Ο Ερωτοκρίτου ψυχογραφεί τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν
«Θεωρώ ότι η ψυχολογία ως επιστήμη πρέπει να βγει από τα θεραπευτήρια και τα εργαστήρια και να δοθεί στον λαό για το κοινό καλό, γιατί χωρίς υπερβολές, επιστήμη είναι η γνώση που κατεβαίνει στον κόσμο» ανέφερε στον «Φ» ο πολύπειρος και πάντα μάχιμος κλινικός ψυχολόγος- ψυχοθεραπευτής και επίτιμος καθηγητής ψυχοθεραπείας (GB) δρ Άθως Ερωτοκρίτου, που έχει πίσω του πολύχρονη και δημιουργική θεραπευτική προσφορά στον τόπο και συνεχίζει να εργάζεται και να γράφει ακατάπαυστα.
Η συνομιλία μας έγινε στο γραφείο του στη Λευκωσία με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του βιβλίου του «Η πολύμορφη ψυχοπαθολογία του Ταγίπ Ερντογάν και ο «ερντογανισμός» – ένα ψυχογράφημα, η ιστορία και μια πραγματικότητα» (εκδόσεις Ηλία Επιφανίου), το οποίο παρουσίασε τους προηγούμενους μήνες σε εκδηλώσεις τόσο στην Κύπρο, όσο και στην Ελλάδα. Είναι το 43ο βιβλίο του, που όπως μας είπε, αποτέλεσε γι’ αυτόν «ένα επίπονο έργο με αντικειμενικές δυσκολίες στη συγγραφή του, γιατί είναι μια πρωτοποριακή έρευνα λόγω της ιδιαιτερότητας του θέματος και των απειλών που υπάρχουν για την Κύπρο και τον ελληνισμό». Πρόσθεσε ότι «ο Ερντογάν αποτελεί το κυριότερο αντικείμενο της έρευνας μου, εξαιτίας της πολύμορφης παθογένειας της προσωπικότητας του και των συμπτωμάτων μιας παθογενούς κουλτούρας της Τουρκίας».
Σύμφωνα με τον καθηγητή Διεθνών Σχέσεων και Ασφάλειας Μάριο Ευρυβιάδη που μίλησε σε μια από τις παρουσιάσεις του βιβλίου, «είναι το πρώτο βιβλίο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που περιγράφει αποκλειστικά έναν δικτάτορα». Το βιβλίο παρουσιάστηκε από τον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός» που είναι η πρώτη Ακαδημία Γραμμάτων και Τεχνών της Ελλάδας με έτος ίδρυσης το 1865, ενώ ο συγγραφέας ψηφίστηκε τιμητικά «Μέλος αυτού Τακτικόν». Το βιβλίο προλογίζεται από τον πρόεδρο του «Παρνασσού» δρα Βασίλειο Κωνσταντινόπουλο, καθηγητή Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Η νοσηρή προσωπικότητα και ο ναρκισσισμός
-Γιατί έγραψες αυτό το ψυχογράφημα του Ταγίπ Ερντογάν; Πώς προέκυψε το συγκεκριμένο βιβλίο;
-Ως ψυχολόγος και πολιτικοποιημένο πρόσωπο, με ενδιαφέρουν οι ηγέτες και ιδιαίτερα αυτοί που έχουν αυταρχική προσωπικότητα. Τον Ερντογάν τον παρακολουθώ από το 1994 και διατηρώ γι’ αυτόν τεράστιο αρχείο, από την εποχή που ήταν δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης. Με είχε βάλει από την αρχή σε… μεγάλη υποψία, λόγω της συμπεριφοράς του κι ιδιαίτερα το 1999 όταν φυλακίστηκε για 9 μήνες από την τότε τουρκική κυβέρνηση, λόγω του εμπρηστικού εθνικιστικού του λόγου. Είμαι κλινικός ψυχολόγος ψυχοθεραπευτής, ασχολούμαι κατ’ εξοχήν με την προσωπικότητα και τις συμπεριφορές των ανθρώπων, ατομικές και συλλογικές, οπότε ήταν θα έλεγα… αναπόφευκτο. Και δεδομένου ότι η Κύπρος ήταν και είναι υπό κατοχή των βάρβαρων Τούρκων εισβολέων, δεν μπορούσε να μη με απασχολήσει η ζωή του συγκεκριμένου ηγέτη τους, όπως με είχε απασχολήσει η ζωή προηγούμενων ηγετών τους, που είχαν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, ανάλογη νοοτροπία.
