Mετά την πράσινη ανάπτυξη η Ευρωπαϊκή Γαλάζια Συμφωνία
Η πράσινη ανάπτυξη και η ομαλή μετάβαση σε αυτή, κυριάρχησε έντονα τα προηγούμενα χρόνια, παρά το γεγονός πως, οι εξελίξεις στην Ουκρανία και ίσως και η κρίση στηΓάζα, επιδρώντας αρνητικά στην ενεργειακή διαχείριση και στο κόστος των καυσίμων, σε συνάρτηση και με το συνεχιζόμενα ψηλό κόστος ζωής, ενδεχομένως να οδηγήσουν σε καθυστέρηση της εφαρμογής όλων των μεταβατικών ρυθμίσεων.
Για τους σκοπούς της παρούσας αρθρογραφίας, δεν θα αναπτυχθεί η θεώρηση των κινδύνων από την περαιτέρω χρονοτριβή στην προώθηση της πράσινης ανάπτυξης, παρά το γεγονός πως, θα πρέπει να αναδειχθεί η ανάγκη, ως σημείο αναφοράς, είτε της παράλληλης προώθησης αντισταθμιστικών μέτρων προς τους πολίτες, είτε της επιβράδυνσης ή και της ελεγχόμενης προσωρινής αναστολής των μέτρων, έτσι ώστε να αποτραπεί η περαιτέρω επιβάρυνση της κοινωνίας.
Η πρόσφατη συζήτηση στην ολομέλεια της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Πολιτικής (Ε.Ο.Κ.Ε), για την προοπτική προώθησης της Ευρωπαϊκής Γαλάζιας Συμφωνίας, επιβεβαιώνει αφενός μεν, την ανάγκη για λήψη ενισχυτικών μέτρων σε συνάρτηση με τηνπράσινη ανάπτυξη και, αφετέρου, τη δυνατότητα που υπάρχει, μέσα από ένα συντονισμένο διάλογο, ανάμεσα σε όλες τις δομές της Ε.Ε, για δημιουργία μιας ακόμα στοχευμένης συμφωνίας, με περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και αποτρεπτικούς σε σχέση με πιθανές γεωπολιτικές διαμάχες, προσανατολισμούς.
Οικονομική μετάβασηκαι κοινωνική μετάβαση
Έχει αναδειχθεί εδώ και αρκετά χρόνια από τη ΣΕΚ, η αρχή πως δεν μπορεί να υπάρξει οικονομική μετάβαση χωρίς την ανάλογη κοινωνική μετάβαση, έτσι ώστε η πράσινη ανάπτυξη να είναι δίκαιη και να μην δημιουργεί περαιτέρω κοινωνική αποδόμηση. Εύστοχα, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και τέως Πρόεδρος της Ομάδας των Εργαζομένων στην Ε.Ο.Κ.Ε, Όλιβερ Ρόπκε, επισημαίνει πως, «δεν μπορεί να υπάρξει το πράσινο χωρίς την προϋπόθεση του γαλάζιου», σε μια συνειρμικά στοχευμένη ανάδειξη του ρόλου και της συνεισφοράς της γαλάζιας ανάπτυξης και ειδικότερα της γαλάζιας συμφωνίας, στη διασύνδεση της ομαλής μετάβασης στη νέα εποχή, με όλες τις συνιστώσες μεταρρύθμισης και ανάπτυξης, οικονομικής, περιβαλλοντικής, κλιματικής, ενεργειακής, εργασιακής και κοινωνικής.
Σε αντίθεση με την πράσινη ανάπτυξη, η καταπολέμηση των προβλημάτων που διασυνδέονται με την υδατική μείωση, δεν έχει λάβει ακόμη την πλήρη πολιτική σημασία που της αναλογεί. Η υδατική πίεση και το άγχος που δημιουργείται από την αναντιστοιχία ανάμεσα στη ζήτηση και την προσφορά, αποτελούν τεράστια και συνεχώς αυξανόμενη ανησυχία στην Ευρώπη.
Σε μία από τις μεταπτυχιακές μου εργασίες στα μέσα της δεκαετίας του ‘ 90, στην Ευρω-μεσογειακή γεωπολιτική ανάπτυξη, είχε αναδειχθεί η επικινδυνότητα που μπορεί να προκύψει από την έλλειψη, τη μείωση ή και την ανάγκη διαχείρισης και ελέγχου των υδάτινων πόρων, ως μία από τις βασικές συνιστώσες γεωπολιτικής στρατηγικής, σε σχέση με τη δημιουργία τοπικών, περιφερειακών ή και γενικευμένων συγκρούσεων και πολεμικών αντιπαραθέσεων, ιδιαίτερα στην ευρύτερη «γειτονιά» μας και πιο συγκεκριμένα στις περιοχές που βρίσκονται τα φράγματα και οι ποταμοί του Τίγρη, του Ευφράτη και του Νείλου, όπως και του Ασουάν στην Αίγυπτο και του Ατατούρκ και του GAP στην Τουρκία, επηρεάζοντας ανάμεσα σε άλλες, και χώρες όπως το Ισραήλ, η Συρία και το Σουδάν. Η γεωστρατηγική σημασία του νερού και η επαρκής διαχείρισή του, επιβεβαιώνεται μέσα και από την ιστορική παραπομπή πως, οι αρχαίοι πολιτισμοί της Μεσοποταμίας και της Αιγύπτου καταστράφηκαν όταν ξεκίνησαν οι διαμάχες ως προς τη διαχείριση του νερού.
