Aνδρέας Πασχαλίδης: Θέλουμε μόνιμους ποινικούς ανακριτές
Τεράστιο πρόβλημα δημιουργείται με τους ποινικούς ανακριτές που χρησιμοποιεί η Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων κατά της Αστυνομίας, αφού φαίνεται να προκύπτει σε κάποιες περιπτώσεις θέμα σύγκρουσης συμφέροντος.
Ο πρόεδρος της Αρχής, Ανδρέας Πασχαλίδης, σε συνέντευξή του στον «Φ», δεν μάσησε τα λόγια του και ανέφερε ξεκάθαρα πως με το υφιστάμενο σύστημα που εργάζεται η Αρχή υπάρχει ζήτημα αφού ποινικοί ανακριτές ενδεχομένως να έχουν έναν παραπονούμενο ή ερευνώμενο πελάτη σε άλλες υποθέσεις. Για αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού, ηΑρχή ζητά μόνιμους ποινικούς ανακριτές που δεν θα ασκούν ταυτόχρονα το δικηγορικό επάγγελμα.
Παράλληλα, ο κ. Πασχαλίδης παραδέχεται πως πολλά παράπονα υποβάλλονται ψευδώς από ερευνώμενους και δηλώνει ότι φιλτράρονται πριν εξεταστούν, ενώ δείχνει πως η λύση είναι η τροποποίηση του νόμου ώστε αυτό να καταστεί ποινικό αδίκημα.
Τέλος αναφέρεται και στο πρόβλημα με τους αστυνομικούς που παραπέμπονται για πειθαρχική δίωξη, αφού δεν υπάρχει ανεξάρτητο πειθαρχικό όργανο.
– Ερ. Ποια είναι η εικόνα φέτος με τα παράπονα κατά αστυνομικών σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια;
– Απ. Μια ματιά στις ετήσιες εκθέσεις των τελευταίων έξι χρόνων με αφετηρία το 2018, αποκαλύπτει μια σταθερή αύξηση στον αριθμό τω καταγγελιών με εξαίρεση το 2022, όπου παρατηρείται μια μικρή μείωση. Πιστεύω ότι η Αρχή έχει πλέον ευρέως γίνει γνωστή στο κοινό και ο ρόλος της έχει γίνει αποδεκτός από τους πολίτες. Ο αριθμός των καταγγελιών κατά έτος – στοιχεία παρατίθενται πιο κάτω – μαρτυρεί του λόγου το αληθές και την εμπιστοσύνη του κοινού προς την Αρχή.
2018:287
2019:328
2020:473
2021:440
2022:290
2023:340
-Παρατηρείτε πρόβλημα με τη διερεύνηση των παραπόνων από το υφιστάμενο σύστημα με τους ποινικούς ανακριτές;
– Τεράστιο. Κα’ αρχάς θα πρέπει να πούμε ότι η πλειοψηφία των δικηγόρων που βρίσκονται στον κατάλογο των ποινικών ανακριτών είναι νεαροί χωρίς μεγάλη πείρα σε θέματα ανάκρισης. Παράλληλα, πολλοί έμπειροι δικηγόροι δεν διαθέτουν τον απαραίτητο χρόνο για να εργαστούν ως ανακριτές λόγω των επαγγελματικών υποχρεώσεων που έχουν. Πρόκειται για ένα πρόβλημα που ως φαίνεται αντιμετωπίζουν και άλλοι ανεξάρτητοι θεσμοί των οποίων η λειτουργία κινείται πάνω στις ίδιες γραμμές με αυτές πάνω στις οποίες κινείται η Αρχή. Επίσης, συχνά παρατηρείται το φαινόμενο οσάκις δικηγόροι αποκτήσουν κάποια σχετική πείρα στον τομέα της ανάκρισης να ζητούν τη διαγραφή τους από τον κατάλογο των ανακριτών, είτε γιατί ο φόρτος εργασίας που αντιμετωπίζουν στην άσκηση του δικηγορικού λεπτουργήματος τους αυξήθηκε σε απαγορευτικό για την προσφορά υπηρεσιών τους ως ανακριτών βαθμό, είτε γιατί το ενδεχόμενο να βρεθούν αντιμέτωποι με το στοιχείο του ασυμβίβαστου, τους αναγκάζει να προβούν σε μια τέτοια ενέργεια. Όλα τούτα συμβάλλουν, οδηγούν καλύτερα θα έλεγα, στην καθυστέρηση της διερεύνησης και σε όλα τα συνεπακόλουθα που μια τέτοια καθυστέρηση κουβαλεί μαζί της.
