκελ: “Ίδωμεν”.
Η Ευρώπη υπήρξε περιστασιακά ικανή για δράση – μερικές φορές απόαισιοδοξία (όπως με τη δημιουργία τηςενιαίας αγοράς υπό τον Ζακ Ντελόρ τη δεκαετία του 1990), αν και πιο συχνά από φόβο. Η ίδια η δημιουργία του μπλοκ τη δεκαετία του 1950 ήταν μια (καθυστερημένη) απάντηση στον λαϊκισμό και τον πόλεμο: το κατεστημένο αναζητούσε έναν τρόπο να ενώσει στενότερα τη Γερμανία και τη Γαλλία. Η πιο πρόσφατη μικρο-δόση ριζοσπαστισμού της ΕΕ – ελάχιστα μεγαλύτερες αμυντικές δαπάνες – προέκυψε μόνον επειδή ο Πούτιν εισέβαλε σε έναν από τους γείτονές της.
Η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία τωνΗΠΑ, ωστόσο, συνιστά υπαρξιακή απειλή για τις Βρυξέλλες. Ο Πούτιν, σε τελική ανάλυση, είναι απλώς ένας κακοποιός ηγέτης μιας ξεπεσμένης υπερδύναμης. Ο Τραμπ, πάλι, θα αναλάβει τον έλεγχο της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου, προστάτη της Ευρώπης.
Οι απειλές που έχει εξαπολύσει ο Τραμπ, περιγράφοντας την ΕΕ ως “έναν από τους μεγαλύτερους εχθρούς της Αμερικής”, είναι άκρως ανησυχητικές: απόσυρση της υποστήριξης στην Ουκρανία, έξοδος από το ΝΑΤΟ, επιβολή δασμών 20% στα ευρωπαϊκά προϊόντα (ακόμη μεγαλύτερους σε ορισμένα αυτοκίνητα), και απόσυρση από σχεδόν κάθε πολυμερή οργανισμό, ειδικά αν είναι “παγκόσμιος” ή “πράσινος”.
Πολλά από αυτά θα πονούσαν πραγματικά. Η Goldman Sachs εκτιμά ότι ακόμη και ένας αμερικανικός δασμός 10% θα περιέκοπτε κατά 1% το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της ΕΕ, με ιδιαίτερα βαρύ πλήγμα για τη Γερμανία. Η παράδοση μεγάλου μέρους της Ουκρανίας στον Πούτιν θα έθετε σε κίνδυνο Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία. Ο εξαναγκασμός της ΕΕ να υποστηρίξει ενεργότερα την υπεράσπιση της Ουκρανίας θα έφερνε στους Ευρωπαίους φορολογούμενους έναν ανεπιθύμητο φουσκωμένο λογαριασμό.
Χάσμα
Ο Τραμπ, φυσικά, αρέσκεται στις μεγαλοστομίες. Ωστόσο, δεν θα ήταν συνετό η ηγεσία της Ευρώπης να υποθέσει ότι ο Τραμπ 2.0 θα είναι ίδιος με τον πρώτο. Αυτή τη φορά θα ελέγχει και τα δύο σώματα του Κογκρέσου, ενώ η κυβέρνησή του θα είναι γεμάτη από ακραίους MAGA. Η δέσμευση του υπέρ των δασμών μοιάζει γνήσια. Οι λίγοι Ευρωπαίοι που του αρέσουν – ο Ορμπάν, η Μελόνι, ο Φάρατζ – είναι απίθανο να του ζητήσουν να συγκρατηθεί. Ακόμη κι αν ο Τραμπ επιθυμεί μια συμφωνία, το χαοτικό διαπραγματευτικό του στυλ βρίσκεται σε έντονη αντίθεση με το ευρωπαϊκό πνεύμα συναίνεσης και επιμονής στις διαδικασίες.
Πάνω απ’ όλα, αυτός ο ισχυρότερος Τραμπ θα αντιμετωπίσει μια πολύ πιο αδύναμη Ευρώπη. Η γερμανική κυβέρνηση Σολτς κατέρρευσε την ημέρα που επιβεβαιώθηκε η νίκη Τραμπ, ενώ ο Μακρόν είναι εξαιρετικά αποδυναμωμένος. Ο πολιτικός βόμβος στην Ευρώπη φαίνεται να προέρχεται από το πιο τραμπικό μέρος του “πληρώματος”: τον Ορμπάν, τη Μελόνι και τη Μαρίν Λεπέν, που θα μπορούσε να γίνει ο Τραμπ της Ευρώπης εάν κερδίσει τη γαλλική Προεδρία το 2027.
