Table of Contents
Οταν δεν είχαν εφευρεθεί τα malls, στα βουλεβάρτα της Αθήνας, όπως στην Πανεπιστημίου, στη Σταδίου, στην Ακαδημίας, στην Πατησίων, αλλά και στους δρόμους γύρω από την πλατεία της Ομόνοιας, περίπου 40 εμπορικές στοές, συνολικής επιφάνειας άνω των 65.000 τ.μ., λειτουργούσαν ως ιδιότυπα εμπορικά κέντρα.
Παρότι γνώρισαν στο παρελθόν στιγμές μεγάλης δόξας και έσφυζαν από κόσμο και κίνηση, η αδυναμία να ακροαστούν τον σφυγμό της εξέλιξης, η πολυϊδιοκτησία και – εν τέλει – η οικονομική κρίση οδήγησαν πολλές από τις εμπορικές στοές σε παρακμή, αναφέρουν στελέχη της αγοράς συμβούλων ακινήτων. Γλίτωσαν κάποιες που ανακαινίστηκαν (π.χ. Στοά Σπυρομήλιου – City Link, Στοά Κοραή και Στοά Εμπόρων).
Καθώς φαίνεται, όμως, η επενδυτική κοινότητα ανακαλύπτει εκ νέου τις αθηναϊκές στοές, αναζητώντας κρυμμένες υπεραξίες.
Η ιστορία
Η πρώτη εσωτερική στοά στην Αθήνα στα γαλλικά πρότυπα κατασκευάστηκε προς τα τέλη του 19ου αιώνα στην οδό Ερμού. Πρόκειται για τη στοά στον αριθμό 54 του κατ’ εξοχήν εμπορικού δρόμου της πρωτεύουσας ήδη από τα χρόνια του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
Στην Πανεπιστημίου, στη Σταδίου, στην Ακαδημίας, στην Πατησίων, αλλά και στους δρόμους γύρω από την πλατεία της Ομόνοιας, λειτουργούσαν περίπου 40 εμπορικές στοές, συνολικής επιφάνειας άνω των 65.000 τ.μ.
Στο σημείο αυτό, απέναντι από την εκκλησία της Παναγίας Καπνικαρέας, μετά την κατεδάφιση της οικίας Κόνιαρη, οικοδομείται το 1883 ένα τετραώροφο νεοκλασικό μέγαρο για λογαριασμό του μεγαλεμπόρου Βασίλειου Μελά.
Στο ισόγειο δημιουργήθηκε και η πρώτη εμπορική στοά των Αθηνών στο πρότυπο των ευρωπαϊκών galleries, η οποία ονομάστηκε Στοά Κόνιαρη-Μελά. Σήμερα, τόσο στο κτίριο όσο και στη στοά στεγάζεται το εμπορικό κατάστημα της σουηδικής αλυσίδας ένδυσης Η&Μ.
Η Στοά Φέξη που ξεκίνησε τη λειτουργία της στα μέσα της δεκαετίας του 1920 είναι μία από τις ιστορικές εμπορικές στοές της Αθήνας.
Δύο χρόνια μετά, το 1885, ακριβώς δίπλα (Ερμού 56) κατεδαφίζεται και η οικία Πύρρου, όπου κατασκευάζεται τριώροφο νεοκλασικό μέγαρο με αντίστοιχη στοά. Ετσι η Στοά Πύρρου ήταν η δεύτερη της ελληνικής πρωτεύουσας «μετά της υαλοσκεπούς διόδου». Μέχρι σήμερα συνδέει την οδό Ερμού με την οδό Αθηναΐδος.
Μέγαρο «Πρωΐας»
Από τις πιο δημοφιλείς στοές της πόλης, η Στοά Πεσμαζόγλου, απέναντι από την Εθνική Βιβλιοθήκη, ενώνει την Πανεπιστημίου με την οδό Σταδίου. Κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1890 από τον αρχιτέκτονα Πάνο Καραθανασόπουλο και στεγάστηκε εκεί από το 1906 η εφημερίδα «Πρωΐα» και γι’ αυτό το κτίριο μένει στη μνήμη για την τότε εποχή ως Μέγαρο «Πρωΐας».
Ακολουθεί η Στοά Ορφέως ή κοινώς Στοά Αρσακείου, σχεδιασμένη από τον Ερνέστο Τσίλλερ το 1907, επίσης στα ευρωπαϊκά πρότυπα των galleries.
