Έκλεισε 70 χρόνια η Σχολή Κωφών
Το 2023 η Σχολή Κωφών «Γεώργιος Μάρκου» έκλεισε τα 70 της χρόνια προσφοράς στους ανθρώπους με απώλεια ακοής στον τόπο μας. Πολλά άλλαξαν από εκείνον τον Οκτώβριο του 1953 που άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες της και υποδέχθηκε τα πρώτα 22 παιδία.
Από εκείνα τα πρώτα χρόνια λοιπόν όπου ο ιδρυτής τηςΣχολής, Γεώργιος Μάρκου γυρνούσε τα χωριά της Κύπρου και με την βοήθεια των κοινοταρχών κατάφερνε να εντοπίσει κωφά παιδιά και επισκέπτονταν τα σπίτια τους, μιλούσε με τις οικογένειες τους, συνέτρωγε μαζί τους, προκειμένου να κατανοήσει τον κόσμο τους και να τους πείσει να τον ακολουθήσουν και να τον εμπιστευτούν να μείνουν στο οικοτροφείο της Σχολής και να εκπαιδευτούν, άλλαξαν πολλά. Μια διαδικασία που αποτέλεσε την απαρχή για την ίση πρόσβαση στην κοινωνία και στην εκπαίδευση για τα κωφά πρόσωπα, σε μια εποχή που σήμερα θα θεωρείτο αδιανόητο αλλά τα παιδιά με απώλεια ακοής στην καλύτερη περίπτωση βρίσκονταν στους δρόμους και τα αναμορφωτήρια.
Σήμερα, 70 χρόνια μετά άλλαξαν πάρα πολλά για την κοινότητα των κωφών συμπολιτών μας σε αρκετούς τομείς, κυρίως σε ό,τι αφορά στην έγκαιρη παρέμβαση από τις πρώτες μέρες της ζωής ενός βρέφους με απώλεια ακοής, μέχρι την ευημερία και την εκπαίδευση. Εβδομήντα χρόνια μετά,η Σχολή Κωφών αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της κοινότητας των Κωφών, αφού εκτός από την εκπαίδευση παρέχει σειρά προγραμμάτων και υπηρεσιών που παρέχονται προς τα άτομα με απώλεια ακοής, σε συνεργασία με αρμόδιους κρατικούς φορείς. 
Πρόσφατα, ο «Φ» επισκέφθηκε τη Σχολή Κωφών στην Μακεδονίτισσα, προκειμένου να γνωρίσει από κοντά, την εκπαίδευση των κωφών παιδιών και τη σχολική τους ζωή, στο πλαίσιο το οποίο επέλεξαν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους για να φοιτήσουν. Φτάσαμε κατά τη διάρκεια του διαλείμματος στο χώρο και παρατηρήσαμε πως κάποια από τα παιδιά επικοινωνούν στη νοηματική γλώσσα και άλλα παιδιά είναι προφοριστές. Δηλαδή στηρίζονται στην χειλανάγνωση και στην εκφορά του λόγου του συνομιλητή τους. Άλλα παιδιά έχουν κοχλιακά εμφυτεύματα, λόγω της έγκαιρης παρέμβασης, γεγονός που τους επιτρέπει την επαφή με τον ήχο. Σε κάθε περίπτωση, στη Σχολή εργοδοτούνται για να παρέχουν υπηρεσίες δύο διερμηνείς νοηματικής γλώσσας, η Παναγιώτα Θεμιστοκλέους και η Θέκλα Ελευθερίου, οι οποίες παρίστανται στα μαθήματα και όπου αλλού χρειαστεί, προκειμένου να γεφυρωθεί η επικοινωνία κωφών και ακουόντων.
