Κόντρα στη σχολική βία και την παραβατικότητα – Αποκαλύπτουμε το πλάνο της Κυβέρνησης
Η βία και η παραβατικότητα αποτελούν φαινόμενα ευρύτερα συστημικά, που απασχολούν τις κοινωνίες των χωρών σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Η σχολική βία και η νεανική παραβατικότητα, από τις σημαντικότερες παραμέτρους του ευρύτερου αυτού κοινωνικού προβλήματος, παρουσιάζουν δυστυχώς αυξανόμενα ποσοστά τόσο διεθνώς όσο και στην Κύπρο. Έχοντας αυτά υπόψη και στη βάση του Προγράμματος Διακυβέρνησης, το Υπουργικό Συμβούλιο υιοθέτησε πριν λίγες μέρες σειρά εισηγήσεων του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ), σε μια προσπάθεια πάταξης ή τουλάχιστον μείωσης της έντασης του θλιβερού αυτού φαινομένου.
Σύμφωνα και με την ίδια την Υπουργό Παιδείας Αθηνά Μιχαηλίδου, οι προσπάθειες αντιμετώπισης και πρόληψης του πολυδιάστατου φαινομένου της βίας/παραβατικότητας στο σχολείο πρέπει να στοχεύουν σε διάφορα επίπεδα και να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος μιας ευρύτερης εθνικής πολιτικής.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, 50% περίπου των μαθητών γυμνασιακού και λυκειακού κύκλου παγκοσμίως έχουν υποστεί βία από συμμαθητές τους. Πολύ μεγαλύτερο είναι το ποσοστό των μαθητών που έχουν γίνει μάρτυρες φαινομένων βίας και παραβατικότητας. Η βία/παραβατικότητα στα σχολεία μπορεί να λάβει μορφή σωματικής βίας, ψυχολογικής βίας, σεξουαλικής βίας και εκφοβισμού, περιλαμβανομένου και του διαδικτυακού εκφοβισμού. Τα φαινόμενα βίας εμφανίζονται συχνότερα μεταξύ μαθητών, αλλά κάποιες φορές μπορεί να εμφανιστούν και μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών.
Πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στη σχολική βία. Οι κυριότεροι από αυτούς είναι η λανθασμένη ανατροφή των παιδιών μέσα στην οικογένεια, η έλλειψη επαρκούς κατάρτισης των εκπαιδευτικών, οι ακραίες θρησκευτικές πεποιθήσεις, η βία μέσα στην οικογένεια, οι κακές συνθήκες διαβίωσης, η κοινωνική ανισότητα, η σιωπή γύρω από τη βία στην κοινότητα, το μη ικανοποιητικό νομικό πλαίσιο, καθώς και η υπερβολική έκθεση στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και, ιδιαίτερα, στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.
Τα παιδιά που επηρεάζονται από τη βία μπορεί να υποφέρουν σωματικά, πνευματικά και ψυχικά. Η βία/παραβατικότητα μπορεί να προκαλέσει κάθετη πτώση στην ακαδημαϊκή τους επίδοση, έντονη ψυχολογική επιβάρυνση, κατάθλιψη, άγχος, μετατραυματικό στρες, αυτοαπομόνωση, ακόμα και τάσεις αυτοκτονίας.
Τα μέτρα και οι δράσεις που υιοθέτησε το Υπουργικό Συμβούλιο για πάταξη της βίας και παραβατικότητας στα σχολεία, κατόπιν σχετικής πρότασης που κατέθεσε η Υπουργός Παιδείας Αθηνά Μιχαηλίδου, στοχεύουν στη μετακίνηση από παραδοσιακές προσεγγίσεις διαχείρισης της συμπεριφοράς σε σύγχρονα παιδαγωγικά μοντέλα, στο επίκεντρο των οποίων βρίσκεται ο παιδαγωγικός κυρίως ρόλος του σχολείου, οι σχέσεις μεταξύ μαθητών, μαθητριών, εκπαιδευτικών και γονέων, καθώς και το αίσθημα ασφάλειας που πρέπει να επικρατεί στους σχολικούς χώρους. Ουσιαστικά, με την πρόταση του ΥΠΑΝ, υιοθετείται ολιστική/συστημική προσέγγιση στην πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου, η οποία απευθύνεται σε μαθητές/μαθήτριες, εκπαιδευτικούς, γονείς/κηδεμόνες, στη σχολική και στην ευρύτερη κοινότητα.
