Το 2023, το 37.5% των εγγεγραμμένων ανέργων ήταν άτομα με Ανώτερη Εκπαίδευση. Σε σύνολο 12,720 ανέργων, οι 4,770 ήταν απόφοιτοι πανεπιστημίων. Το πρώτο πεντάμηνο του 2024 τα πράγματα έγιναν ακόμα χειρότερα, αφού ο αριθμός των ανέργων αποφοίτων πανεπιστημίων αυξήθηκε στο 44.2% της ολικής ανεργίας.
Το φαινόμενο αυτό δεν είναι σημερινό και δεν προέκυψε λόγω των επιπτώσεων που προκλήθηκαν σε βάρος της κυπριακής οικονομίας, είτε από την πανδημία του κορωνοϊού είτε από τις γνωστές γεωπολιτικές εξελίξεις.
Ήταν και είναι φαινόμενο που προϋπήρχε των πιο πάνω γεγονότων, αφού και τα προηγούμενα χρόνια ένας στους τρεις ανέργους ήταν με πανεπιστημιακή μόρφωση.
Προς τεκμηρίωση αναφέρουμε πως, την περίοδο 2015-2019, που υπήρξε ικανοποιητική αύξηση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης, η κατάσταση με την ανεργία των συγκεκριμένων ανθρώπων ήταν στα ίδια ψηλά επίπεδα (π.χ. 30.41% το 2019).
Δυστυχώς, στη νέα τάξη πραγμάτων και στις νέες οικονομικές πραγματικότητες, αυτή η θλιβερή διαπίστωση αποτελεί βαρίδι και για τους νέους και για την κυπριακή οικονομία. Μια οικονομία και μια κοινωνία που επενδύει τεράστια ποσά για τη μόρφωση των νέων της, βλέπει τους κόπους της να ρίχνονται στο λάκκο της ανεργίας ή της υποαπασχόλησης.
Η φυγή στο εξωτερικό
Η νέα γενιά σπουδάζει και καλά κάνει. Σήμερα, τα παιδιά μορφώνονται και καλά κάνουν. Έχουν μεγαλύτερες προσδοκίες από τους γονείς και τους παππούδες τους, όμως στερούνται καλών ευκαιριών εργοδότησης και καλής επαγγελματικής ανέλιξης.
Σήμερα, οι νέοι ζουν μέσα σε φοβερά διλήμματα και βιώνουν τεράστιες ανισότητες. Η νέα γενιά -δυστυχώς- είναι κάτω από αυξημένη πίεση. Εργοδοτούνται με χαμηλούς μισθούς, ενώ κοντά σε όλα αυτά υπάρχουν και μεγάλες δυσκολίες στην απόκτηση ιδιόκτητης στέγης.
Η κυπριακή οικονομία ως έχει δεν μπορεί να απορροφήσει τους νέους επιστήμονες. Αρκετοί μένουν και διαπρέπουν στο εξωτερικό και έτσι η Κύπρος χάνει καλά μυαλά και καλά μορφωμένα εργατικά χέρια. Τους σπουδάζουμε εμείς, με χιλιάδες στερήσεις και δυσκολίες και τους αξιοποιούν οι άλλοι, οι ξένοι.
Αυτή η διάσταση, της φυγής δηλαδή στο εξωτερικό, έχει σχέση και με το δημογραφικό πρόβλημα, που διαβρώνει επικίνδυνα τον κοινωνικό ιστό της χώρας. Η πρόσφατη απογραφή πληθυσμού που έγινε από τη Στατιστική Υπηρεσία, όπως επίσης και οι ετήσιες δημογραφικές εκθέσεις, δείχνουν πως η Κύπρος γηράσκει επικίνδυνα.
Υποαπασχόληση και εκμετάλλευση
Αρκετοί άλλοι νέοι απασχολούνται με αντικείμενα που βρίσκονται σε εντελώς μακρινούς ορίζοντες από την επιστημονική τους κατάρτιση, μακριά από συλλογικές συμβάσεις, ανθρώπινα και συνδικαλιστικά δικαιώματα. Κάποιες φορές και με ωράρια που στερούνται λογικής.
Τολμώ να πω ότι σήμερα τα πανεπιστήμια παράγουν ανέργους. Η διαπίστωση είναι τραγική αλλά απόλυτα αληθινή. Πρόκειται για ένα κοινωνικό φαινόμενo που χρήζει άμεσης διαχείρισης. Ποιοτικής και ποσοτικής.