-Διαβλέπετε σύγκρουση συμφέροντος κατά την εξέταση ενός παραπόνου, νοουμένου ότι ένας δικηγόρος ποινικός ανακριτής συνεχίζει να ασκεί και το επάγγελμά του;
– Δεν διαβλέπω απλά την περί ού ο λόγος σύγκρουση συμφερόντων, την φοβάμαι. Και τούτο γιατί είναι αναπόφευκτο και είχαμε κρούσματα στο παρελθόν, ευτυχώς περιορισμένα, τα οποία η Αρχή αντιμετώπισε αποτελεσματικά. Μαχόμενοι δικηγόροι εκμεταλλευόμενοι την ιδιότητα τους ως ανακριτές, να αναλαμβάνουν την υπεράσπιση είτε παραπονούμενων, είτε υπόπτων, τους οποίους γνώρισαν στο πλαίσιο διερεύνησης που τους είχε αναθέσει η Αρχή. Ας είμαστε ρεαλιστές, ζούμε σε μια μικρή κοινωνία όπου ο ένας γνωρίζει τον άλλο και το φαινόμενο για το οποίο μιλούμε να καθίσταται περισσότερο από ορατό. Θα πρέπει όμως να διευκρινίσω ότι οι περιπτώσεις όπου έχει παρατηρηθεί το εν λόγω φαινόμενο, δεν πρόκειται για περιπτώσεις όπου ο ανακριτής ανέλαβε ως πελάτη είτε τον παραπονούμενο είτε τον ύποπτο της υπόθεσης που διερευνούσε, αλλά για υποθέσεις άσχετες με την υπόθεση που διερευνούσε. Το στοιχείο αυτό όμως, ουδόλως εξαλείφει, κατά τη ταπεινή μου γνώμη, το στοιχείο της σύγκρουσης συμφέροντος.
-Πώς σκοπεύετε να επιλύσετε το πρόβλημα αυτό;
– Η Αρχή έχει κατ’ επανάληψη προτείνει λύση, όχι μόνο για το συγκεκριμένο πρόβλημα, αλλά γενικότερα για τη δημιουργία των συνθηκών εκείνων που θα της επιτρέψουν να ανταποκριθεί καλύτερα και αποτελεσματικότερα στο ρόλο που την έταξε η Πολιτεία. Κατ’ αρχήν και βασικά, εννοώ την στελέχωση της Αρχής με μόνιμους ποινικούς ανακριτές, οι οποίοι και τα ανάλογα προσόντα θα διαθέτουν αλλά και την ικανότητα να ανταποκριθούν σωστά στο έργο που θα τους αναθέσει η Αρχή. Η στελέχωση της Αρχής με μόνιμους ανακριτές πρόσθετα και πέραν οποιασδήποτε άλλης θετικής συμβολής θα δημιουργήσει και την ευχέρεια σύνταξης ενός ορθολογιστικότερου προϋπολογισμού, εφόσον οι ανακριτές θα αμείβονται με έναν πάγιο μισθό. Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι σε άλλες χώρες, μέλη της Ε.Ε. και μη, αρχές όπως η ΑΑΔΙΠΑ, όχι μόνο στελεχώνονται με μόνιμους ανακριτές, αλλά και στο δυναμικό τους έχουν ενταγμένους δικούς τους ιατροδικαστές και δικανικούς εμπειρογνώμονες και εργαστήρια. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα επιτευχθεί η ανεξαρτησία θεσμών, όπως η ΑΑΔΙΠΑ. Βέβαια δεν αγνοώ ούτε και παραγνωρίζω, το μέγεθος της χώρας ή το εύρος της οικονομίας της χώρας, στην οποία η ΑΔΙΠΑ λειτουργεί. Γι’ αυτό και δεν εισηγούμαι το διορισμό μόνιμων ιατροδικαστών και άλλων εμπειρογνωμόνων στην ΑΑΔΙΠΑ. Επί του παρόντος αρκούμαι μόνο να εισηγηθώ το διορισμό μόνιμων ποινικών ανακριτών με την ελπίδα ότι η εξέλιξη των πραγμάτων θα καταστήσει την ύπαρξη θεσμών όπως η ΑΑΔΙΠΑ αχρείαστη στο μέλλον.