Μπήκαμε στην αίθουσα διδασκαλίας μαζί με τους μαθητές, την Τζούλια και τον Μοχάμεντ, και παρακολουθήσαμε το μάθημα των ξενοδοχειακών με τον καθηγητή Χρίστο Πιερή. Μαζί μας και η διερμηνέας νοηματικής, η οποία καθ’ όλη τη διάρκεια του μαθήματος διερμήνευε τα λεγόμενα του καθηγητή προς τους μαθητές. Για την ιστορία σ’ εκείνο το μάθημα, διδαχθήκαμε όλα όσα αφορούν το κρασί.
Την επόμενη διδακτική περίοδο,βρεθήκαμε στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων προκειμένου να παρακολουθήσουμε τις πρόβες για επικείμενη εκδήλωση, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή θεατρολογίας Κυριάκου Τοφαρίδη και την υποστήριξη κι άλλων καθηγητών της Σχολής. Σαφώς ενταγμένη στην εκδήλωση η νοηματική γλώσσα. 
Η υποστήριξη από το κράτος
Ένα από τα βασικά ερωτήματα που θέσαμε στην δρα Χατζηκακού αφορούσε τη διαβίωση των κωφών προσώπων ως προς τις ανάγκες που έχουν σε προσωπικές ανάγκες είτε σε τεχνικά βοηθήματα. Μας ανέφερε πως κατόπιν αξιολόγησης, λαμβάνουν συγκεκριμένα επιδόματα από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς, τόσο ως προς τη διαβίωσή τους, όσο και ως προς την υποστήριξη που χρειάζονται σε τεχνικό εξοπλισμό, όπως για παράδειγμα τα κοχλιακά εμφυτεύματα και τα ακουστικά τα οποία χρησιμοποιούν τα πρόσωπα με απώλεια ακοής.
Από το 1953 διέγραψε μια λαμπρή εκπαιδευτική ιστορία
Η Σχολή Κωφών «Γεώργιος Μάρκου» κουβαλά μιαβαριά και πολυσήμαντη ιστορία για την κοινότητα των κωφών αλλά και την κυπριακή κοινωνία ευρύτερα. Από το 1953 μέχρι και σήμερα διέγραψε μια λαμπρή εκπαιδευτική ιστορία, η οποία σε κάθε περίοδο, αφουγκράστηκε τις ανάγκες της εποχής και εξελίχθηκε δυναμικά μέσα στο χρόνο. Ακόμα και την περίοδο της Τουρκικής Εισβολής στην Κύπρο όπου χρειάστηκε η μετεγκατάσταση της Σχολής από τον Γερόλακκο στη Λευκωσία, δεν σταμάτησε ούτε μια μέρα τη λειτουργία της αφού μέχρι και το 1976 στεγαζόταν σε αντίσκηνα στην αυλή της Σχολής Κωφών. Από το 1987 η Σχολή στεγάζεται στα υφιστάμενα κτήρια στην Μακεδονίτισσα. Σήμερα, μια σειρά σημαντικών γεγονότων και δράσεων επηρέασαν την διαμόρφωση του ρόλου της Σχολής Κωφών στην κυπριακή κοινωνία, για τα οποία ο «Φ» συζήτησε με την δρα Κίκα Χατζηκακού, διευθύντρια της Σχολής.
Επιγραμματικά, στη Σχολή Κωφών, λειτουργούν Συμβουλευτικές Υπηρεσίες για ενήλικες, ακουολογικό κέντρο, πρόγραμμα έγκαιρης παρέμβασης και εκπαίδευσης, το πρόγραμμα ένταξης παιδιών στη Μέση Γενική Εκπαίδευση και το Πρόγραμμα Μερικής Ένταξης των μαθητών/μαθητριών.
Η Σχολή Κωφών υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας και παράλληλα συνεργάζεται με το Ταμείο Ευημερίας της Σχολής, το Διοικητικό Συμβούλιο της Σχολής, την Ομοσπονδία Κωφών Κύπρου και τα διάφορα Σωματεία Κωφών, με τον Σύνδεσμο Διερμηνέων Κυπριακής Νοηματικής Γλώσσας, καθώς και με τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Γονέων Παιδιών με Απώλεια Ακοής.