-Ποια θα καθόριζες ως κύρια χαρακτηριστικά του Τούρκου Προέδρου και του όρου «ερντογανισμός»;
-Ο ερντογανισμός ως επιστημονικός όρος, είναι το σύμπτωμα μιας πολύμορφης ψυχοπαθολογίας που αποτελεί εκδήλωση μιας νοσηρής προσωπικότητας. Ο πρόεδρος λοιπόν της Τουρκίας είναι πρωταρχικά ένας παθολογικός νάρκισσος και ο ναρκισσισμός είναι η πηγή του φανατισμού και του φασισμού. Όπως γράφω και στο βιβλίο μου, ο Ερντογάν είναι διαταραγμένη προσωπικότητα που έχει εμμονικές προκαταλήψεις, έχει μεγαλοϊδεατισμό και μεγαλοϊδεατισμό. Ο χαρακτήρας του είναι συνδεδεμένος με το άγχος του ευνουχισμού, που δεν θέλει κανένα άνθρωπο κοντά του, φοβάται ότι κινδυνεύει από όλους. Εγκλωβίζεται λοιπόν στη ναρκισσιστική απόρριψη των άλλων, υποβαθμίζει τις γυναίκες, έχει αντιληπτική διαστρέβλωση και έχει μια μεσσιανική αντίληψη για τον εαυτό του και για τη θρησκεία του. Και σαν πρωτόγονος αρχηγός, λειτουργεί μόνο μέσα από ένα αυταρχικό μονόλογο. Ποτέ δεν παραδέχεται τα λάθη του κι αυτό είναι χαρακτηριστικό ενός αυταρχικού ηγέτη με ψυχοπαθολογικές συμπεριφορές, θέτοντας σε κίνδυνο και τους γειτονικούς λαούς και την παγκόσμια ειρήνη. Να αναφέρω ότι ο ναρκισσισμός αποτελεί μέρος της «σκοτεινής τετράδας» της προσωπικότητας, που περιλαμβάνει επίσης τον μακιαβελισμό, τη ψυχοπάθεια και τον σαδισμό. Αντιλαμβάνεστε ότι το θέμα αφορά όχι μόνο την Κύπρο και την Ελλάδα, αλλά την παγκοσμιότητα και η πρόταση μου είναι ότι όλοι οι ηγέτες πρέπει να ελέγχονται ιατρικά, ψυχολογικά και ψυχιατρικά, πριν αναλάβουν εξουσία, κατά τη διάρκεια της εξουσίας και μετά το τέλος της.Αντί γυναικολόγος, «μαιευτήρας της ψυχής»…
-Ο πρόεδρος του Παγκύπριου Συλλόγου Ψυχολόγων δρ Κυριάκος Πλατρίτης σε χαιρετισμό του στην παρουσίαση του βιβλίου για τον Ερντογάν στο μέγαρο του «Παρνασσού» στην Αθήνα στις 3 Οκτωβρίου 2023, ανέφερε ότι είσαι «γιος μαίας εγνωσμένης φήμης στην πόλη της Λεμεσού στα μέσα του προηγούμενου αιώνα» και ότι «ο μικρός τότε Άθως, έζησε δίπλα στην ποδιά της μάνας του το θαύμα της ζωής. Ψυχανεμίζομαι – είπε ο κ. Πλατρίτης – πως μέχρι στη μάνα-μαία θα πρέπει να φτάνει η ρίζα της αμείωτης ανάγκης του εκλεκτού μου συνάδελφου Άθου Ερωτοκρίτου να αφιερώσει τη ζωή του σε μια ατέλειωτη προσφορά προς τον συνάνθρωπο. Και της ασυμβίβαστης θέλησης του να εξελιχθεί σε έναν από τους πιο καρπερούς συγγραφικούς γεννήτορες του ελληνισμού, στους κλάδους της ψυχολογίας και της ψυχοθεραπείας». Πώς σχολιάζεις την αναφορά αυτή του κ. Πλατρίτη;