Αναζητούνται λύσεις χθες. Επείγει η εκπόνηση και υλοποίηση πολιτικών δράσεων που θα βελτιώνουν την κατάσταση. Προς τούτο θα πρέπει:
(α) να υπάρξει αξιοκρατία, που θα πείθει τους νέους ότι μπορούν να διεκδικήσουν το μέλλον τους στην πατρίδα τους. Η αναξιοκρατία και το ρουσφέτι τορπιλίζουν τα όνειρα και τις προοπτικές τους. Γι’ αυτό και ξενιτεύονται.
(β) η βιομηχανία και η παραγωγική διαδικασία να ενθαρρυνθούν από την πολιτεία – με φορολογικά και άλλα κίνητρα – να εργοδοτήσουν νέους επιστήμονες. Να μπουν στην αγορά νέα μυαλά, με νέες αντιλήψεις και δυνατότητες με καλούς μισθούς και εισοδήματα.
(γ) σε θέσεις κλειδιά να διορίζονται νέοι. Η γεροντοκρατία, που καλά κρατεί, πρέπει να κάμει τόπο στους νέους. Να τους δοθεί η ευκαιρία να διοικήσουν και να αποδείξουν ότι μπορούν να αποφασίσουν μακριά από κομματικά στεγανά και απηρχαιωμένες αντιλήψεις.
Θα πρέπει επίσης να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στις ευάλωτες ομάδες των νέων, έτσι ώστε να αποφευχθεί η περιθωριοποίηση και απομόνωση τους, μέσα από εξειδικευμένα προγράμματα κατάρτισης, με στόχο τη δημιουργία των απαιτούμενων δυνατοτήτων και προοπτικών επαγγελματικής δραστηριοποίησης τους, όπως επίσης και μέσα από πολιτικές στήριξης, ένταξης και επανένταξης τους στην αγορά εργασίας και στην ίδια την κοινωνική δομή του κράτους.
Επιπρόσθετα, θα πρέπει να ενισχυθεί ο σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός, έτσι ώστε να συμβάλει έγκαιρα τη σωστή προετοιμασία των νέων σχετικά με τη μελλοντική τους επαγγελματική πορεία και δραστηριοποίηση.
Η ευθύνη του Προέδρου και τα μέτρα για το δημογραφικό
Συμπερασματικά και καταληκτικά, οφείλουμε να δώσουμε λόγο και ρόλο στη νέα γενιά. Στα παιδιά μας. Οι νέοι και οι νέες της Κύπρου μπορούν και πρέπει να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην εξελικτική πορεία της κυπριακής κοινωνίας. Με τις γνώσεις και τον δυναμισμό τους να σπρώξουν την οικονομία μπροστά. Πρέπει να τους εμπιστευτούμε το αύριο, που τους ανήκει.
Τεράστια ευθύνη για τη διόρθωση της κατάστασης έχει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος προεκλογικά έβλεπε τους νέους στα μάτια (όπως ο ίδιος ομολογούσε) και υποσχόταν ένα καλύτερο πιο ελπιδοφόρο μέλλον για τη νέα γενιά.
Υ.Γ.1: Το πρώτο πεντάμηνο του 2024 τα πράγματα έγιναν ακόμα χειρότερα, αφού ο αριθμός των ανέργων αποφοίτων πανεπιστημίων αυξήθηκε στο 44.2% της ολικής ανεργίας.
Υ.Γ.2: Τα μέτρα που ανακοίνωσε πρόσφατα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας για βελτίωση της δημογραφικής κατάστασης της χώρας είναι προς την ορθή κατεύθυνση και ως εκ τούτου χαιρετίζονται.
Είναι μέτρα για τα οποία αρθρογραφικά γράψαμε τα τελευταία δέκα -τουλάχιστον- χρόνια αρκετά άρθρα. Ευχόμαστε να αποδώσουν τα μέγιστα, ενώ ως προς το σύντομο μέλλον ελπίζουμε ότι θα εφαρμόσουμε μια φορολογική μεταρρύθμιση που στη φορολόγηση των φυσικών προσώπων θα λαμβάνει υπόψη το οικογενειακό εισόδημα και τη σύνθεση των μελών της οικογένειας.
* Οικονομολόγος – Δημοσιογράφος
Πηγή: philenews.com