Τα μέτρα και οι δράσεις που έχουν υιοθετηθεί
Ο «Φ», αποκαλύπτει σήμερα το σύνολο των μέτρων και των δράσεων που έχουν υιοθετηθεί και προωθούνται προς υλοποίηση, με βάση τη σχετική πρόταση του ΥΠΑΝ. Συγκεκριμένα, με την Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου υιοθετούνται τα πιο κάτω:
• Ένταξη καθορισμένων μέτρων πρόληψης της βίας και της παραβατικότητας στην αξιολόγηση της κάθε σχολικής μονάδας, μέσω του Σχεδίου Βελτίωσης της Σχολικής Μονάδας, όπως αυτό θεσμοθετήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο πριν από μερικές βδομάδες. Με αυτό τον τρόπο, το κάθε σχολείο θα εντάξει στο σχέδιο δράσης του συγκεκριμένα μέτρα τα οποία θα αξιολογεί και θα παρακολουθεί συστηματικά, με τη συνεργασία της οικείας Διεύθυνσης και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
• Ενεργοποίηση των επιτροπών βίας και παραβατικότητας σε κάθε σχολείο, με επιμόρφωση των μελών τους και επεξήγηση του ρόλου τους σε θέματα αντιμετώπισης κρίσεων στο σχολείο.
• Απλοποίηση της διαδικασίας διαχείρισης κρίσεων από την Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας και την Ομάδα Άμεσης Παρέμβασης του ΥΠΑΝ.
• Θεσμοθέτηση και έλεγχος της εφαρμογής της αντιρατσιστικής πολιτικής του ΥΠΑΝ σε όλα τα σχολεία, με συμπερίληψη της πολιτικής στο Ενιαίο Σχέδιο Βελτίωσης της Σχολικής Μονάδας.
• Υλοποίηση συγκεκριμένων προγραμμάτων ενδυνάμωσης και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σε θέματα βίας και παραβατικότητας.
• Υλοποίηση προγραμμάτων ανάπτυξης κουλτούρας αποδοχής της διαφορετικότητας μέσα από δράσεις που να προάγουν τη συναισθηματική δέσμευση μαθητών και εκπαιδευτικών με το σχολικό περιβάλλον.
• Εφαρμογή μηχανισμών διασφάλισης της ηλεκτρονικής καταχώρισης των περιστατικών σχολικού εκφοβισμού από κάθε σχολείο, μέσω του Συστήματος Εκπαιδευτικού Προγραμματισμού του ΥΠΑΝ.
• Δημιουργία ηλεκτρονικού περιβάλλοντος καταχώρισης περιστατικών βίας και παραβατικότητας.
• Σχεδιασμός και υλοποίηση εναλλακτικών προγραμμάτων μάθησης για παιδιά με σοβαρή παραβατική συμπεριφορά. Η Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας θα εφαρμόσει πιλοτικό πρόγραμμα από την τρέχουσα σχολική χρονιά, το οποίο, μετά την αξιολόγησή του θα διευρυνθεί.
• Διενέργεια διαγωνισμών εντός των σχολικών μονάδων, με εστίαση στην αναγνώριση των φαινομένων βίας και παραβατικότητας και πραγματοποίηση συναφών δράσεων από τις ίδιες τις σχολικές μονάδες για την πρόληψη και αντιμετώπιση των φαινομένων αυτών.
• Περαιτέρω ενίσχυση του ρόλου του Υπευθύνου Τμήματος ως πυρήνα πρόληψης της ενδοσχολικής βίας και παραβατικότητας, μέσω επιμόρφωσης.
• Αξιοποίηση των συνδέσμων γονέων και κηδεμόνων των σχολείων, μέσω επιμόρφωσής τους, ώστε να ενδυναμωθεί η σχέση σχολείου – οικογένειας.