-Αρχικά να ευχαριστήσω τον αγαπητό μου συνάδελφο και φίλο Κυριάκο για τις παρατηρήσεις του και να πω ότι καθώς μεγάλωνα στη Λεμεσό, στην περιοχή της Τζαμούδας, δεκαετίες πριν την τουρκική εισβολή, υπήρχαν ακόμα οι γειτονιές, ήμασταν ο ένας γείτονας κοντά στον άλλο… Οι γονείς μου ήταν πολύ καλοί και φιλόξενοι άνθρωποι και η μητέρα μου, η Δέσποινα Βασιλειάδου Ερωτοκρίτου, ήταν διπλωματούχος μαία με τον αριθμό 20 (!) στην Κύπρο. Πέθανε το 2005 στα 95-96 της χρόνια. Ο πατέρας μου ήταν ο Χριστάκης Ερωτοκρίτου και έχω δύο μικρότερες αδελφές.
Η μητέρα μου ξεγέννησε χιλιάδες μωρά με φυσιολογικό τοκετό και χωρίς θανάτους, εργαζόμενη ως κυβερνητική μαία και αργότερα ιδιώτευσε και έτσι το μισό σπίτι μας λειτουργούσε ως μαιευτική κλινική. Να πω ότι επί αγγλοκρατίας και διαρκούντος του αγώνα της ΕΟΚΑ, λόγω της ιδιότητας της ως μαία, είχε άδεια να κυκλοφορεί και την αξιοποιούσε μεταφέροντας ρούχα και τροφή στους αντάρτες της οργάνωσης. Στο σπίτι μας λοιπόν μάθαμε από νωρίς στη ζωή μας τι σημαίνει προσφορά και βοήθεια στον άνθρωπο, μάθαμε την αλληλεγγύη, το συλλογικό και όχι το ατομικό συμφέρον, τη φιλοξενία, τη συμπαράσταση, τη συμπόνια – μάθαμε τι σημαίνει αν θέλεις, σοσιαλισμός στην πράξη! Όταν γινόταν μια γέννα, η μητέρα μου ήταν με τη λεχώνα, ο πατέρας μου με τον σύζυγο ή άλλους και εγώ με τα παιδιά… και πολλές φορές στη διάρκεια της γέννας, είχα κληθεί να κάνω αέρα, να φέρω νερό… ήταν οικογενειακή υπόθεση μια γέννα.
Οι γονείς μου λοιπόν, ήθελαν να σπουδάσω γυναικολόγος-μαιευτήρας, αλλά εγώ δεν ήθελα, γιατί έβλεπα ότι οι συνθήκες της δουλειάς ήταν ιδιαίτερα δύσκολες… Όμως τελικά η επιθυμία τους δεν πήγε χαμένη, γιατί όταν πήγα μετά να σπουδάσω, αρχίζοντας από την ιατρική, επέλεξα τη ψυχολογία γιατί μου άρεσε η επικοινωνία με τον άνθρωπο, η συζήτηση σε βάθος… κι έτσι δεν έγινα γυναικολόγος, ευτύχησα όμως να γίνω «μαιευτήρας της ψυχής», έτσι όπως όρισε αυτή τη διαδικασία και ο Σωκράτης, χρησιμοποιώντας τη «μαιευτική μέθοδο» για να εκμαιεύει λόγια, καθώς οι συνομιλητές του ήταν ξαπλωμένοι στο ντιβάνι και απαντούσαν στις ερωτήσεις του. Και να σημειώσω εδώ, ότι η μεγάλη μου έκπληξη ήταν όταν έμαθα ότι και η μητέρα του Σωκράτη ήταν μαία!