Ρωτήσαμε αρχικά αν υπάρχει κάποια επίσημη χαρτογράφηση για τον αριθμό των προσώπων με απώλεια ακοής στη χώρα μας, προκειμένου να γνωρίζουμε για τον πληθυσμό της κοινότητας. Αυτό που μας απάντησε είναι πως δεν τηρούνται στατιστικά στοιχεία. Ωστόσο, βάσει ακουολογικών κριτηρίων και διεθνών δεδομένων στη βιβλιογραφία, περίπου σε 1-2 στα χίλια άτομα παρατηρείται απώλεια ακοής.
Στοίχημα η αγορά εργασίας
Σύμφωνα με την βιβλιογραφία, ένας άνθρωπος με απώλεια ακοής συνήθως είναι τρεις φορές πιο παραγωγικός από έναν ακοών εργαζόμενο και καταβάλλει πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια να κρατήσει την εργασία του διότι καταβάλλει και μεγαλύτερη προσπάθεια να την κερδίσει. Πλέον οι κωφοί μπορούν να εργοδοτηθούν στο μεγαλύτερο μέρος των επαγγελματικών κλάδων. Ωστόσο, μετά το πέρας της εκπαίδευσής τους ή και των σπουδών τους είναι μεγάλο το στοίχημα η ένταξη στην αγορά εργασίας. Η δρ Χατζηκακού ανέφερε στον «Φ» πως σε ό,τι αφορά την Σχολή Κωφών, μετά το πέρας της εκπαίδευσής των κωφών, καταρτίζεται ένα πλάνο για τη συνέχεια με τη στήριξη κοινωνικών λειτουργών. Σε περιπτώσεις εργοδοτών, αναλαμβάνει η ίδια η Σχολή την διαφώτισή τους και την επεξήγηση των παραμέτρων που χρειάζεται να γνωρίζουν προκειμένου να εργοδοτήσουν ένα κωφό άτομο. Είναι χρήσιμο να γνωρίζουν ότι χρειάζονται ορισμένες παρεμβάσεις. Για παράδειγμα αν πρέπει το κωφό άτομο να ανταποκριθεί σε κάποιο κουδούνι πρέπει να έχει πρόσβαση σε λάμπα που αναβοσβήνει με το πάτημα του κουδουνιού. Ή θα πρέπει σε περιπτώσεις έκτακτων καταστάσεων να ληφθεί υπόψη η ασφάλεια και για έναν εργαζόμενο με απώλεια ακοής. Κατά καιρούς γίνονται σχετικές ενημερώσεις και διαφώτιση προς την ΟΕΒ και το ΚΕΒΕ για την εργοδότηση ατόμων με απώλεια ακοής.
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η επιφύλαξη για εργασία είναι αμφίδρομη, τόσο από τα ίδια τα άτομα με απώλεια ακοής όσο από τους εργοδότες, καθώς η αβεβαιότητα αν θα κατακτήσει τη δυνατότητα να προσαρμοστεί ένα κωφό άτομο στην εργασία του και η αυτόματη αποκοπή του επιδόματος, λειτουργεί κάποιες φορές ως τροχοπέδη για την αναζήτηση εργασίας. Μια καλή πρόταση θα μπορούσε να αποτελέσει η εξάμηνη δοκιμαστική περίοδος που θα μπορούσε το επίδομα να συνεχίσει να καταβάλλεται ως μέρος του μισθού. Ωστόσο, ο δρόμος μέχρι την πλήρη πρόσβαση στην εργασία παραμένει μακρύς….
Ψυχοκοινωνική παρέμβαση
Η έλευση σε μια οικογένεια ενός παιδιού με απώλεια ακοής δεν είναι μια απλή υπόθεση. Πέρα από τα πρακτικά ζητήματα που χρειάζεται να τροχοδρομηθούν, είναι σημαντική ψυχοκοινωνική παρέμβαση με τη βοήθεια ειδικών με στόχο την ενδυνάμωση. Ένα από τα σημαντικά κομμάτια του παζλ της παροχής υπηρεσιών της Σχολής Κωφών, είναι η ψυχολογική και συναισθηματική στήριξη των ατόμων με απώλεια ακοής και των οικογενειών τους, τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και σε ομαδικό, για να μοιραστούν εμπειρίες ή και τρόπους διαχείρισης ζητημάτων στην παρουσία ειδικών που συντονίζουν τις συζητήσεις.