Σημειώνεται ότι για να επιτευχθεί η πρόσληψη μόνιμων ανακριτών θα πρέπει να γίνει τροποποίηση του νόμου η οποία θα περάσει από το Υπουργικό Συμβούλιο, αφού προηγηθεί ο απαραίτητος νομοτεχνικός έλεγχος προτού ψηφιστεί από τη Βουλή. Αυτή τη στιγμή, η Αρχή Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων κατά Αστυνομίας, διαθέτει 70 ποινικούς ανακριτές οι πλείστοι εκ των οποίων είναι μάχιμοι δικηγόροι.
Επίσης, τα μέλη της Αρχής διερευνούν ισχυρισμούς και παράπονα που εμπίπτουν σε τρεις γενικές κατηγορίες:
1. Πράξεις διαφθοράς, δωροδοκίας, αθέμιτου πλουτισμού ή διαπλοκής.
2. Παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
3. Πράξεις οι οποίες συνιστούν ευνοιοκρατική μεταχείριση ή συμπεριφορά κατά την εκτέλεση του καθήκοντος και τείνουν να κλονίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην Αστυνομία ή να δυσφημίσουν το κύρος της.
-Αυτή η ρύθμιση ενδεχομένως να κοστίζει και λιγότερο στον Κύπριο πολίτη;
– Ας μου επιτραπεί να απαντήσω μονολεκτικά στην ερώτηση σας. Ναι.
– Σήμερα η Αρχή χρησιμοποιεί και πρώην αστυνομικούς ως ποινικούς ανακριτές;
– Ναι. Τα πρώην μέλη της Αστυνομίας που λειτουργούν ως ανακριτές έχουν περιληφθεί στον κατάλογο των ανακριτών μετά που αξιολογήθηκαν από τον Γενικό Εισαγγελέα. Πρωταρχικός ρόλος τους είναι η εκπαίδευση και των άλλων ανακριτών που υπενθυμίζω στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι νεαροί δικηγόροι χωρίς μεγάλη πείρα σε θέματα ανάκρισης. Ο αριθμός τους μετριέται στα δάκτυλα του ενός χεριού. Εν πάση περιπτώσει περί τούτου ας μην ανησυχούμε. Τα θεσμικά όργανα της Ευρώπης και του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι ενήμερα
-Πώς απαντάτε ότι οι έρευνες από ανακριτές της Αρχής καθυστερούν να συμπληρωθούν με αποτέλεσμα μέλη της Αστυνομίας να βρίσκονται υπό έρευνα για μήνες χωρίς να γνωρίζουν την τελική κατάληξη;
– Έχω την άποψη ότι τα όσα έχω αναφέρει πιο πάνω απαντούν στο συγκεκριμένο ερώτημα σας. Εξάλλου, το πρόβλημα με τις καθυστερήσεις στη διερεύνηση καταγγελιών, που όντως δημιουργούνται, βασικά θα απαμβλυνθούν, αν όχι θα εξαφανισθούν με το διορισμό μόνιμων ποινικών ανακριτών
-Εκτιμάτε ότι η νομοθεσία που διέπει την Αρχή χρειάζεται περαιτέρω τροποποίηση για ρύθμιση και άλλων ζητημάτων;
– Πάντα υπάρχει περιθώριο για βελτίωση. Ενδεικτικά επισημαίνω το πάγιο αίτημα της αρχής για τροποποίηση των πειθαρχικών κανονισμών της Αστυνομίας σε διάφορους τομείς:
(1) Για εκδίκαση των υποθέσεων που η ΑΑΔΙΠΑ εισηγείται πειθαρχική δίωξη, να συσταθεί ανεξάρτητο πειθαρχικό συμβούλιο, τα μέλη του οποίου να μην προέρχονται εξ’ ολοκλήρου από τις τάξεις της Αστυνομίας.