• Επιμόρφωση γονέων σε θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας στην οικογένεια – Συνεργασία με την Παγκύπρια Σχολή Γονέων και άλλους φορείς.
• Χαρτογράφηση/αξιολόγηση/αξιοποίηση προγραμμάτων που προσφέρονται από διάφορους εξωτερικούς φορείς και οργανισμούς και άπτονται θεμάτων σχετικών με την πρόληψη και διαχείριση της βίας στο σχολείο.
• Εφαρμογή πιλοτικών προγραμμάτων πρόληψης στην Προσχολική Εκπαίδευση, σε αριθμό νηπιαγωγείων, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κύπρου.
• Ενίσχυση του Προγράμματος της Σχολικής Διαμεσολάβησης, μέσω σχετικής επιμόρφωσης εκπαιδευτικών και μαθητών/μαθητριών.
• Ένταξη και ανάδειξη εννοιών και ενοτήτων Αγωγής του Πολίτη, Ειρηνικής Επίλυσης Διαφορών και Διαλόγου, στο Αναλυτικό Πρόγραμμα όλων βαθμίδων, διαθεματικά.
• Επέκταση του πιλοτικού προγράμματος εγκατάστασης καμερών και φύλαξης στα σχολεία, μετά την αξιολόγηση της πιλοτικής εφαρμογής τους από φέτος και σε συνεργασία με την Επίτροπο Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και τις Σχολικές Εφορείες.
• Επιμόρφωση σχολικών φρουρών σε θέματα των καθηκόντων τους.
Αθηνά Μιχαηλίδου:
Στήριξη της διευθυντικής ομάδας και των εκπαιδευτικών
Σε δηλώσεις της στον «Φ», η Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας Αθηνά Μιχαηλίδου επεσήμανε ότι τα μέτρα που έχουν θεσμοθετηθεί μέσω της σχετικής απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου περιορίζονται στον ρόλο του σχολείου. «Όλοι γνωρίζουμε όμως», συνέχισε, «ότι το φαινόμενο της βίας και της παραβατικότητας δεν αφορά μόνο το σχολείο, αφορά και την οικογένεια και την κοινωνία ευρύτερα. Παρόλα αυτά, αναγνωρίζοντας τον πολύ σημαντικό παιδαγωγικό ρόλο του σχολείου και στηριζόμενοι κυρίως σε ερευνητικά αποτελέσματα, προχωρούμε στην υλοποίηση και στη θεσμοθέτηση πολύ συγκεκριμένων μέτρων. Τα μέτρα αυτά αφορούν τη στήριξη του σχολείου, την παιδαγωγική δηλαδή ενδυνάμωση της διευθυντικής ομάδας και των εκπαιδευτικών του, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν και να καταγράφουν φαινόμενα βίας και παραβατικότητας».
Σύμφωνα με την Υπουργό «με την εν λόγω απόφαση, ανάμεσα σε άλλα, θεσμοθετείται και παρακολουθείται η εφαρμογή της αντιρατσιστικής πολιτικής σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, απλοποιούνται οι διαδικασίες διαχείρισης κρίσεων στα σχολεία και προωθούνται εναλλακτικά προγράμματα μάθησης για παιδιά με έντονη παραβατική συμπεριφορά, έτσι ώστε να δώσουμε ευκαιρία να στηριχθούν και τα συγκεκριμένα παιδιά, αλλά να έχουν και το δικαίωμα της ομαλής φοίτησης όλα τα υπόλοιπα. Παράλληλα, αξιοποιούνται οι γονείς και προωθούνται νέα προγράμματα επιμόρφωσης γονέων και εκπαιδευτικών σε θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης της βίας». Στο σημείο αυτό, η Αθηνά Μιχαηλίδου επεσήμανε με έμφαση κάτι πολύ σημαντικό, που καταδεικνύουν και οι έρευνες, ότι δηλαδή με ευαισθητοποιημένους και καλά ενημερωμένους εκπαιδευτικούς και γονείς, τα ποσοστά βίας και παραβατικότητας είναι χαμηλότερα.