Η εκπαίδευση των κωφών
Σε ό,τι αφορά στην εκπαίδευση των ατόμων με απώλεια ακοής, η δρ Χατζηκακού επισημαίνει ότι υπάρχει ένα πολύ καλά οργανωμένο σύστημα από το νηπιαγωγείο μέχρι και το λύκειο, ενώ όσα κωφά άτομα επιθυμούν να φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο μπορούν να το πράξουν. Μάλιστα, το 95% των παιδιών με απώλεια ακοής, φοιτούν στη γενική εκπαίδευση. Είναι όμως μια μερίδα παιδιών που επιλέγουν μαζί με τις οικογένειές τους την φοίτηση στο ειδικό πλαίσιο της Σχολής Κωφών. Από το 2005 και εντεύθεν, το απολυτήριο που λαμβάνουν οι μαθητές Μέσης Εκπαίδευσης από τη Σχολή Κωφών, αναγνωρίστηκε ως ισότιμο με την Γενική Εκπαίδευση. Πρόσθετα, την ίδια χρονιά μία από τις διεκδικήσεις των κωφών έγινε πραγματικότητα με την αναγνώριση δια νόμου της κυπριακής νοηματικής γλώσσας.
Ωστόσο, όσοι επιλέγουν την φοίτηση στα γενικά σχολεία, προετοιμάζονται κυρίως από τα 3 μέχρι τα 6 έτη της ηλικίας τους τους στη Σχολή για να ενταχθούν στο γενικό σχολείο. Στην πορεία του χρόνου, εκτός από το εκπαιδευτικό πλαίσιο που προσφέρει, η Σχολή Κωφών κατέχει τον εποπτικό και τον συντονιστικό ρόλο των υπηρεσιών που παρέχονται στα άτομα με απώλεια ακοής.
Η έγκαιρηπαρέμβαση
Εξηγεί επίσης πως στην Κύπρο, λειτουργεί δωρεάν το καθολικό πρόγραμμα ανίχνευσης βαρηκοΐας νεογνών κατά τον πρώτο μήνα ζωής ενός βρέφους και μετά την 3η ημέρα ζωής, είτε το παιδί έχει γεννηθεί σε δημόσια, είτε σε ιδιωτική κλινική. Ο προληπτικός έλεγχος ακοής, στις πλείστες περιπτώσεις, βοηθούν στην έγκαιρη ανίχνευση των παιδιών που παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα ακοής. Άρα κάποιο παιδί γεννηθεί με απώλεια ακοής, ήδη στον πρώτο μήνα γνωρίζουμε εάν παρατηρείται εκ γενετής απώλεια ακοής και παραπέμπεται άμεσα στην πολυθεματική ομάδα αντιμετώπισης παιδιών με απώλεια ακοής. Η Σχολή Κωφών συμμετέχει στην πολυθεματική ομάδα ειδικών ενώ παράλληλα πραγματοποιεί και το πρόγραμμα συμβουλευτικής των γονέων.
Ένα από τα σημαντικά σημεία στην έγκαιρη παρέμβαση, είναι το γεγονός ότι η ανάπτυξη της τεχνολογίας επιτρέπει πλέον την εφαρμογή κοχλιακών εμφυτευμάτων και εφαρμογή κατάλληλων ακουστικών. Σημειώνει επίσης ότι υπάρχουν περιπτώσεις όπου η απώλεια ακοής είναι δυνατόν να συνυπάρχει με άλλες αναπηρίες εκ γενετής, είτε να επέλθει επίκτητα.
Πηγή: Philenews