Το 1920-1930 οικοδομείται η Στοά Πραξιτέλους στη οδό Κολοκοτρώνη βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Βασίλειου Κουρεμένου. Από το 2010 η Στοά Πραξιτέλους, πλήρως ανακαινισμένη, λειτουργεί ως χώρος μπαρ.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 ξεκινά τη λειτουργία της η Στοά Φέξη, μία από τις ιστορικές εμπορικές στοές της Αθήνας, με εξόδους στους κάθετους δρόμους της Πατησίων, της Γλάδστωνος και της Βερανζέρου.
Απέναντι από τη Ρωσική Εκκλησία του 11ου αιώνα, η Στοά Ράλλη δημιουργήθηκε το 1925 με την ανέγερση του κτιρίου το οποίο θα στέγαζε τους εύπορους πρόσφυγες που έφτασαν στην Αθήνα από τη Μικρά Ασία.
Επί της Πανεπιστημίου, στον αριθμό 41, η Στοά Νικολούδη, ένα από τα σημαντικότερα έργα του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Νικολούδη, σχεδιάστηκε με βάση αντίστοιχες εμπορικές στοές του Λονδίνου (arcades) και πήρε την τελική της μορφή το 1936. Εκεί στεγάστηκαν φημισμένα καταστήματα της εποχής, όπως το βιβλιοπωλείο Εστία και το καφενείο του Λουμίδη. Αργότερα, τη δεκαετία του ’80, με την ανέγερση του διπλανού κτιρίου της τράπεζας Alpha Bank, η στοά όπως και το μέγαρο περνούν σε μεγάλο ποσοστό στην ιδιοκτησία της τράπεζας.
Σοβαρές ζημιές
Τα επεισόδια και οι συγκρούσεις που σημειώθηκαν στο κέντρο της Αθήνας το 2012 προκαλούν σοβαρές ζημιές καταστρέφοντας το εσωτερικό της στοάς και των καταστημάτων. Τη χρηματοδότηση της μελέτης αποκατάστασης αναλαμβάνει ξανά η Alpha Bank. Τα περισσότερα από τα 14 καταστήματα της στοάς άνοιξαν κατά τη διάρκεια του 2016, ενώ ορισμένα βρίσκονται εκεί επί δεκαετίες.
Στεγάζοντας σήμερα δύο ακραίες εποχές, τη στιβαρή αισθητική του Μεσοπολέμου και την τόλμη του 21ου αιώνα, η Στοά Σπύρου Μήλιου, στην οδό Βουκουρεστίου 5-7, κατασκευάστηκε στα τέλη δεκαετίας του ’30 εκεί όπου βρίσκονταν από τα χρόνια του Οθωνα οι βασιλικοί στάβλοι. Ας σημειωθεί ότι η στοά, που συγκεντρώνει χώρους εστίασης υψηλής γαστρονομίας, γνωστή πια ως City Link, χάρη στην επιγραφή της επικράτησε να λέγεται Σπυρομήλιου, σε μία λέξη.
Η τελευταία κατασκευή εμπορικής στοάς ήταν η Στοά Atrium το 1983, η οποία ήταν μια υβριδική κατασκευή μεταξύ εμπορικού κέντρου και στοάς
Με έτος κατασκευής το 1954, η Στοά Ναυτεμπορικής στην οδό Δραγατσανίου 8 διαγράφει μια διαδρομή σχήματος μη κάθετου «Π» για να καταλήξει πάλι στην οδό Δραγατσανίου, ενώ ακριβώς ίδια διάταξη έχει και η Στοά Ανατολής, στην οδό Αριστείδου 8-10, με τον ίδιο χρόνο κατασκευής.
Μία από τις ελάχιστες στοές που έχουν ανακαινιστεί πλήρως είναι και η Στοά Εμπόρων, στην οδό Βουλής 8-10, η οποία κατασκευάστηκε το 1953. Εχει έξοδο που οδηγεί στην οδό Λέκκα 5 μέσω μιας μαρμάρινης σκάλας.
Η Στοά του Βιβλίου με έτος λειτουργίας το 1996, ήταν προέκταση της Στοάς Αρσακείου, παίρνοντας τη θέση όπου βρισκόταν το θέατρο Ορφέας.
Γνωστή και ως Στοά του Χόλιγουντ ή 7ης Τέχνης, καθώς εκεί στεγάζονταν σχεδόν όλα τα γραφεία παραγωγής και διανομής ταινιών της Αθήνας, η Στοά Πανταζόπουλου (Ακαδημίας 98-100) κατασκευάστηκε το 1958. Με την κρίση του ελληνικού κινηματογράφου σταδιακά ερήμωσε.
