Ένα αντιμουσείο… τράπεζα της μνήμης της Λάρνακας
Μέσω ενός ταξιδιού που θα ξεκινήσει το 2024 από τις γειτονιές της Λάρνακας, ένα μοναδικό μουσείο θ’ αποκτήσει μόνιμη στέγη ενώνοντας τα περιπλανώμενα κομμάτια του, που θα συνθέσουν το παζλ της συλλογικής μνήμης της πόλης.
Το Μουσείο των Ανθρώπων της Λάρνακας, είναι ένας από τους κεντρικούς θεσμούς που εισάγει, σε συνεργασία με τα Αρχεία Λάρνακας – Φοίβος Σταυρίδης, ο οργανισμός Λάρνακα 2030, που τρέχει την υποψηφιότητα της πόλης για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Ο τρόπος σχεδιασμού του μουσείου, που θα είναι μοναδικό στο είδος του στην Κύπρο, είναι πολύ ιδιαίτερος. Τα φαινομενικά ασήμαντης αξίας εκθέματα θα στηρίζονται σε έργα τέχνης και μαζί θα ξεδιπλώνουν τις ιστορίες των ανθρώπων της πόλης, με τον επισκέπτη να έχει, μάλιστα, τη δυνατότητα εξατομικευμένης εμπειρίας, μέσω μιας πρωτοποριακής εφαρμογής.
Πίσω από την ιδέα και τον σχεδιασμό του μουσείου βρίσκεται ο διευθυντής των Αρχείων Λάρνακας – Φοίβος Σταυρίδης, δρ Ιωσήφ Χατζηκυριάκος, ο οποίος μίλησε στον «Φ» για το όραμα και τους στόχους πίσω από τη δημιουργία του.
«Πάντα αντιμετώπιζα πρόβλημα να το ονομάσω μουσείο, επειδή ένα μουσείο έχει δύο χαρακτηριστικά, που το συγκεκριμένο όχι μόνο δεν διαθέτει, αλλά θα είναι και το αντίθετό τους. Το πρώτο είναι η στατικότητα και το δεύτερο είναι η απουσία ζωής των εκθεμάτων. Δεν πιστεύω πως τα νεκρά σώματα μπορούν να μιλήσουν στον κόσμο. Ο σκοπός αυτού του μουσείου θα είναι να ανοίξει για τους ξένους ένα μεγάλο παράθυρο γνώσης για την πραγματική ιστορία της Λάρνακας και για τους ντόπιους να γίνει ένας καθρέφτης του παρελθόντος τους, μια τράπεζα της μνήμης τους. Θα είναι, δηλαδή, ένα αντιμουσείο και μια τράπεζα χωρίς παράδες, που θα έχει μέσα κάτι πολύ πιο πολύτιμο: Τις ιστορίες των ανθρώπων της πόλης και άρα την ταυτότητα τους. Χρονικά θα καλύπτει δυόμισι αιώνες και θα δώσει σημασία στις σφαίρες της καθημερινότητας της πόλης. Τα αρχεία είναι ο κατεξοχήν χώρος κατάθεσης της μνήμης, αλλά είναι συνήθως εσωστρεφείς χώροι, καμιά φορά αυτοαναφορικοί. Είναι χώροι στους οποίους έρχονται ερευνητές, κάνουν έρευνα και μόνο τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών βγαίνουν προς τα έξω. Αυτό είναι πολύ καλό και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να παραχθεί επιστημονικό έργο. Ωστόσο, ο μεγάλος πλούτος των αρχείων, όλα τα γεγονότα και οι ιστορίες που φυλάσσονται εκεί, σπανίως έρχονται σ’ επαφή με το ευρύ κοινό. Γι’ αυτό, ήταν στρατηγική μας επιλογή, από τότε που ξεκίνησε το ίδρυμα το 2015, να κάνουμε εκδόσεις και εκθέσεις για το ευρύ κοινό σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους της Λάρνακας και άλλων πόλεων και είδαμε πως η ανταπόκριση του κόσμου ήταν πολύ πιο άμεση και πολύ πιο βαθιά».
Θα περιλαμβάνει… αντιεκθέματα
Στο αντιμουσείο θα εκτίθενται, όπως λέει ο κ. Χατζηκυριάκος, αντιεκθέματα, δηλαδή απλά αντικείμενα της καθημερινότητας των ανθρώπων, που θα λειτουργούν ως αφορμές για την αφήγηση των ιστοριών τους. «Τα εκθέματα θα παρουσιάζονται ως “καρούλια” και η δουλειά του μουσείου είναι να ξετυλίξει την ιστορία από πάνω τους. Θα είναι, δηλαδή, ένας χώρος γεμάτος “καρούλια” και οι “κλωστές” τους θα φτιάχνουν το ύφασμα που λέμε Λάρνακα».
Δείχνει ένα γυάλινο ποτήρι με ασημένια θήκη, που χρησιμοποιήθηκε σ’ έναν γάμο τη δεκαετία του 1940. Εξηγεί πως μέσω αυτού ο επισκέπτης θα οδηγηθεί σε άλλα αντικείμενα, μεταξύ των οποίων κι ένα φθαρμένο καπέλο του ποιητή Παύλου Βαλδασερίδη. Όλα αυτά, με τη βοήθεια οπτικοακουστικού υλικού, θα ξεδιπλώνουν την ιστορία μιας σημαντικής οικογένειας που ξεκίνησε από τον Τζουζέπε Πασκοτίνι, ο οποίος ήταν πρόξενος της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας. «Οι ιστορίες της Λάρνακας που θ’ αναδειχθούν μέσα από το μουσείο θα είναι πάρα πολλές. Η πόλη έχει βαθιά και ανεπιτήδευτη αστικότητα. Τον 18ο αιώνα λειτουργούσε σαν πρωτεύουσα έχοντας την ευρωπαϊκή κοινότητα, τα προξενεία, τους εμπόρους και τους επισκέπτες. Εκείνη την περίοδο, επικοινωνούσε με την Ευρώπη περισσότερο από οποιανδήποτε άλλη πόλη της Κύπρου. Σκοπός του μουσείου είναι να εμπλέξει συναισθηματικά τους πολίτες, επειδή έχουμε ανάγκη από ενεργούς πολίτες και όχι από πολίτες που ξέρουν απλώς την ημερομηνία ιστορικών γεγονότων».