Η αξιοπρέπεια στη ζωή και στο θάνατο
-Επικαλούμαι για άλλη μια φορά τον ψυχολόγο Κυριάκο Πλατρίτη, ο οποίος στον χαιρετισμό του στην παρουσίαση του βιβλίου σου, αναφέρθηκε στην προσφορά σου στους καρκινοπαθείς. Είπε ότι «ο Άθως Ερωτοκρίτου εμπνεύστηκε, οργάνωσε και επόπτευσε για δεκαετίες τη ψυχολογική φροντίδα πολλών πασχόντων που δαρμένοι από τη μοίρα τους χαροπάλεψαν με τον καρκίνο, βρέθηκε πλάι στην κλίνη πολλών καρκινοπαθών σε καταληκτικό στάδιο και μαζί τους πορεύτηκε κάτω από τον βαρύ ίσκιο του θανάτου, ώσπου αυτοί να ακουμπήσουν ήσυχοι και γαληνεμένοι την τελευταία τους θωριά στο πρόσωπο του Άθου, που γλυκά τους χαμογελούσε για στερνή φορά». Ο θάνατος λοιπόν, είναι συνεχώς… παρών στη δουλειά σου…
-Ασχολήθηκα με τη ψυχοκοινωνική στήριξη των καρκινοπαθών στην Κύπρο, ιδρύοντας τις πρώτες ομάδες τη δεκαετία 1980. Μια από τις δραστηριότητες μου είναι να οργανώνω ομάδες ειδικών – ψυχολόγων, ψυχιάτρων, γιατρών, κοινωνικών λειτουργών, θεραπευτών και άλλων – που ασχολούνται με τον θάνατο. Όταν έκανα τη διατριβή μου στη δραματοθεραπεία, επέλεξα να παρουσιάσω δραματοθεραπευτικά και μια θεραπευτική μέθοδο που αφορά κυρίως ανθρώπους που εργάζονται με ασθενείς τελικού σταδίου ή ανθρώπους που έζησαν χάρη στα όργανα άλλων ανθρώπων, για διδύμους ή τριδύμους που ζει ο ένας και πεθαίνει ο άλλος. Αυτό δημιουργεί προβλήματα ενοχών, ανασφαλειών και φόβων. Έκανα ένα δραματοθεραπευτικό εργαστήρι των 10-15 ωρών που το ονόμασα «Ο Θησέας και ο Μινώταυρος», με στόχο το ξεπέρασμα αυτών των προβλημάτων. Ο θάνατος λοιπόν είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο και είναι σχετικό το βιβλίο μου που θα κυκλοφορήσει πολύ σύντομα από τον εκδοτικό οίκο Ηλία Επιφανίου, με τίτλο «Η ευθανασία και το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και την αξιοπρέπεια στη ζωή και στο θάνατο – ένα διαχρονικό πρόβλημα».