(2) Να ενημερώνεται έγκαιρα η Αρχή για την κατάληξη των πειθαρχικών υποθέσεων.
(3) Να παρέχεται στην Αρχή το δικαίωμα υποβολής εισήγησης για άσκηση έφεσης κατά των αποφάσεων του πειθαρχικού συμβουλίου.
-Διαπιστώνετε και αβάσιμα παράπονα κατά αστυνομικών;
– Βεβαίως. Μάλιστα, δεν θα ήμουν πιστεύω εκτός πραγματικότητας, αν έλεγα ότι η πλειοψηφία των καταγγελιών που υποβάλλονται στην Αρχή, απορρίπτονται νωρίς νωρίς, κατά το πρώτο στάδιο της αξιολόγησης, χωρίς καν να παρίσταται ανάγκη η Αρχή να εισέλθει στην ουσία τους.
Δραττόμενος όμως της ευκαιρίας που μου δίνετε με την ερώτηση σας, θα ήθελα για ακόμα μια φορά να διευκρινίσω το εξής, το οποίο η Αρχή έχει διευκρινίσει και στο παρελθόν αρκετές φορές. Οι καταγγελίες και τα παράπονα που υποβάλλονται στην Αρχή από τους πολίτες φιλτράρονται σχολαστικά προτού η Αρχή αποφασίσει κατά πόσο αυτά θα τύχουν διερεύνησης. Και εξηγούμαι: Ένας αριθμός παραπόνων, όχι ευκαταφρόνητος, είτε απορρίπτονται στο πρώτο στάδιο εξέτασης τους γιατί κρίνονται από την Αρχή ως εκπίπτοντα των αρμοδιοτήτων της, είτε γιατί κρίνονται ήσσονος σημασίας, οπόταν και παραπέμπονται στον Αρχηγό Αστυνομίας για να τους επιληφθεί ενδοϋπηρεσιακά, του Αρχηγού υποχρεούμενου να ενημερώσει την Αρχή για τις ενέργειες που έλαβε. Θέλω να καταστήσω σαφές ότι αυτή η διαδικασία δεν αποτελεί απλά πρακτική της Αρχής αλλά διαδικασία η οποία προνοείται από τον ίδιο το Νόμο, η οποία διαδικασία κατέστη εφικτή μετά από εισήγηση της Αρχής και σχετική τροποποίηση του Νόμου. Όσα εκ των παραπόνων δεν εμπίπτουν στην κατηγορία της ήσσονος σημασίας, περνούν στο επόμενο στάδιο φιλτραρίσματος, που είναι η διεξαγωγή προκαταρκτικής έρευνας. Στο στάδιο αυτό, η Αρχή, προτού αποφασίσει κατά πόσο θα διορίσει ή όχι ανακριτή, ζητά τις απόψεις της Αστυνομίας, στο πλαίσιο των οποίων ζητείται και η άποψη του μέλους της Αστυνομίας, εναντίον του οποίου η καταγγελία στρέφεται. Τότε και μόνο τότε, είναι που, υπό το φως του συνόλου του υλικού που βρίσκεται στον φάκελο, δηλαδή της καταγγελίας, των απόψεων της Αστυνομίας αλλά και της άποψης του καταγγελλόμενου μέλους της Αστυνομίας, η Αρχή αποφασίζει κατά πόσο ενδείκνυται ή όχι ο διορισμός ποινικού ανακριτή.