Εμβυθιστική εμπειρία για τον επισκέπτη, σε δύο επίπεδα
Πολλά από τα εκθέματα στο μουσείο είναι ήδη μέρος της ανεκτίμητης συλλογής των Αρχείων Λάρνακας – Φοίβος Σταυρίδης, ωστόσο, θα μαζευτούν κι άλλα, αφού το μουσείο θ’ ανανεώνεται κάθε έξι μήνες.
«Βασική επιδίωξη του μουσείου είναι να προσφέρει μια εμβυθιστική εμπειρία στον επισκέπτη, που θα κινείται σε δύο επίπεδα. Το πρώτο είναι το επίπεδο της διάδρασης. Ο επισκέπτης θα μπορεί να δει το μουσείο με τον τρόπο που ο ίδιος θέλει. Έχουμε κερδίσει ένα Erasmus μαζί με την C.I.P. (Citizens In Power) για τη δημιουργία μιας εφαρμογής, που θα δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να κάνει συνεπιμέλεια ενός μουσείου. Θα κατεβάζει μια εφαρμογή στο κινητό και με βάση τα προσωπικά του ενδιαφέροντα, θα του υποδεικνύει τη διαδρομή που πρέπει ν’ ακολουθήσει μέσα στο μουσείο. Εμείς θα συλλέγουμε στοιχεία για το τι τους ενδιαφέρει, σε ποια εκθέματα μένουν περισσότερη ώρα, ποια δεν τους αρέσουν κ.λπ. και θα τα χρησιμοποιούμε ως ερευνητικό εργαλείο».
Το δεύτερο επίπεδο είναι η διάσταση της τέχνης. Καλλιτέχνες από την Κύπρο και το εξωτερικό θα κληθούν να δημιουργήσουν έργα τέχνης που θα στηρίζουν, κυριολεκτικά και μη, τα εκθέματα του μουσείου.
«Διαπιστώσαμε πως η ανάγνωση των πληροφοριών μέσα από την τέχνη είναι πιο άμεση, επειδή μπορεί να επιδράσει πιο εύκολα στα συναισθήματα και τον νου των ανθρώπων. Αρχές του 2024 θα έρθει ένας διεθνούς εμβέλειας καλλιτέχνης από την Ελβετία, ο Martin Balint, ο οποίος θα κάνει το πρώτο έργο τέχνης που θα μπει στο μουσείο, το οποίο πρέπει να είναι έτοιμο μέχρι το 2029. Επίσης, θα πάω για 20 μέρες στο «L’ ETNO», το Εθνογραφικό Μουσείο της Βαλένθια, που κέρδισε πέρσι το βραβείο καλύτερου ευρωπαϊκού μουσείου. Θα δουλέψουμε μαζί για να δούμε τη δική τους εμπειρία. Όχι τόσο το πώς έστησαν το μουσείο, μας ενδιαφέρει να δούμε πώς προέκυψε η βαθιά τους σχέση με την πόλη. Επίσης, το 2024 έχουμε τρεις προγραμματισμένες καλλιτεχνικές δράσεις, των οποίων το αποτέλεσμα θα είναι μέρος του μουσείου».
Θεσμός παρακαταθήκης του Λάρνακα 2030
Το Μουσείο των Ανθρώπων θ’ αποτελέσει έναν από τους κεντρικούς θεσμούς που θ’ αφήσει στην πόλη ο οργανισμός Λάρνακα 2030, ένας θεσμός παρακαταθήκης, όπως μας ανέφερε η καλλιτεχνική διευθύντρια του οργανισμού, Κέλλυ Διαπούλη. «Το Μουσείο Ανθρώπων είναι από τα κεντρικά έργα του Λάρνακα 2030. Στόχος είναι να υλοποιηθεί είτε πάρουμε τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, είτε όχι. Πρόκειται για ένα μουσείο που θα ορίσει το πολιτιστικό οικοσύστημα της πόλης και αντικατοπτρίζει την αντίληψη μας για την τέχνη ως δημόσιου αγαθού και τον πολιτισμό ως κοινού τόπου ανάμεσα στις διαφορετικότητες της πόλης. Η ταυτότητα μιας πόλης είναι οι ιστορίες των ανθρώπων της και η Λάρνακα είναι μια πόλη, το συναρπαστικό στοιχείο της οποίας είναι οι ιστορίες των ανθρώπων της. Στην ουσία δεν θα είναι μουσείο, θα είναι ένα κέντρο συνάντησης για τους ανθρώπους της πόλης όλων των εθνοτήτων και εθνικοτήτων. Γι’ αυτό ξεκινούμε από το 2024 με δράσεις που θ’ απλωθούν στις γειτονιές της πόλης και της επαρχίας». Εντός του πρώτου εξαμήνου του 2024, όπως ανέφερε στην εφημερίδα μας ο δήμαρχος Λάρνακας, Ανδρέας Βύρας, θα ανακοινωθεί και ο χώρος που θα στεγάσει το νέο μουσείο της πόλης.
Πηγή: Philenews