«Δίνοντας για πρώτη φορά έμφαση στο ίδιο το σχολείο και στη σύζευξη της έρευνας με την πράξη και την πολιτική απόφαση», συνέχισε η Υπουργός, «στόχος μας είναι τόσο να αναδείξουμε τον ρόλο του σχολείου όσο και να έχουμε άμεσα αποτελέσματα. Όλες οι δράσεις μας θα αξιολογούνται κάθε τέλος της χρονιάς για να μπορούμε να παρακολουθούμε την πορεία της προσπάθειας αυτής και να παρεμβαίνουμε αποτελεσματικά. Τώρα πια στηρίζουμε εμπράκτως το σχολείο, έτσι ώστε να μπορεί να εφαρμόζει τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης αλλά και να εντοπίζει εγκαίρως τα περιστατικά βίας και παραβατικότητας και στη συνέχεια να προβαίνει σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για αποτελεσματική αντιμετώπισή τους».
«Θεωρώ σημαντικό να αναφέρω πως, κατά την πρόσφατη συνάντηση που είχα με τον Υπουργό Παιδείας της Ελληνικής Δημοκρατίας Κυριάκο Πιερρακάκη, στο πλαίσιο της επίσκεψης του Προέδρου της Δημοκρατίας στην Αθήνα, ένα από τα θέματα που συζητήσαμε ήταν και η ανταλλαγή εμπειρογνωμοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών για αντιμετώπιση της βίας, του εκφοβισμού και της παραβατικότητας στα σχολεία, καθώς και η από κοινού αξιοποίηση των ήδη θεσμοθετημένων μέτρων. Είμαι πεπεισμένη ότι η συνεργασία αυτή, θα δώσει περαιτέρω ώθηση στην προσπάθεια μας και θα ενισχύσει σε σημαντικό βαθμό την αποτελεσματικότητα των δράσεων μας», κατέληξε η Υπουργός.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠ. ΕΚΠ. ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ
Καθοριστικής σημασίας για αντιμετώπιση του φαινομένου της βίας και παραβατικότητας, συστημικά και «εν τη γενέσει του», καθώς και για ουσιαστική βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης, θεωρείται η ένταξη δράσεων πρόληψης και αντιμετώπισης στο Αναλυτικό Πρόγραμμα όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης. Σημαντικό θεωρείται το γεγονός ότι ο συντονισμός της προσπάθειας αυτής θα γίνει από την Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, την Υπηρεσία Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής και το Παρατηρητήριο για τη Βία στα Σχολεία, τρεις υπηρεσίες/φορείς που έχουν την πιο βαθιά εμπλοκή στο θέμα και, συνεπώς, την πιο αντικειμενική/σωστή εκτίμηση για το μέγεθος του προβλήματος. Ενδεικτικά, δύο προγράμματα που θα ενταχθούν στο Αναλυτικό Πρόγραμμα και αναμένεται να συμβάλουν προς την πιο πάνω κατεύθυνση είναι και τα εξής:
• Πρόγραμμα «Δάφνη ΙΙΙ, δραστηριότητες στην τάξη για την πρόληψη και αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού». Το πρόγραμμα είναι εύχρηστο και εύκολα κατανοητό, θα διαρκεί μια σχολική χρονιά και θα απευθύνεται στις τρεις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου. Για τις μικρότερες τάξεις και την προδημοτική μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα σχετικά παραμύθια που περιλαμβάνουν και δραστηριότητες στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος, καθώς και του προγράμματος ενσυναίσθησης και ευγνωμοσύνης.
• Πρόγραμμα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών Μέσης Εκπαίδευσης στη μέθοδο «Shared Concerned – Κοινή Έγνοια», που αποτελεί παρέμβαση για αντιμετώπιση προβλημάτων σχολικής βίας και ερευνητικό εργαλείο για άμεση διαχείριση συγκρούσεων.
ΒΙΩΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΕΙΣ
Ως μια μέθοδος επιμόρφωσης και ευαισθητοποίησης, τα βιωματικά εργαστήρια έχουν στόχο να βοηθήσουν τους μαθητές και τις μαθήτριες να αναπτύξουν δεξιότητες αντιμετώπισης και επικοινωνίας, ώστε να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις δυσκολίες τους. Τα εργαστήρια πραγματοποιούνται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο για ομάδες και δίνεται η δυνατότητα στους συμμετέχοντες να επεξεργαστούν προσωπικά τους βιώματα και να δοκιμάσουν λύσεις ώστε να μπορούν στο μέλλον να τις εφαρμόσουν. Τα βιωματικά εργαστήρια εφαρμόζονται από την Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας και αφορούν θέματα όπως η φιλία, η διαφορετικότητα, η διαχείριση θυμού, η διαχείριση συγκρούσεων, η επίδραση του διαδικτύου, η ανάπτυξη της ψυχικής ανθεκτικότητας, η αναγνώριση και διαχείριση συναισθημάτων και η ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησης. Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται το Πρόγραμμα ο «Κύκλος της Υποστήριξης», το Πρόγραμμα «Συζητήσεις Εφήβων» καθώς και το προληπτικό πρόγραμμα «Ευτυχισμένες τάξεις», που προωθείται από την Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας στο πλαίσιο της θετικής εκπαίδευσης και της προώθησης της ψυχικής υγείας όλων των μαθητών.
Επιπρόσθετα, ήδη επιμορφώνονται από την Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας εκπαιδευτικοί από όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης σε διάφορα θέματα όπως η διαχείριση περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, ο εκφοβισμός, η σχολική βία, η ομαλή μετάβαση από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, η διαχείριση συναισθηματικών αντιδράσεων μαθητών σε περιόδους κρίσεων κ.λπ. Εκπαιδεύσεις για θέματα ψυχικής υγείας παρέχονται επίσης και σε γονείς/κηδεμόνες.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Η αντιμετώπιση της βίας δεν μπορεί να γίνει μόνο στο σχολείο
Τα φαινόμενα βίας και παραβατικότητας ολοένα και αυξάνονται σε ολόκληρο τον πλανήτη, με την πατρίδα μας να μην αποτελεί εξαίρεση. Δυστυχώς, τα σχολεία μας, δεν μπορούν να ξεφύγουν από αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση, με αποτέλεσμα τα φαινόμενα βίας και παραβατικότητας μέσα στα σχολεία παρουσιάζουν σταθερά αυξητική τάση. Τα μέτρα που εισηγήθηκε το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας και υιοθετήθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο σε πρόσφατη συνεδρία του, κινούνται στην ορθή κατεύθυνση και στοχεύουν τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση της σχολικής βίας και της παραβατικότητας. Η διάθεση να στηριχθεί το ίδιο το σχολείο, οι μαθητές, οι εκπαιδευτικοί αλλά και οι γονείς, είναι εμφανής μέσα από τα μέτρα αυτά.
Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων αποτελεί μια πολύ σημαντική παράμετρο για επιτυχή κατάληξη της όλης προσπάθειας. Βέβαια, ιδιαίτερης προσοχής χρήζουν οι επισημάνσεις της ίδιας της Υπουργού, ότι δηλαδή «το φαινόμενο της βίας και της παραβατικότητας δεν αφορά μόνο το σχολείο, αφορά και την οικογένεια και την κοινωνία ευρύτερα» και ότι «οι προσπάθειες αντιμετώπισης και πρόληψης του πολυδιάστατου αυτού φαινομένου πρέπει να στοχεύουν σε διάφορα επίπεδα και να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος μιας ευρύτερης εθνικής πολιτικής». Αυτό πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Όσο σημαντικός και καθοριστικός και αν είναι ο ρόλος του σχολείου, η αντιμετώπιση της βίας δεν μπορεί να γίνει μόνο στο σχολείο ή μόνο από το σχολείο. Χρειάζεται να συμπράξουμε όλοι! Ας το έχουμε όλοι υπόψη μας!
Πηγή: Philenews