Παρ’ όλους τους ισχυρισμούς Τραμπ, η αλήθεια είναι ότι οι ΗΠΑ έχουν αφήσει την ΕΕ χιλιόμετρα πίσω. Η κατά κεφαλήν παραγωγή της Ευρώπης είναι 30% χαμηλότερη από την αμερικανική. Σχεδόν όλες οι βιομηχανίες του μέλλοντος σφυρηλατούνται στις ΗΠΑ. Τα τελευταία 50 χρόνια, δεν έχει ιδρυθεί ούτε μία εταιρεία της ΕΕ με κεφαλαιοποίηση άνω των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μόνο τέσσερις από τις 50 κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας στον κόσμο είναι ευρωπαϊκές. Το 2023, η Ευρώπη ξόδεψε μόλις το 4,5% του συνολικού αμυντικού της προϋπολογισμού σε έρευνα και ανάπτυξη, έναντι 16% των ΗΠΑ.
Τα στοιχεία αυτά προέρχονται από την έκθεση για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα του Μάριο Ντράγκι. Ο βετεράνος Ιταλός τεχνοκράτης πρότεινε ένα σχέδιο ριζικής μεταρρύθμισης: επενδύσεις 800 δισ. ευρώ στην καινοτομία, ενοποίηση υπερκατακερματισμένων κλάδων όπως οι τηλεπικοινωνίες, η ενέργεια και το χρηματοπιστωτικό σύστημα· δημιουργία ενιαίας αγοράς υπηρεσιών, εμβάθυνση των αγορών χρέους και αναβάθμιση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας.
Το πρόβλημα είναι ότι τα περισσότερα από αυτά τα πράγματα θα έπρεπε να είχαν γίνει πριν από δεκαετίες.
Ευκαιρία
Αν οι στρουθοκάμηλοι έκαναν τον κόπο να βγάλουν το κεφάλι τους από την άμμο, θα συνειδητοποιούσαν δύο πράγματα. Πρώτον, ο Τραμπ αναδεικνύει έναν υπάρχον βαθύτερο πρόβλημα. Η Ευρώπη βυθιζόταν ήδη πριν την εμφάνισή του το 2016.
Το δεύτερο σημείο είναι ότι ο Τραμπ μπορεί να αποδειχθεί ο καταλύτης που χρειάζεται η Ευρώπη για να συνεννοηθεί. Μια τραπεζική ένωση έχει καθυστερήσει πολύ. Τώρα μπορούν να την “πουλήσουν” ως μέθοδος ανταγωνισμού με τη Wall Street. Η εκτίναξη πράσινων βιομηχανιών είναι ζωτικής σημασίας για τον ανταγωνισμό με την Κίνα και την τραμπική Αμερική – και για τη σωτηρία του πλανήτη. Η συγκέντρωση των αμυντικών βιομηχανιών (με συμμετοχή και της Βρετανίας) είναι ο μόνος τρόπος για να εξαγοραστεί η ανεξαρτησία από τον νέο ένοικο του Λευκού Οίκου.
Διαιρεμένες, οι στρουθοκάμηλοι θα μαδηθούν – από Τραμπ, Κίνα, Λεπέν. Ενωμένες, ωστόσο, σε ένα κοινό σχέδιο μεταρρυθμίσεων, θα αυξήσουν τη δύναμή τους.
Ο Τραμπ πιθανότατα θέλει στ’ αλήθεια να ανατινάξει την ΕΕ. Η καλύτερη εκδίκηση της Ευρώπης θα ήταν να αντιμετωπίσει την εκλογή του ως κίνητρο για την επίλυση των προβλημάτων της και την ενίσχυση της θέσης της στην παγκόσμια σκηνή.
Απόδοση – Επιμέλεια: Γιώργος Δ. Παυλόπουλος
BloombergOpinion
Πηγή: philenews.com