Για μένα η ζωή και ο θάνατος είναι δύο έννοιες, δύο όροι και μια πραγματικότητα της ζωής. Ο Φρόυντ, πατέρας της ψυχανάλυσης, είχε πει ότι ο θάνατος είναι ο τελικός σκοπός της ζωής και η ψυχίατρος Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος είπε ότι ο θάνατος ήταν μαζί μας από πάντα και θα μείνει μαζί μας για πάντα. Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ασχολήθηκαν με τον θάνατο και οι σύγχρονοι στοχαστές εξέφρασαν την πεποίθηση ότι το να φιλοσοφεί κάποιος, δεν σημαίνει τίποτε άλλο από το να μελετά το πρόβλημα του θανάτου που πολλοί άνθρωποι τον αρνούνται και τον αγνοούν. Εργαζόμενος με τον θάνατο, έμαθα για τη ζωή, όπως μαθαίνεις για το φως μέσα από το σκοτάδι. Το σημαντικό δεν είναι να ξεπεράσω τον φόβο του θανάτου, αλλά να συμφιλιωθώ με τον θάνατο που σημαίνει ότι συμφιλιώνομαι στην πραγματικότητα με τη Ζωή…
Διεύρυνση της συνείδησης και αυτογνωσία
-Ποιες είναι οι βασικές αξίες, που ως επιστήμονας και πολιτικοποιημένο άτομο κρίνεις ότι πρέπει να διέπουν την κοινωνία μας;
-Θεωρώ απαραίτητο πρώτα να αποκτήσουμε οικολογική συνείδηση, να μη καταστρέφουμε τη φύση, να μην εξαρτόμαστε από την οθόνη του κινητού ή του υπολογιστή και να μην περιορίζουμε τη συνείδηση μας. Θέλω διεύρυνση της συνείδησης κι αυτό είναι το λειτούργημα και η αποστολή μου κι εύχομαι στον καθένα να διευρύνει τη συνείδηση του μέσα από την αυτογνωσία, τον εξανθρωπισμό και την εσωτερική ενδυνάμωση της ταυτότητας. Πρέπει ως Έλληνες της Κύπρου να προσέξουμε τρία πράγματα για να επιβιώσουμε στις ξένες επιβουλές και επιδράσεις: να κρατήσουμε αλώβητη την προσωπική μας ταυτότητα που είναι οι μνήμες μας, η γλώσσα και η ιστορία μας, την κρατική μας οντότητα και την εθνική μας συνείδηση. Εργάζομαι πάρα πολλά χρόνια. Στη δική μας δουλειά δεν υπάρχει αφυπηρέτηση και σύνταξη, όσων χρόνων και να είσαι. Η δική μας εργασία στηρίζεται στη γνώση και την επίγνωση κι όσο εργάζεται το μυαλό κι όσο καλλιεργείται η ψυχή, δεν… τελειώνουν τα θέματα. Όσο μεγαλώνεις, αποκτάς περισσότερη συνειδητότητα και σοφία, η αντίληψη σου διευρύνεται, παρόλο που μπορεί να μειώνονται οι ταχύτητες σου…
-Πώς βλέπεις γενικότερα τη ψυχική υγεία στην Κύπρο;
-Αυτή φαίνεται από τις καθημερινές μας συμπεριφορές. Πριν λίγα χρόνια επικρατούσε το άγχος και η κατανάλωση αγχωτικών ήταν πολύ μεγάλη. Τώρα έχουμε την κατάθλιψη μαζί με άγχος σε ένα κόσμο γρήγορα εναλλασσόμενο, που δεν μας επιτρέπει να προσαρμοστούμε. Ο άνθρωπος πλέον δεν είναι κύριος του εαυτού του, έχει γίνει υπόδουλος της ψηφιακής τεχνολογίας και έχει ξεφύγει από την ανθρώπινη σχέση και την αυτογνωσία. Είναι γεμάτος πληροφόρηση – ένας 15χρονος ξέρει περισσότερα από ένα καθηγητή πανεπιστημίου – αλλά δεν έχει γνώση και κυρίως αυτεπίγνωση. Ναι, είναι σημαντική η πληροφόρηση και η γνώση, αλλά στο βάθρο είναι η αυτογνωσία. Και με αυτό που λέω, δεν αρνούμαι βέβαια την τεχνολογία, αλλά την κακή χρήση της.
Πηγή: Philenews