Το γνωστό ουζερί του Απότσου που στεγάστηκε μέσα στη στοά στην Πανεπιστημίου 10 την έκανε γνωστή με το όνομα αυτό. Σήμερα είναι πλήρως ανακαινισμένη.
Τα πρώτα τζιν
Οι Στοές Ορφανίδου (Σταδίου 39), Λυκούργου (Λυκούργου 16), Ομόνοιας (Πειραιώς 4), Σταδίου 33, Πανεπιστημίου 56, Σαντίκου (Πατησίων 20), Σαρόγλειου (Σταδίου 65), Οπερας (Ακαδημίας 57), Πανεπιστημίου 64 και Λεμού (Σταδίου 10) κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του 1960, ενώ η Στοά Μπολάνη (Βουλής 7) και η Στοά Ιπποκράτους (Ιπποκράτους 13) τη δεκαετία του 1970.
Στη Στοά Ορφανίδου, όπου σήμερα μπορεί κάποιος να βρει συλλεκτικά νομίσματα, γραμματόσημα και γκραβούρες, είχε ανοίξει το 1960 το κατάστημα που έφερε τα πρώτα τζιν στην Αθήνα, με τον κόσμο να συνωστίζεται για να τα αποκτήσει. Λειτουργεί μέχρι σήμερα.
Εάν εξαιρέσουμε τη Στοά Βιβλίου με έτος ίδρυσης το 1996, που ήταν προέκταση της Στοάς Αρσακείου, παίρνοντας τη θέση όπου βρισκόταν το θέατρο Ορφέας, η τελευταία κατασκευή εμπορικής στοάς ήταν η Στοά Atrium στη Χαριλάου Τρικούπη 6-10 το 1983. Πρόκειται για μια υβριδική κατασκευή μεταξύ εμπορικού κέντρου και στοάς.
Στοά Αρσακείου
Food hall και εμπορικά καταστήματα
Στον δεύτερο πιο επισκέψιμο τουριστικό προορισμό στην Αθήνα φιλοδοξεί να μετατρέψει τη Στοά Αρσακείου η Legendary Foods. Η αριστουργηματικής αρχιτεκτονικής στοά με την εντυπωσιακή γυάλινη στέγη και την οκταγωνικής κάτοψης πλατεία με τον θόλο στην οροφή, που ενώνει τις οδούς Πανεπιστημίου, Αρσάκη, Σταδίου και Πεσμαζόγλου, θα φιλοξενήσει έναν πολυχώρο προώθησης της ελληνικής μεσογειακής διατροφής και των ελλήνων παραγωγών (food hall), ο οποίος αναμένεται να ανοίξει τις πύλες του τους επόμενους μήνες. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, θα φιλοξενηθούν περίπου 20-22 καταστήματα τροφίμων και εστίασης, ενώ θα δημιουργηθούν και εμπορικά καταστήματα με πρόσοψη στη Σταδίου.
Η Στοά Ορφέως ή κοινώς Στοά Αρσακείου, σχεδιασμένη από τον Ερνέστο Τσίλλερ το 1907, στα ευρωπαϊκά πρότυπα των galleries θα φιλοξενήσει έναν πολυχώρο προώθησης της ελληνικής μεσογειακής διατροφής.
Lacoste και Bostonians του ομίλου Notos Com εκτιμάται ότι θα αποκαλύψουν τις βιτρίνες τους λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες παρουσία θα έχει και εταιρεία από τον χώρο της μόδας που θα κάνει αίσθηση. Πρόσφατα η Legendary Food, μισθώτρια εταιρεία για 35 χρόνια της στοάς, υπέγραψε σύμβαση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη δημιουργία του Europa Experience στην Αθήνα, το οποίο θα στεγάζεται στους χώρους του ιστορικού κτιρίου. Στη Legendary Food συμμετέχουν οι Πίτερ Οικονομίδης, Ευάγγελος Κοντζιάς και Πάνος Τριανταφυλλόπουλος, ενώ βασικός μέτοχος είναι η εφοπλιστική οικογένεια Οικονόμου. Η εταιρεία έχει μισθώσει από τη Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία ΑΕ τα 12.000 τ.μ. από τη συνολική επιφάνεια των 25.000 τ.μ., ενώ στο ακίνητο θα παραμείνουν το Συμβούλιο ΣτΕ και το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν. Η συνολική επένδυση θα φτάσει τα 15 εκατ. ευρώ, εκτός των επενδύσεων που θα πραγματοποιηθούν από τους μισθωτές.