Όσο και εάν μπορεί να ακούγεται εξωπραγματικό, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Περιβάλλοντος (ΕΕΑ), γύρω στο 20% της Ευρώπης και 30% των Ευρωπαίων επηρεάζονται από το υδατικό άγχος και την πίεση. Αναντίλεκτα, η Ευρώπη χρειάζεται να αλλάξει πορεία και να λάβει μέτρα αποτροπής της υδάτινης φτώχειας, η οποία θα επιφέρει αναπόφευκτα, αρνητικές προεκτάσεις στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική σταθερότητα.
Κεντρικά σημεία αναφοράς, στην προσπάθεια δημιουργίας υδάτινα έξυπνων κοινωνιών, στα πρότυπα των περιβαλλοντικά, ενεργειακά, τεχνολογικά και άλλων έξυπνων κοινωνιών, θα πρέπει να είναι η υδάτινη αποτελεσματικότητα, ανθεκτικότητα και επαρκής διαχείριση (water efficiency, resilience, adequate management).
Όπως έχει ήδη σημειωθεί, η πράσινη συμφωνία, η οποία δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανένα, δεν μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς την ανάλογη γαλάζια συμφωνία. Προς αυτή την κατεύθυνση, χρειάζεται η έγκαιρη και ολιστική προσέγγιση σε σχέση με τους υδάτινους πόρους, το πόσιμο νερό και ολόκληρο το οικοσύστημα καθώς αποτελεί, για παράδειγμα, σημαντικό στοιχείο παραγωγής ενέργειας, προστασίας των ωκεανών και διαχείρισης της απώλειας και της σπατάλης νερού, ενώ παράλληλα, η συνεισφορά τους στη βιομηχανία, στη γεωργία και στην παραγωγή ενέργειας φτάνει στο 90% της συνολικής υδάτινης διαχείρισης.
Αξίζει να σημειωθεί πως, παρά τις πρωτοβουλίες που έχουν ληφθεί από την Ε.Ε, τόσο στο νομοθετικό πλαίσιο, όσο και σε συγκεκριμένες δράσεις, τα αποτελέσματα είναι πολύ περιορισμένα, κυρίως λόγω ελλιπούς χρηματοδότησης, ενώ ανάλογη περιορισμένη και ανεπαρκής είναι και η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών στόχων στις τομεακές πολιτικές.
Η ατζέντα δράσης για το νερό
Παρά την παρέμβαση των Ηνωμένων Εθνών για επαναφορά της Ατζέντας Δράσης για το Νερό, την αναγνώριση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιου της ανάγκης ανάληψης παγκόσμιας δράσης και προώθησης ευρωπαϊκής στρατηγικής σχετικά με την ασφάλεια των υδάτων, τον Μάρτιο του 2023, τα διαθέσιμα εργαλεία είναι περιορισμένα και το θέμα δεν βρίσκεται επαρκώς ενσωματωμένο σε όλες τις ευρωπαϊκές πολιτικές. Ακόμα και η προτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για καθορισμό κατευθυντήριων γραμμών σε ότι αφορά τη διαχείριση των βυθών των ποταμών και τη διασφάλιση ισόρροπης προτεραιοποίησης ανάμεσα στις χρήσεις του νερού, δεν έχει επιφέρει αποτέλεσμα.
Στο πλαίσιο αυτών των παραμέτρων, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή προωθεί τη γνωμοδότηση σχετικά με την Ευρωπαϊκή Γαλάζια Συμφωνίας, ζητώντας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την ανάδειξη του θέματος ως στρατηγική προτεραιότητα, μέσα από την εισήγηση για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Γαλάζιας Συμφωνίας, η οποία θα λειτουργεί ανεξάρτητα αλλά παράλληλα και σε συνέργεια με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs).
Επείγει η διαχείριση του νερού
Σε μια εποχή όπου η ΕΕ, προσπαθεί να αναβαθμίσει την κοινωνική της παρέμβαση και να αναδείξει την κοινωνική της διάσταση, ευαισθησία και προτεραιότητα, ιδιαίτερα ως σημείο αναφοράς και σε σχέση με τις επερχόμενες ευρωεκλογές, το θέμα της επαρκούς διαχείρισης του νερού, γίνεται ακόμα πιο επίκαιρο. Η διασύνδεσή του με τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων και η παραπομπή στην αρχή 20 σχετικά με την αποτροπή φτώχειας διασυνδεδεμένης με το νερό, οπλίζει ακόμα περισσότερο τις ευαίσθητες κοινωνικές χορδές.
Η στρατηγική προώθησης της Ευρωπαϊκής Γαλάζιας Συμφωνίας, θα πρέπει να διαλαμβάνει τις δυνατότητες πρόσβασης σε καθαρό και οικονομικά προσιτό νερό, στη δημιουργία βιώσιμων και ανθεκτικών υποδομών νερού, συμπεριλαμβανομένης και της ενίσχυσης του νομοθετικού πλαισίου, επαρκή χρηματοδότηση της Συμφωνίας, αναγνωρίζοντας το νερό ως θέμα στρατηγικής προτεραιότητας για την προγραμματική περίοδο 2028-2034 και βέβαια, εντάσσοντας το συγκεκριμένο αγαθό, στον πυλώνα εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε, στη βάση της γαλάζιας διπλωματίας.
*Γενικός Γραμματέας ΣΕΚ
Πηγή: Philenews
