COP28: 3+1 συμπεράσματα από τη σύνοδο για το κλίμα

Θα πέσει με δάκρυα αύριο Τρίτη η αυλαία στην Παγκόσμια Σύνοδο για το Περιβάλλον στο Ντουμπάι, την 28η στη σειρά (COP28), όπως έγινε πρόπερσι στη Γλασκώβη από τον πρόεδρο της COP26 Αλόκ Σάρμα, που ζήτησε βουρκωμένος συγγνώμη για την αδυναμία εξεύρεσης ουσιαστικών συμβιβαστικών λύσεων;

Μήπως θα επαναληφθούν σκηνές όπως εκείνες που εκτυλίχθηκαν πέρυσι στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου, όπου ο υπουργός Οικονομικών του Τουβαλού Σέφι Παενίου θρηνούσε τις χαμένες ευκαιρίες στην COP27 για να σωθεί η μικρή νησιωτική χώρα του πριν την καταπιεί ο Ειρηνικός Ωκεανός σε λίγες δεκαετίες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής;

Αναζητώντας μια χρυσή τομή

Ηγέτες και υψηλόβαθμες αντιπροσωπείες από 190 χώρες συνέρρευσαν στο Ντουμπάι αναζητώντας μια χρυσή τομή, έναν συγκερασμό συμφερόντων που ακόμη και αν δεν θα μειώσει, έστω θα ανακόψει τον ρυθμό αύξησης των βλαβερών ρύπων στην ατμόσφαιρα του πλανήτη. Υπενθυμίζεται ότι ως βασικός στόχος της Συνόδου του Παρισιού (COP21) είχε καθοριστεί ο περιορισμός της αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 1,5-2 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα.

Η διάσκεψη πραγματοποιείται περίπου 2.000 χλμ. από τη Λωρίδα της Γάζας και 3.500 χλμ. από τα μέτωπα της Ουκρανίας. Αν και πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικούς πολέμους, αφήνουν ο καθένας ξεχωριστό αποτύπωμα στη σύνοδο. Διαμορφώνουν επιπλέον σημεία ισορροπίας στο ρευστό σκηνικό της πλούσιας σε υδρογονάνθρακες Μέσης Ανατολής, τη στιγμή που η Δύση επιδιώκει την απεξάρτησή της από τους ρωσικούς ενεργειακούς πόρους.

Δύσκολες οι συγκλίσεις

Το πρώτο αβίαστο συμπέρασμα, πριν ακόμη ολοκληρωθεί η σύνοδος στις 12 Δεκεμβρίου, είναι ότι οι συγκλίσεις και οι τυχόν κοινές αποφάσεις δεν επιτυγχάνονται με αποκλειστικό γνώμονα τις επιστημονικές εκθέσεις. Ακόμη και όταν αυτές περιλαμβάνουν δραματικές εκτιμήσεις ότι οι συνολικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από ορυκτά καύσιμα θα ανέλθουν σε 36,8 δισεκατομμύρια μετρικούς τόνους το 2023, σημειώνοντας αύξηση 1,1% σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο.

Σύμφωνα με την έκθεση Global Carbon Budget οι εκπομπές από άνθρακα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο αυξήθηκαν κυρίως στην Κίνα και την Ινδία, οι οποίες ανέβασαν πάλι την παραγωγή μετά το τέλος του λοκντάουν που είχε επιβληθεί λόγω της πανδημίας COVID-19.

Η μικρή υποχώρηση που παρουσίασαν οι αντίστοιχοι δείκτες σε ΕΕ και ΗΠΑ δεν έκαναν μεγάλη διαφορά, ενώ οι ΗΠΑ είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ρυπαντής παγκοσμίως.

Η επιτροπή επιστήμης του ΟΗΕ για το κλίμα είχε επισημάνει ότι για να τηρηθεί το όριο του 1,5% θα έπρεπε να πέσουν κατακόρυφα οι παγκόσμιες εκπομπές κατά 43% έως το 2030.

Η απάντηση στο ερώτημα για ενδεχόμενη μεγάλη αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου στον πλανήτη τα προσεχή χρόνια είναι μάλλον αρνητική και αυτό οδηγεί στο δεύτερο συμπέρασμα, ότι χωρίς κίνητρα και συναίνεση δεν μπορούν να επιβληθούν αλλαγές σε εθνικές πολιτικές, ειδικά των ισχυρών οικονομιών που είναι ταυτόχρονα μεγάλοι ρυπαντές.

Πόσο μάλλον όταν χώρες όπως η Κίνα, ευθέως ανταγωνιστικές των ΗΠΑ, βλέπουν ότι αυξάνονται οι πιθανότητες επιστροφής τον επόμενο χρόνο στον Λευκό Οίκο του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε αποσύρει τη χώρα του από τη Συμφωνία του Παρισιού το 2017, για να την επαναφέρει ο Τζο Μπάιντεν το 2021.

Η πυρηνική σύντηξη

Μέσα σε αυτό το κλίμα καχυποψίας και ανταγωνισμού, ο αμερικανός ειδικός προεδρικός απεσταλμένος Τζον Κέρι παρουσίασε στο Ντουμπάι ένα σχέδιο διεθνούς δέσμευσης για την πυρηνική σύντηξη αναφέροντας ότι η συγκεκριμένη τεχνολογία, που βρίσκεται σήμερα σε στάδιο έρευνας, θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στον κόσμο και να αποτελέσει έναν βασικό πυλώνα του ενεργειακού μέλλοντος του πλανήτη.

Οι ΗΠΑ συμμετέχουν μεν σε σχετικό ερευνητικό πρόγραμμα για την πυρηνική σύντηξη που εξελίσσεται στη Γαλλία μαζί με χώρες της ΕΕ, τη Ρωσία, την Κίνα κ.ά., όμως στην ίδια κατεύθυνση κινούνται ερευνητικά ιδρύματα στην Αμερική.

Καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη η κούρσα για την πυρηνική σύντηξη, η πρόταση Κέρι θα μπορούσε να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι η Ουάσιγκτον δηλώνει την πρόθεσή της να ηγηθεί στην έρευνα καθώς και στη διαμόρφωση των όρων και προϋποθέσεων εφαρμογής της πρωτοποριακής τεχνολογίας, στέλνοντας ταυτόχρονα μήνυμα σε ανταγωνιστές και εταίρους.

Ζητούμενο η κοινή λογική

Μήπως όλα τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα πως είναι ανούσια και ανέφικτη μια συμφωνία στην COP28; Το αντίθετο. Αν δείχνουν κάτι οι επιμέρους ανταγωνισμοί και οι επιστημονικές έρευνες είναι ο κίνδυνος να ξεφύγει η κατάσταση από κάθε έλεγχο και να βυθιστεί γρήγορα η ανθρωπότητα σε έναν μη αναστρέψιμο κλιματικό εφιάλτη.

Φανερώνουν επίσης την αναγκαιότητα μιας ρύθμισης σε παγκόσμιο επίπεδο, ενός συνδυασμού κινήτρων και αντικινήτρων. Μιας δύσκολης εξίσωσης που ίσως λυθεί αν επικρατήσει η κοινή λογική στο Ντουμπάι.