Στοά Κοραή
Νέος κόμβος εμπορικής και ψυχαγωγικής δραστηριότητας
Με ιδιοκτήτρια πλέον την Πειραιώς, το εμβληματικό και ιστορικού χαρακτήρα ακίνητο της Εθνικής Ασφαλιστικής, στη συμβολή των οδών Κοραή και Σταδίου, όπου βρίσκεται και η Στοά Κοραή, μια από τις πλέον «ζωντανές» galleries του αθηναϊκού κέντρου, μετρά αντίστροφα για την ανακαίνισή του ώστε να στεγαστούν εκεί οι κεντρικές διοικητικές μονάδες της τράπεζας. Με βάση τις πλέον σύγχρονες κτιριακές προδιαγραφές, το έργο της ανακατασκευής έχει αναλάβει η Dimand Real Estate, η οποία ήταν για λίγους μήνες ιδιοκτήτρια του κτιρίου αγοράζοντάς το μέσω της εταιρείας Iovis ΜΑΕ από την Εθνική Ασφαλιστική. Κατόπιν συμφωνίας με την Τράπεζα Πειραιώς, μεταβίβασε στην τελευταία την εν λόγω εταιρεία έναντι ποσού 52 εκατ. ευρώ, το οποίο καλύπτει και τη χρηματοδότηση που είχε συνάψει η Dimand για την αγορά του ακινήτου.
Η Στοά του Βιβλίου με έτος λειτουργίας το 1996, ήταν προέκταση της Στοάς Αρσακείου, παίρνοντας τη θέση όπου βρισκόταν το θέατρο Ορφέας.
Το συνολικό εμβαδόν του αγγίζει τα 15.000 τ.μ., από τα οποία άνω των 9.000 τ.μ. θα διατεθούν για την εγκατάσταση γραφείων της τράπεζας. Επιπλέον, 3.000 τ.μ. θα διατεθούν σε καταστήματα λιανικού εμπορίου και εστίασης στη Στοά Κοραή, δημιουργώντας έναν νέο κόμβο εμπορικής και ψυχαγωγικής δραστηριότητας στο κέντρο της Αθήνας. Το σχέδιο περιλαμβάνει την ανάδειξη του διατηρητέου κινηματογράφου ΑΣΤΥ και του χώρου ιστορικής μνήμης της Kommandatur της περιόδου 1941-44.
Το συνολικό ύψος της επένδυσης υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσει τα 20 εκατ. ευρώ.
Αυτή τη στιγμή η Στοά Κοραή με πάνω από 25 καταστήματα κυριαρχείται από χρήσεις εστίασης, ενώ η επικείμενη αναβάθμισή της θα είναι η δεύτερη σε διάστημα 20 ετών, καθώς το millennium, επί ιδιοκτησίας της Εθνικής Ασφαλιστικής, είχε προηγηθεί η ανακαίνισή της από τον όμιλο Χαραγκιώνη, έχοντας πάρει μάλιστα το όνομα «Galleria Κοραή». Ισως το πιο βασικό χαρακτηριστικό και ταυτόχρονα πλεονέκτημα είναι ότι βρίσκεται ακριβώς απέναντι, σε απόσταση λίγων μέτρων, από την έξοδο του μετρό της Πανεπιστημίου. Το κορυφαίο κτίριο, όπου και η Στοά Κοραή, φέρει την υπογραφή των αρχιτεκτόνων Α. Μεταξά και Ε. Κριεζή και η κατασκευή του ολοκληρώθηκε μέσα σε δύο χρόνια (11 Ιουνίου 1936 – 30 Δεκεμβρίου 1938).
Εκτός από τη διάνοιξη στοάς στο ισόγειο επίπεδο, στον υπόγειο χώρο προβλέφθηκε η κατασκευή των απαραίτητων για την εποχή αντιαεροπορικών καταφυγίων, έξι μέτρα κάτω από τη γη, τα οποία μετέπειτα έγιναν κολαστήρια για τους έλληνες πατριώτες όταν στο κτίριο εγκαταστάθηκε η Stadtkommandantur, η «Κομαντατούρα» όπως την αποκαλούσαν οι Αθηναίοι.
Πηγή: ToVima.gr