Τέλος, αναφορικά με τις καταγγελίες που αφορούν σε παράπονα για κακοποίηση ή παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων του πολίτη, η Αρχή, μη έχουσα, λόγω σχετικών εγκυκλίων του Γενικού Εισαγγελέα και οδηγιών Ευρωπαϊκών θεσμών, αλλά και αποφάσεων του ΕΔΑΔ, άλλη επιλογή, από τη διερεύνηση, προχωρεί στον διορισμό ποινικού ανακριτή, πάντα με την συγκατάθεση του Γενικού Εισαγγελέα, τον οποίο, καθηκόντως, η Αρχή ενημερώνει για την συγκεκριμένη πρόθεση της. Επομένως, όπως και εσείς βλέπετε, η απόφαση για διερεύνηση μιας καταγγελίας δεν λαμβάνεται από την Αρχή αβασάνιστα, ως αρέσκονται μερικοί, προφανώς ελλείψει επιχειρημάτων, να κατηγορούν την Αρχή. Η Αρχή δεν προχωρεί σε διορισμό ποινικού ανακριτή «με ψύλλου πήδημα» ούτε και λειτουργεί στη βάση ψιθύρων και ανώνυμων καταγγελιών.
-Γιατί δεν διώκονται τα άτομα που διαπιστώνεται ότι καταχρώνται τη διαδικασία αυτή για να υποβάλουν κακόβουλο παράπονο ή για ν’ ασκήσουν πίεση στην Αστυνομία όσον αφορά την υπόθεση που εξετάζεται εναντίον τους;
– Εύλογο το ερώτημα σας. Πρέπει να πω ότι το θέμα που θίγετε με την ερώτηση σας έχει αποτελέσει και μέχρι την επίλυση του θα αποτελεί πιστεύω ένα από τα θέματα που ως Αρχή μας απασχολεί οσάκις συζητούμε βασικά με συνδικαλιστικά όργανα της Αστυνομίας. Πάντοτε ως Αρχή είχαμε την άποψη ότι το κενό αυτό του Νόμου, γιατί για κενό πρόκειται, θα πρέπει να πληρωθεί με σχετική τροποποίηση. Την άποψη μας την έχουμε εκφράσει και στα συνδικαλιστικά σώματα της Αστυνομίας, με τα οποία διατηρούμε αγαστή συνεργασία μέσα στο πλαίσιο της κοινής προσπάθειας μας να γίνουμε όλοι καλύτεροι. Είναι με ικανοποίηση μας που είδαμε πρόσφατα τα επίσημα συνδικαλιστικά όργανα της Αστυνομίας να κάνουν αναφορά στη θετική για αυτό το θέμα άποψη και θέση της Αρχής. Οι κάποιες επιφυλάξεις που κατά καιρούς είχαμε εκφράσει και σήμερα με την προτεινόμενη τροποποίηση του νόμου έχουν διασκεδαστεί, στόχευαν στον αποκλεισμό του ενδεχομένου καταστρατήγησης του δικαιώματος του πολίτη να προσφεύγει στην Αρχή καθώς και στη σύμπλευση της λειτουργίας της Αρχής με τη νομολογία του ΕΔΑΔ. Όπως έχω αναφέρει είναι με ικανοποίηση που είδαμε το λεκτικό της προτιθέμενης τροποποίησης.
Πηγή: Philenews
